Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011

Χριστός γεννάται δοξάσατε ...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ : 11/12/2014

ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ: 18/12/2011

Γράφει Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

Σχόλιο ΠΑΖΛ : Η παρούσα ανάρτηση αναφέρεται στην ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Μέσα από τις ενότητες που περιλαμβάνει θα προσπαθήσω να δώσω μία όσο το δυνατόν, πλήρη εικόνα αυτής της μεγάλης εορτής της Ορθοδοξίας μας. Παλαιά και Καινή Διαθήκη, ύμνοι και κάλαντα, εικόνες και ερμηνεία αυτών, θεολογικά κείμενα και έθιμα του λαού, ερμηνεία του άστρου της Βηθλεέμ και κινούμενα σχέδια για παιδιά συνθέτουν το ΠΑΖΛ των Χριστουγέννων. Θα περιδιαβούμε αυτούς τους χώρους για να σχηματίσουμε μια σφαιρική εικόνα αυτής της μεγάλης εορτής της Ορθοδοξίας. Έχουμε, λοιπόν, τις παρακάτω ενότητες:

1. ... γεννήθηκε η ευσπλαχνία (Τάσος Λειβαδίτης -Γιάννης Τσαρούχης).

2. Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της Γεννήσεως.

3. Ύμνοι και Κάλαντα (βίντεο).

4. Η Γέννηση του Χριστού. Θεοφάνους του Κρητός, 1546. Ι.Μ.Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος. Ανάλυση εικόνας ( Παύλος Ευδοκίμωφ).

5. Εικόνες της Γέννησης.

6. Η Γέννηση του Χριστού και οι προφητείες της Π.Δ. (Νίκος Παύλου).

7. Η Γέννηση του Χριστού - Ιστορικά και θεολογικά στοιχεία και κατά καιρούς διαστρεβλώσεις τους (Ιερεύς Σωτήριος Ο. Αθανασούλιας).

8. Σάρκωση και Ενανθρώπιση του Κυρίου (Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων).

9. Το άστρον της Βηθλεέμ ( Δημήτριος Κωστάκης).

10. Αφιέρωμα: Το Άγιο Σπήλαιο Της Βηθλεέμ.

11. Χριστουγεννιάτικα έθιμα απ' όλη την Ελλάδα.

12. Η Γέννηση του Χριστού σε κινούμενα σχέδια

http://youtu.be/Inor8a9btFA

Διευκρινίζεται ότι στο τέλος του κειμένου υπάρχει η εν λόγω ανάρτηση στο slideshare. Έτσι διευκολύνονται όσοι επιθυμούν να διαβάζουν μακροσκελείς αναρτήσεις σε μορφή βιβλίου.

1. ... γεννήθηκε η ευσπλαχνία

H Γέννηση

Ένα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα. Χτύπησα την πόρτα και μπήκα. Μου 'δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό. «Είδες - μου λέει - γεννήθηκε η ευσπλαχνία». Έσκυψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ.

Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα 'χαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ' αυτό.

Τάσος Λειβαδίτης

Η γέννηση του Χριστού Γιάννης Τσαρούχης

http://viva.pblogs.gr/2008/11/gennhthhke-h-efsplahnia.html

2. Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της Γεννήσεως.

και η απόδοσή τους στην νεοελληνική.

Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο

Κεφ. 2, χωρία 1 έως 12

Η ἐπίσκεψις τῶν μάγων

Β´\ 1 ΤΟΥ δὲ ᾿Ιησοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεὲμ τῆς ᾿Ιουδαίας ἐν ἡμέραις ῾Ηρῴδου τοῦ βασιλέως, ἰδοὺ μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς ῾Ιεροσόλυμα 2 λέγοντες· ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων; εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καὶ ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ.3 ᾿Ακούσας δὲ ῾Ηρῴδης ὁ βασιλεὺς ἐταράχθη καὶ πᾶσα ῾Ιεροσόλυμα μετ᾿ αὐτοῦ, 4 καὶ συναγαγὼν πάντας τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ γραμματεῖς τοῦ λαοῦ ἐπυνθάνετο παρ᾿ αὐτῶν ποῦ ὁ Χριστὸς γεννᾶται. 5 οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· ἐν Βηθλεὲμ τῆς ᾿Ιουδαίας· οὕτω γὰρ γέγραπται διὰ τοῦ προφήτου· 6 καὶ σὺ Βηθλεέμ, γῆ ᾿Ιούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν ᾿Ιούδα· ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μου τὸν ᾿Ισραήλ.
7 Τότε ῾Ηρῴδης λάθρα καλέσας τοὺς μάγους ἠκρίβωσε παρ᾿ αὐτῶν τὸν χρόνον τοῦ φαινομένου ἀστέρος, 8 καὶ πέμψας αὐτοὺς εἰς Βηθλεὲμ εἶπε· πορευθέντες ἀκριβῶς ἐξετάσατε περὶ τοῦ παιδίου, ἐπὰν δὲ εὕρητε, ἀπαγγείλατέ μοι, ὅπως κἀγὼ ἐλθὼν προσκυνήσω αὐτῷ. 9 οἱ δὲ ἀκούσαντες τοῦ βασιλέως ἐπορεύθησαν· καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτούς, ἕως ἐλθὼν ἔστη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον· 10 ἰδόντες δὲ τὸν ἀστέρα ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα, 11 καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῷ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν· 12 καὶ χρηματισθέντες κατ᾿ ὄναρ μὴ ἀνακάμψαι πρὸς ῾Ηρῴδην, δι᾿ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν.

ΑΠΟΔΟΣΗ

Όταν o Ιησούς γεννήθηκε στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας στις ήμερες, πού βασίλευε o Ηρώδης, έφθασαν μάγοι από την Ανατολή στα Ιεροσόλυμα και ρωτούσαν: «πού είναι εκείνος πού γεννήθηκε, o βασιλεύς των Ιουδαίων; Γιατί είδαμε το αστέρι του να ανατέλλει και ήλθαμε να τον προσκυνήσουμε».

Όταν άκουσε αυτά o βασιλεύς Ηρώδης ταράχθηκε και μαζί του όλη η πόλη των Ιεροσολύμων και αφού συγκέντρωσε όλους τους αρχιερείς και τους γραμματείς του λαού, ζητούσε να μάθει άπ' αυτούς πού θα γεννηθεί o Χριστός.

Εκείνοι δε του είπαν: «Στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας, γιατί είναι γραμμένο στον προφήτη: Και συ Βηθλεέμ γη του Ιούδα δεν είσαι η μικρότερη ανάμεσα στους ηγεμόνες του Ιούδα, γιατί από σένα θα προέλθει ένας αρχηγός, πού θα κυβερνήσει το λαό μου, τον Ισραήλ.

Τότε ό Ηρώδης κάλεσε κρυφά τους μάγους και εξακρίβωσε άπ' αυτούς το χρόνο πού φάνηκε το αστέρι. Κατόπιν τους έστειλε στη Βηθλεέμ και τους είπε: «Πηγαίνετε και εξετάσατε ακριβώς για το παιδί. Και όταν το βρείτε ειδοποιείστε με για να έλθω και εγώ να το προσκυνήσω.

Αυτοί, αφού άκουσαν τον βασιλέα, έφυγαν. Και να το αστέρι, πού είχαν δει να ανατέλλει προηγείτο, ώσπου ήλθε και στάθηκε επάνω στο μέρος, πού βρισκόταν το παιδί. Μόλις είδαν το αστέρι αισθάνθηκαν μεγάλη χαρά. Και όταν μπήκαν στο σπίτι, είδαν το παιδί μαζί με τη μητέρα του και έπεσαν στη γη και προσκύνησαν κατόπιν άνοιξαν τους θησαυρούς τους και του πρόσφεραν για δώρα χρυσάφι, λιβάνι και σμύρνα. Και επειδή καθοδηγήθηκαν με όνειρο από τον Θεό να μην επιστρέψουν στον Ηρώδη, αναχώρησαν για την πατρίδα από άλλο δρόμο.

Από την προς Γαλάτας Επιστολή του Αποστόλου Παύλου

Κεφ. 4, χωρία 4 έως 7

Δ΄\ 4 ‘Oτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν. 6 ῞Οτι δέ ἐστε υἱοί, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸ Πνεῦμα τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ εἰς τὰς καρδίας ὑμῶν, κρᾶζον· ἀββᾶ ὁ πατήρ. 7 ὥστε οὐκέτι εἶ δοῦλος, ἀλλ' υἱός· εἰ δὲ υἱός, καὶ κληρονόμος Θεοῦ διὰ Χριστοῦ.

ΑΠΟΔΟΣΗ

Όταν όμως συμπληρώθηκε o χρόνος, τότε έστειλε o Θεός τον Υιό, πού γεννήθηκε από γυναίκα και βρέθηκε κάτω από το νόμο για να εξαγοράσει εκείνους, πού ήσαν δούλοι κάτω από τον νόμο για να αποκτήσουμε την υιοθεσία.

Το ότι δε είστε υιοί το έδειξε με την αποστολή του Πνεύματος του Υιού του, πού φωνάζει· Αββά, Πατέρα.

Επομένως δεν είσαι πια o δούλος, αλλά υιός και έφ' όσον είσαι υιός, τότε είσαι και κληρονόμος του Θεού δια του Χριστού.

http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=137&catid=170&Itemid=237

3. Ύμνοι και Κάλαντα (βίντεο)

http://youtu.be/AXhufPTqfYM

α. Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα

β. Χριστουγεννιάτικοι ύμνοι

4. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΚΡΗΤΟΣ, 1546. Ι.Μ ΣΤΑΥΡΟΝΙΚΗΤΑ, ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ (ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΚΟΝΟΣ)

Πριν από τον Δ΄ αιώνα η εορτή των Χριστουγέννων συνέπιπτε με την εορτή των Θεοφανείων. Έτσι εξηγείται στην εικόνα η ακτινοβολία του "τρισηλίου φωτός", η κρυφή εκδήλωση της Αγίας Τριάδος, που λούζει διακριτικά με όλο το φως της, την εικόνα της Γεννήσεως. Εορτή των φώτων, το Πάσχα της Γεννήσεως σε σχέση με το Πάσχα της Αναστάσεως.

Χωρίς να θέλουμε να εκφέρουμε κρίσεις, εδώ φαίνεται άλλη μια φορά η διαφορά ορισμένων παραδόσεων. Στη Δύση, κάτω από την φραγκισκανική επίδραση, τα Χριστούγεννα παίρνουν ένα χαρακτήρα πιό γραφικό υπό την λαϊκή μορφή της φάτνης. Η ευσέβεια συγκινείται και αναχωρεί από την ανθρώπινη πλευρά του μυστηρίου: τον Ιησού βρέφος, τη Μητέρα του Μαρία και τον Ιωσήφ τον Ξυλουργό. Είναι η εορτή εσωτερική, της Αγίας Οικογένειας, πολύ διαδεδομένη στη Δύση και άγνωστη στην αγιογραφία μας, ο Άνθρωπος - Θεός περισσότερο, από τον Θεό - Άνθρωπο.
Στην Ελληνική αγιογραφία διϋλίζεται αυστηρά κάθε συγκινητικότητα και με σχεδόν αυστηρή κλίση, στην δογματική παράδοση. Το φώς της εικόνας τοποθετείται σε σημείο προοπτικής, για να κατευθύνει όλη τη σύνθεση. Η μοναδική ακτίνα, που εξέρχεται από το τρίγωνο ψηλά σημαίνει τη μία ουσία του Θεού, αλλά βγαίνοντας από το άστρο, χωρίζεται σε τρείς λάμψεις για να προσδιορίσει τη συμμετοχή των τριών προσώπων στην οικονομία της σωτηρίας. Οι ακτίνες διαχωρίζονται μετά το σύμβολο του Σταυρού, εδώ μας θυμίζει τό περιστέρι (Αγ. Πνεύμα), στην Βάπτιση. Ο σταυρός, "η κρίσις της κρίσεως". (Μάξιμος Ομολογητής) θέλει να πεί ότι η σκέψη μας είναι σταυρωμένη, κτυπημένη από αδυναμία εμπρός από το μυστήριο της Ενσαρκώσεως. "Μυστήριον μέγα ορώ και παράδοξο" κατά τον υμνογράφο. Η εικόνα περιέχει πιά τα Θεοφάνεια, τό Πάσχα και την Πεντηκοστή, όπως λέγει και ο ιερός Χρυσόστομος. Αυτό που ο Αδάμ δεν ήταν ικανός να πετύχει ανυψώνοντας τον εαυτό του, ο Θεός το πραγματοποιεί στη θέση του κατεβαίνοντας. Στην εωσφορική επιθυμία του θείου, ο Θεός απαντά γενναία με το δώρο της Θεώσεως του ανθρώπου. "επι γης κατήλθες ίνα σώσης τον Αδάμ, μέχρις Άδου ζητών"
Το φώς αναγγέλλει την αυγή και περνά στο λαμπρό μεσημέρι "ανατολής εξ ύψους επιφάναι τοις εν σκότει και σκιά θανάτου καθημένοις" (Λουκ.1,78-79). Η ευθυμία καθορίζεται όλο και περισσότερο. Άγγελοι άνθρωποι και κάθε δημιούργημα σκιρτάνε από χαρά.
Ο Ρωμανός Μελωδός (Πρίγκηπας των Μελωδών κατά τους Δυτικούς, πολύ λίγο γνωστός στους Έλληνες - θα τον γνωρίσουμε στους υμνογράφους), στο Κοντάκιο της εορτής μεταθέτει ποιητικά τη διήγηση του Ευαγγελίου και εμπνέει το λειτουργικό θέμα της εικόνας. Η παρθένος φέρει στον κόσμο τον Υπερούσιο και η γη προσφέρει ένα σπήλαιο στον Απρόσιτο. Οι Άγγελοι ψάλλουν την δόξα Του με τους ποιμένες, οι μάγοι οδεύουν με το άστρο, γιατί Αυτός γεννήθηκε μικρό παιδί, ο Θεός ο πρό των αιώνων.
Το σκοτεινό σπήλαιο είναι ο άδης. Ο Χριστός τοποθετεί μυστικά τη γέννησή του στο βάθος του χάσματος όπου το κακό ζεί, στην τελευταία του πυκνότητα. Ο Χριστός γεννήθηκε στη σκιά του θανάτου, η γέννηση κλίνει του ουρανούς μέχρι τον Άδη, εμείς βλέπουμε τον ξαπλωμένο Χριστό στην φάτνη, που νίκησε το "φίδι" και έδωσε την ειρήνη στον κόσμο. Είμαστε μακρυά από την εικόνα του ειδυλλιακού μικρού παιδιού. Το σύμβολο με την εικόνα του Σταυρού σε σχέση με τα σπάργανα του βρέφους που έχουν ακριβώς την μορφή των νεκρικών ταινιών, μας δείχνει την εικόνα της Αναστάσεως. "Υπνοί η ζωή, ο Άδης τρέμει". Ο σπαργανωμένος Χριστός λύνει τις αλυσίδες που είναι ισχυρά δεμένες με την αμαρτία. Τα νεκρικά οθόνια, προφητεύουν το θάνατο που νικήθηκε από το θάνατο. Από τώρα οι μάγοι, όπως το υπαγορεύουν τα κείμενα, εικονίζουν τις μυροφόρες γυναίκες. "Δόκιμο χρυσό, ως Βασιλέα των αιώνων, λίβανον ως Θεό των όλων, σμύρνα ως τριήμερον νεκρόν στόν Αθάνατο". Το βρέφος βρίσκεται στο σωστό ύψος και είναι η κλασσική διάσταση του Σταυρού μέσα από αυτή τη γεωμετρική αναλογία, στο κέντρο όπου διασταυρώνονται οι κεραίες του. Το ξαπλωμένο βρέφος στο σπήλαιο, είναι πιά η κάθοδος του Λόγου στον Άδη. Το φώς λάμπει στα σκοτάδια, στα καταχθόνια. Ο Θεός μέσα στην ιστορία. Η πιό αγωνιώδης συνύπαρξη Φωτός και και σκότους. Θεού και Σατανά. Αλλά και ο Ήλιος που διασκορπίζει παντοτινά τα σκοτάδια του θανάτου...
Η παρουσία του βοδιού και του όνου δίπλα στη φάτνη, παραπέμπει στον Ησαϊα "το βόδι και ο όνος γνώρισαν την φάτνη του κυρίου, ο Ισραήλ δε και ο λαός, δεν με γνώρισαν" (Ησ.1,3).
Ο ποιμένας μας θυμίζει τον Ποιμένα - Μεσσία, που καλεί ένα προς ένα τα λογικά πρόβατα, για να τα βγάλει έξω από την ποίμνη - άδη - θάνατο, για να δώσει ζωή σ΄ αυτά. Δεν είναι μόνο αυτός που επιτηρεί και οδηγεί, αλλά αυτός που μας βγάζει από το θάνατο, στη ζωή. Ο Αμνός της Βηθλεέμ είναι πιά ο Ευχαριστιακός Αμνός. Ο ιερέας στην Αγία πρόθεση πάνω στον αστερίσκο - άστρο της Βηθλεέμ - τοποθετεί "το εσφαγμένο Αρνίο" και λέγει: "Ιδού αστήρ, που είδαν στην ανατολή, οδήγησε αυτούς, μέχρι που στάθηκε πάνω στο παιδί" (Ματθ.2,9).
Εξω από το σπήλαιο, ντυμένη με βασιλική πορφύρα, είναι η Βασίλισσα - Θεοτόκος. Χάνεται στην θεωρία του Ευαγγελίου της σωτηρίας. Μας δέχεται όλους, προσεύχεται για όλους. Ομολογεί τη γέννηση του παιδιού της. Ταυτόχρονα παρουσιάζεται η ίδια της η αξία. Η Ενσάρκωση δεν υπήρξε μόνο το έργο του Θεού, αλλά το έργο της θελήσεως και της πίστεως της Παρθένου. Χωρίς τη συγκατάθεση της Υπεραγίας θα ήταν απραγματοποίητο το σχέδιο της σωτηρίας μας. Νέα Εύα, Μητέρα όλων των ζώντων, είναι για όλους, διότι έχει διατυπώσει το "γένοιτο" και γι΄ αυτό εικονίζει την Εκκλησία. Γεννώντας αντίθετα προς τους νόμους της φύσεως και παραμένοντας σφραγισμένη, φέρει στην εικόνα τρία άστρα στο κεφάλι και στους ώμους, σημείο της παρθενίας πρό, κατά και μετά τη γέννηση του Χριστού. Στην εορτή της αναπλάσεως η Παναγία είναι το πιό υπέροχο δώρο που ο άνθρωπος θα ήταν ποτέ ικανός να προσφέρει στο Θεό, όπως λέει ο υμνογράφος. "Τι σου προσφέραμε Χριστέ όταν ήρθες ως άνθρωπος... οι Άγγελοι τον ύμνον, οι ουρανοί τον αστέρα, οι μάγοι τα δώρα, οι ποιμένες το θαύμα, η γη το σπήλαιο, η έρημος την φάτνη, εμείς δε, Μητέρα Παρθένο".
Στη συνέχεια, η πλαστική κίνηση, στην εικόνα, αναχωρεί από τη μορφή που είναι τοποθετημένη στο άκρο δεξιό, τον άνθρωπο - δένδρο, πάνω από τον ποιμένα, πιό ψηλά (εσχατολογική θέση, ενώνοντας ουρανό και γη). Ο κύκλος συνεχίζεται στη σκηνή του λουτρού του βρέφους, καθισμένο στα γόνατα της μαίας Σαλώμης (από τα απόκρυφα Ευαγγέλια Ματθαίου και Ιακώβου). Η σκηνή μαρτυρεί ότι είναι αληθινά Υιός του Ανθρώπου, ταυτόχρονα και ο αναμενόμενος Μεσσίας που επί τέλους ήλθε. Το λουτρό του βρέφους προηγείται του λουτρού των Θεοφανείων.
Εδώ σε άλλες αγιογραφίες παρεμβάλλεται ο προφήτης Ησαϊας με ένα τόμο στο χέρι του, που παραπέμπει στις προφητείες. Στη συνέχεια υπάρχει ο κορμός του δένδρου με τον χλοερό βλαστό, συμβολικό δένδρο, "εξελεύσεται ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί, και άνθος αναβήσεται και αναπαύσεται επ΄ αυτού πνεύμα Θεού" (Ησ.11.1-2).
Στην αριστερή πλευρά της εικόνας, παριστάνεται ο Ιωσήφ βυθισμένος σ΄ ένα μεγάλο συλλογισμό. Βλέπει ότι δεν είναι ο πατέρας του βρέφους. Μπροστά του παριστάνεται ο διάβολος μετασχηματισμένος στον ποιμένα Θύρσο. (Τα απόκρυφα αναφέρουν τον πειραστικό λόγο του) και του βάζει άσχημες σκέψεις. Η ράβδος του, ξερή, είναι κυρτωμένη, συντριμμένη η δύναμή του, δεν μπορεί πλέον να παράγει φυλλώματα. Ένας γέρος, που δεν μπορεί πλέον να αποκτήσει παιδιά και από το άλλο μέρος μια παρθένος δεν μπορεί να γεννήσει, αλλά η ράβδος αμέσως ανθίζει. Εδώ δηλώνεται το παγκόσμιο δράμα ανά τους αιώνες. Ο ποιμένας - πειραστής βεβαιώνει ότι δεν υπάρχουν άλλοι κόσμοι από τον ορατό και άρα δεν υπάρχει κανένα άλλο μέσο γεννήσεως από το φυσικό. Στο πρόσωπο του απελπισμένου Ιωσήφ εκφράζεται η αγωνία του ειλικρινούς αθεϊσμού, να πιστεύσει. Σε κάποιες άλλες εικόνες η Παναγία τον κοιτάζει με απέραντη συμπάθεια.
Πάνω αριστερά βλέπουμε τους μάγους, των οποίων τα άλογα είναι αξιοσημείωτα από ελαφρότητα και ζωή. Η θεία Φιλανθρωπία δέχεται τους σοφούς όλων των χρόνων και Εθνών. Εάν οι καλύτεροι είναι οι προφήτες και άλλοι εκτός του Ισραήλ σοφοί, κάπτουν τα γόνατα στη στάση προσκυνήσεως, προ του Θείου βρέφους.
Τέλος, οι Άγγελοι αριστερά είναι γυρισμένοι προς τα άνω, προς την Πηγή του Φωτός, σε ακατάπαυστο ύμνο στο Θεό. Ο δε Άγγελος προς τα δεξιά κλίνει προς τον άνθρωπο σε αγγελική τρυφερότητα προστασίας, σε ακατάπαυστη αγρύπνια μαζί μας.
Χριστός γεννάται, ας τον δοξάσουμε, Χριστός κατεβαίνει από τους ουρανούς, ας τον προϋπαντήσουμε. Χριστός είναι πάνω στη γη, επαινέστε Τον. Ψάλλατε τον Κύριο, όλη η γη και στη χαρά σας, λαοί, γιορτάστε Τον.
______________________

Αποσπάσματα απο το Βιβλίο "Η τέχνη της εικόνας" Θεολογία της ωραιότητος. Παύλου Ευδοκίμωφ. Εκδόσεις Π.ΠΟΥΡΝΑΡΑ- Θεσ/κη 1980.

http://www.monipetraki.gr/xristougenisi.html

5. Εικόνες της Γέννησης.

6. Η Γέννηση του Χριστού και οι προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης.

**Γράφει ο Νίκος Παύλου, *Θεολόγος-Ιστορικός**

Διαβάζοντας κάποιος την αφήγηση του Ματθαίου για τη γέννηση του Ιησού Χριστού παρατηρεί πως ο ευαγγελιστής τεκμηριώνει τα γραφόμενά του χρησιμοποιώντας προφητικά κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης. Πιο συγκεκριμένα αναφερόμενος στις αμφιβολίες του Ιωσήφ, που επιθυμούσε να διακόψει τον αρραβώνα του με τη Μαρία, όταν διαπίστωσε την εγκυμοσύνη της (Ματθ. 1,18-21), κλείνει τη σχετική ενότητα, χρησιμοποιώντας την παρακάτω προφητεία του Ησαΐα (Ησ. 7,14), με προφανή στόχο να διαλύσει τις αμφιβολίες των αναγνωστών του σχετικά με τη θαυματουργή σύλληψη του Ιησού:
«ιδού η παρθένος εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Εμμανουήλ» (Ματθ. 1,23 Μετάφραση: Να η παρθένος θα μείνει έγκυος και θα γεννήσει γιο, και θα του δώσουν το όνομα Εμμανουήλ).

Στη συνέχεια, αναφερόμενος στην προσπάθεια του Ηρώδη να πληροφορηθεί τον τόπο γέννησης του Μεσσία, το κείμενο χρησιμοποιεί την προφητεία από το βιβλίο του Μιχαία (Μιχ. 5,1), που αναφέρεται στη Βηθλεέμ: «και συ Βηθλεέμ, γη Ιούδα, ουδαμώς ελαχίστη ει εν τοις ηγεμόσιν Ιούδα. εκ σου γαρ εξελεύσεται ηγούμενος, όστις ποιμανεί τον λαόν μου τον Ισραήλ» (Ματθ. 2,6, Μετάφραση: Και εσύ Βηθλεέμ, στην περιοχή του Ιούδα δεν είσαι διόλου ασήμαντη ανάμεσα στις σπουδαιότερες πόλεις του Ιούδα, γιατί από σένα θα βγει αρχηγός, που θα οδηγήσει το λαό μου, τον Ισραήλ).

Η φυγή στην Αίγυπτο του Ιωσήφ, της Θεοτόκου και του Ιησού τεκμηριώνεται με προφητεία που ο Ματθαίος δανείζεται από τα βιβλίο του Ωσηέ (Ωσ. 11,1):
«εξ Αιγύπτου εκάλεσα τον υιόν μου» (Ματθ. 2,15 Μετάφραση: Από την Αίγυπτο κάλεσα το γιο μου). Τέλος, η σφαγή των νηπίων, που συνδέεται με την προσπάθεια του Ηρώδη να ανακαλύψει το βρέφος Ιησού, δίνει την ευκαιρία στον πρώτο Ευαγγελιστή να αναφέρει την εξής προφητεία που την αποδίδει στον Ιερεμία (Ιερ. 31,15) : «φωνή εν Ραμά ηκούσθη, κλαυθμός και οδυρμός πολύς. Ραχήλ κλαίουσα τα τέκνα αυτής, και ουκ ήθελεν παρακληθήναι, ότι ουκ εισίν» (Ματθ. 2,18 Μετάφραση: Ακούστηκε στη Ραμά κραυγή, κλάματα και στεναγμός βαρύς, για τα παιδιά της κλαίει η Ραχήλ και πουθενά δε βρίσκει παρηγοριά, γιατί δεν υπάρχουν πια στη ζωή).

Η χρήση των παραπάνω προφητειών από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο είναι γεγονός αυτονόητο, αφού τα βιβλία που απαρτίζουν την Παλαιά Διαθήκη, είναι μέρος του χριστιανικού κανόνα. Εντούτοις, θα πρέπει αυτές να τοποθετηθούν μέσα στο ιστορικό τους πλαίσιο, για να γίνει η απόλυτη διασάφησή τους, ενώ είναι απαραίτητο να ερευνηθούν και οι λόγοι που χρησιμοποιούνται τα συγκεκριμένα εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης για να τεκμηριωθούν οι αναφορές στη γέννηση του Χριστού. Καταρχήν είναι σημαντικό να τονιστεί πως ο Ματθαίος θεωρεί πολύ σημαντική την παράθεση των παλαιοδιαθηκικών χωρίων παράλληλα με την αφήγηση των γεγονότων από τη ζωή και τη δράση του Ιησού.

* * *
Για τα μέλη των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων, στις οποίες ανήκαν και οι Ευαγγελιστές, η χριστολογική ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης ήταν αυτονόητη. Αυτό σημαίνει πως το κέντρο της, για τους χριστιανούς συγγραφείς, είναι ο Ιησούς Χριστός, ενώ ο σκοπός των συντακτών της ήταν να τονίσουν την προετοιμασία της ανθρωπότητας για να τον υποδεχτεί. Αυτή η θέση προβάλλεται σε έργα των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Έτσι, για παράδειγμα, στο υπόμνημα στο Άσμα Ασμάτων του Ιππόλυτου, που ήταν επίσκοπος στη Ρώμη, ο Νόμος της Παλαιάς Διαθήκης και τα Ευαγγέλια θεωρούνται πως έχουν κοινό στόχο, ενώ ο Μωυσής ονομάζεται από τον Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα Θεολόγος και Προφήτης (Στρωματείς 1,22).
Η προφητεία του Ησαΐα που χρησιμοποιεί ο Ματθαίος, ανήκει στο πρώτο μέρος του βιβλίου του προφήτη. Οι ειδικοί ερευνητές το έχουν ονομάσει «Πρωτοησαΐας» και σε αυτό θεωρείται πως περιέχονται λόγοι που η αρχική τους καταγραφή έγινε τον 8ο αι. π.Χ. Είναι μία εποχή δύσκολη για το Νότιο βασίλειο των Ισραηλιτών, το οποίο, εκτός από την απειλή, που προβάλλει εξαιτίας των επεκτατικών βλέψεων της Ασσυριακής υπερδύναμης, έχει να αντιμετωπίσει και το συνασπισμό του βασιλιά της Συρίας Ρεσίν και του βασιλιά του Βορείου βασιλείου Πεκάχ (735-732 π.Χ.). Πιο συγκεκριμένα, αυτοί οι δύο ηγεμόνες προσπαθούν να δημιουργήσουν μία συμμαχία μαζί με το βασιλιά του Ιούδα Άχαζ (741-725) εναντίον του Ασσύριου αυτοκράτορα Τιγλάθ πιλεσέρ Γ΄ (745-727). Ο Άχαζ όμως είναι αναποφάσιστος, προτιμάει την ουδετερότητα και ενημερώνει, όπως φαίνεται, τους Ασσύριους. Ξεσπάει τότε ο συροεφραϊμιτικός πόλεμος (π. 734), ενώ ο Ησαΐας διαφοροποιείται από την πολιτική του Άχαζ. Σε αυτό το πλαίσιο της αντιπαράθεσης ανήκει και η προφητεία του για τον Εμμανουήλ, που χρησιμοποιεί ο ευαγγελιστής Ματθαίος, αναφερόμενος στα γεγονότα της γέννησης του Χριστού.

Η προφητεία του βιβλίου του Μιχαία για την καταγωγή του Μεσσία από τη Βηθλεέμ φαίνεται να προέρχεται από τη μεταιχμαλωσιακή εποχή (δηλαδή την εποχή που ακολούθησε τη Βαβυλώνια αιχμαλωσία). Μέσα σε ένα κλίμα που τόνιζε την ιδέα της αποκατάστασης του λαού από το Θεό, αναδεικνύεται η ιδέα του απεσταλμένου Του που θα φέρει τη λύτρωση. Σαν τόπος γέννησής του προβάλλεται η Βηθλεέμ, που συνδέονταν με τον ένδοξο ηγέτη του Ισραήλ, τον Δαβίδ. Ο Μεσσίας, σύμφωνα με το βιβλίο του Μιχαία, θα είναι ένας ειρηνικός ποιμένας που θα φέρει την αγάπη και τη συναδέλφωση σε όλους τους ανθρώπους.
Η προφητεία που συνδέεται με τη φυγή στην Αίγυπτο ανήκει, όπως έχει τονιστεί, στο βιβλίο του Ωσηέ. Ο προφήτης κάνει μία σύντομη ανακεφαλαίωση στην ιστορία του λαού του Θεού για να δείξει πως η αγάπη είναι βασική ιδιότητά Του. Αν και οι άνθρωποι απομακρύνονταν από το δρόμο Του, αυτός τους κρατούσε με την καλοσύνη και την αγάπη.
Τέλος, στο επεισόδιο της σφαγής των νηπίων, χρησιμοποιείται η προφητεία του Ιερεμία (Ιερ. 31,15, Ο΄38,15) για την επιστροφή των τέκνων της Ραχήλ. Αν και αρχικά παρατίθεται από τον προφήτη ο θρήνος για την καταστροφή, στη συνέχεια ακούγεται ο παρηγορητικός λόγος του Θεού.

Δεν αποκλείεται η κοινότητα του ευαγγελιστή Ματθαίου να είχε μία συλλογή από μεσσιανικές προφητείες, σαν αυτές που αναφέρθηκαν προηγουμένως, η οποία χρησιμοποιούνταν ανάλογα με την περίσταση. Όλες φαίνεται να προέρχονται από τη μετάφραση των Ο΄ (Εβδομήκοντα. Είναι η μετάφραση των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης στην ελληνική γλώσσα), και όχι από το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο. Οπότε το πιο πιθανό είναι τα μέλη της κοινότητας να ήταν ελληνιστές Ιουδαίοι. Σαν τόπο κατοικίας τους πολλοί ερευνητές δέχονται την Αντιόχεια.

Ο λόγος για τον οποίο ο Ευαγγελιστής χρησιμοποιεί τις μεσσιανικές προφητείες στην αφήγηση της γέννησης του Ιησού, αλλά και σε άλλα μέρη του Ευαγγελίου του, εξηγείται από τον ίδιο: Η εκπλήρωσή τους έχει ήδη γίνει με την έλευση του Κυρίου στη γη. Επομένως τα γεγονότα, όπως η γέννηση του Ιησού, παρατίθενται, για να αποδείξουν την πραγματοποίηση των παλαιοδιαθηκικών λόγων, μέσα βέβαια σε ένα πλαίσιο χριστολογικής ερμηνείας τους.

Ο Ματθαίος με αυτό τον τρόπο ενώνει τις δύο Διαθήκες και φανερώνει πως αφηγούνται το ίδιο γεγονός, που είναι οι ενέργειες του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων. Τοποθετώντας τις προφητείες, που περιέχονται στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, στο σώμα του Ευαγγελίου του, φανερώνει πως αυτή είναι ένα χριστιανικό βιβλίο, και δίνει έτσι απάντηση σε όλους αυτούς που αμφισβητούν τη θέση της στον κανόνα των ιερών βιβλίων του χριστιανισμού.

(Βιβλιογραφική σημείωση: Για το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης χρησιμοποίησα την έκδοση Biblia Hebraica Stuttgartensia, Stuttgart 1990. Για την απόδοσή του στην ελληνική το έργο των Μιλτιάδη Κωνσταντίνου και Βασιλείου Τσάκωνα, Η Παλαιά Διαθήκη. Μετάφραση από τα πρωτότυπα εβραϊκά κείμενα, Αθήνα 1997. Για τη μετάφραση των Ο΄ το Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους Ο΄. Επιστημονική επιμέλεια A. Rahlfs, Αθήναι 1981.

- Για τους στίχους της Καινής Διαθήκης, χρησιμότατη αποδείχτηκε, για μία ακόμη φορά η μετάφραση που έχουν κάνει οι Σ. Αγουρίδης, Π. Βασιλειάδης, Ι. Γαλάνης, Γ. Γαλίτης, Ι. Καραβιδόπουλος, Β. Στογιάννος (Αθήνα 1985. Προσωπικά τη θεωρώ την καλύτερη ).
Πολλές πληροφορίες πήρα από το έργο του Rainer Albertz , Ιστορία της θρησκείας του Ισραήλ κατά τους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης, μετ. Πολυξένη Αντωνοπούλου, Αθήνα 2006 και από το έργο του Gunneweg Antonius A. Η ιστορία του Ισραήλ έως την εξέγερση του Βαρ-Κοχβά, μετ. Ιωάν. Χ. Μούρτζιος, Θεσσαλονίκη 1997)

* Ο κ. Νικ. Παύλου είναι Διευθυντής του 14ου Γυμνασίου Λάρισας. Το άρθρο δημοσιεύεται στην εφημ. "Ημερήσιος Κήρυκας" (25/12/2008, σελ. 32).

To άρθρο αναδημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της Ενωσης Θεολόγων ν. Λέσβου:

http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=532&Itemid=1

καθώς επίσης και στο Ιστολόγιο Βιβλικών Σπουδών:

http://biblicalstudiesblog.blogspot.com/2008/12/blog-post_27.html

7. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ

Ιερεύς Σωτήριος Ο. Αθανασούλιας

Το πρόσωπο του Χριστού στο επίκεντρο αμφισβητήσεων

Η ιστορικότητα του Ιησού Χριστού είναι κάτι αυτονόητο για κάθε Χριστιανό, αλλά και για κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο. Σύμφωνα με τη σαφέστατη μαρτυρία της Αγ. Γραφής, ο Ιησούς είναι ένα ιστορικό πρόσωπο, που γεννήθηκε στην Βηθλεέμ της Ιουδαίας, «επί Καίσαρος Αυγούστου», δίδαξε τον Λαό, έκανε θαύματα, σταυρώθηκε «επί Ποντίου Πιλάτου» και αναστήθηκε «τη τρίτη ημέρα». Αλλά και η επιστημονική έρευνα επιβεβαιώνει, όχι βέβαια όλα, αλλά αρκετά από τα στοιχεία του ιστορικού βίου του Ιησού, τα οποία γνωρίζουμε από τα Ευαγγέλια. Ωστόσο, από χώρους εχθρικούς προς τον Χριστιανισμό, είτε «επιστημονικούς» είτε χώρους ιδεολογικά φορτισμένους, εγείρονται κατά καιρούς αμφισβητήσεις της ιστορικότητας του Χριστού και επιστρατεύονται «επιστημονικά» επιχειρήματα για να «στηρίξουν» τις αμφισβητήσεις αυτές. Η προβολή τέτοιων αμφισβητήσεων από μέσα ενημερώσεως και κάθε είδους έντυπα εντείνεται, συνήθως, όσο πλησιάζουν οι μεγάλες εορτές του Χριστιανισμού, προκειμένου να πεισθεί το ευρύ κοινό ότι τα γεγονότα, που εορτάζει η Εκκλησία, είναι ένας μύθος, που στερείται κάθε ιστορικής βάσης.

Παράλληλα, από άλλους ιδεολογικούς χώρους προβάλλεται η παράδοξη αντίληψη ότι η ιστορικότητα του Ιησού δεν είναι απαραίτητο στοιχείο για την κατανόηση της ουσίας της χριστιανικής πίστης. Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο Χριστός δεν ήταν ιστορικό (δηλαδή πραγματικό) πρόσωπο, αλλά μια ιδέα η μια κατάσταση, στην οποία καλείται να φτάσει ο καθένας από μας (η περίφημη «χριστική κατάσταση» των νεοεποχητικών ομάδων). Τέτοιες αντιλήψεις προβάλλονται από νεότερα φιλοσοφικά ρεύματα, από ομάδες και οργανώσεις των ανατολικών θρησκειών και από το κίνημα της Νέας Εποχής. Η έλλειψη γνήσιας Ορθόδοξης κατήχησης έχει ως αποτέλεσμα τέτοιες αντιλήψεις να διαδίδονται ευρύτερα και να γίνονται αποδεκτές ακόμη κι από Χριστιανούς! Στα πλαίσια αυτά τα ιστορικά στοιχεία, που περιέχουν τα Ευαγγέλια, κατανοούνται ως αλληγορίες και σύμβολα, η δε αυθαιρεσία στην ερμηνεία της Αγ. Γραφής (το να ερμηνεύει καθένας όπως νομίζει, προσδίδοντας τις πιο παράδοξες και αντιφατικές αντιλήψεις) γνωρίζει την αποκορύφωσή της. Έτσι στα νεότερα χρόνια ο γερμανός φιλόσοφος Hegel (1770-1831) ισχυρίστηκε ότι, εκείνο που έχει σημασία δεν είναι το ιστορικό πρόσωπο του Χριστού, αλλά η συνδεδεμένη με αυτό ιδέα. Ιστορικά μπορεί να πιστεύει καθένας ό,τι θέλει, όμως, το μόνο που έχει σημασία είναι η ιδέα. Το ίδιο πίστευε και ο Schelling (1775-1854), ενώ μαθητές του Hegel και φιλόσοφοι, όπως οι Schopenhauer (1788-1860), Bruno Bauer (1809-1882) κ.α., αμφισβήτησαν σαφέστερα την ιστορικότητα του Ιησού η την ερμήνευσαν συμβολικά. Δυστυχώς, και γνωστοί προτεστάντες θεολόγοι περί τον R. Bultmann (1884-1976) προέβαλαν την ανάγκη «απομύθευσης» των Ευαγγελίων και της Κ. Διαθήκης γενικά, εισάγοντας μεταξύ άλλων τη διάκριση μεταξύ «ιστορικού Ιησού» και «Χριστού της πίστεως».

Τέλος, επειδή κάθε σταθμός της ζωής του Χριστού έχει και θεολογικό περιεχόμενο, αιρέσεις προτεσταντικών κατά κανόνα καταβολών, αμφισβήτησαν το νόημα των χριστιανικών εορτών. Για παράδειγμα, οι γνωστοί Μάρτυρες του Ιεχωβά ισχυρίζονται ότι «οι εορτές γενικώς και ειδικά αυτή της Γεννήσεως του Κυρίου, δεν είναι αυτό που φαίνεται, αλλά έχει (και έχουν οι εορτές), μια παγανιστική, μη χριστιανική προέλευση, και μάλιστα συχνά συνοδεύονται από ελευθεριάζουσες πράξεις και δραστηριότητες, όπως είναι η οινοποσία, η μέθη, η πορνεία και άλλα» (Τα πάντα δοκιμάζετε, σ. 241). Τονίζουν ότι εορτές δεν μνημονεύονται στην Αγ. Γραφή, παρά μόνο κάτω από αρνητικές περιστάσεις, όπου πάντοτε θανατώνεται κάποιος, όπως τα γενέθλια του Ηρώδη, όπου θανατώθηκε ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής. Τέλος, για την εορτή των Χριστουγέννων προβάλλεται το επιχείρημα ότι ο Χριστός δεν γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου, άρα δεν έχει νόημα να εορτάζουμε αυτή την ημερομηνία, που συνδέεται άλλωστε με την αρχαία λατρεία του ήλιου.

Επειδή στο θέμα της ιστορικότητας του Ιησού Χριστού με βάση τα δεδομένα της επιστήμης έχουμε ασχοληθεί σε προηγούμενα τεύχη του εντύπου μας (41, 59), στο τεύχος αυτό θα ασχοληθούμε με τη σημασία της ιστορικότητας του Κυρίου για τη χριστιανική πίστη, όπως προβάλλεται στην Καινή Διαθήκη, και ιδιαίτερα με κάποια ιστορικά και θεολογικά ζητήματα, που συνδέονται με το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού.

Η Γέννηση ως ιστορικό γεγονός

Στην Καινή Διαθήκη απουσιάζει εντελώς η αντίληψη ότι ο Ιησούς Χριστός είναι μια ιδέα η ότι η Γέννησή Του είναι ενσάρκωση μιας ιδέας. Αντίθετα, προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι είναι συγκεκριμένο ιστορικό πρόσωπο, που γεννήθηκε και έζησε σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο και συνδέεται με άλλα ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα της εποχής του. Για να τονίσουν αυτό ακριβώς οι ιεροί Ευαγγελιστές παραθέτουν γενεαλογίες της καταγωγής του Ιησού, δηλ. αλυσίδες διαδοχικών γεννήσεων, από τις οποίες καταδεικνύεται η καταγωγή του, ως ανθρώπου, από το «γένος» Δαβίδ και Αβραάμ (Ματθ. 1,1-16, Λουκ. 3,24-38). Οι Ευαγγελιστές επισημαίνουν ότι η Γέννηση του Ιησού είχε προφητευθεί από μεγάλους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης πριν από πολλούς αιώνες και ήταν κάτι αναμενόμενο. Η πρώτη σχετική «προφητεία» δίδεται από τον ίδιο τον Θεό αμέσως μετά την πτώση των Πρωτοπλάστων, σύμφωνα με την οποία «το σπέρμα της γυναικός» (Εκείνος που θα γεννηθεί από μια γυναίκα) θα συντρίψει την κεφαλή του «όφεως» - διαβόλου (Γεν. 3,15). Οι μεγάλοι Προφήτες είχαν δεί συγκεκριμένα γεγονότα, συνδεόμενα με τη Γέννηση: ότι ο Χριστός θα γεννηθεί από παρθένο (Ησ. 7,14), θα καλείται Εμμανουήλ, δηλ. Θεός (Ησ. 7,14), θα γεννηθεί στη Βηθλεέμ (Μιχ. 5,2), θα ονομασθεί Ναζωραίος (Ματθ. 2,23). Είχαν δεί επίσης την προσκύνηση των Μάγων (Ψαλμ. 71,10-11, Ησ. 60,6), την επιστροφή από την Αίγυπτο (Ωσ. 11,1), τον θρήνο για τη σφαγή των νηπίων (Ιερ. 38,15).

Τονίζοντας την ιστορική Γέννηση και καταγωγή του Ιησού, οι Ευαγγελιστές δεν αρνούνται την προύπαρξή Του ως Θεού, ούτε πιστεύουν ότι άρχισε να υπάρχει, όταν γεννήθηκε από την Παρθένο Μαρία. Αντίθετα, τονίζουν ότι προϋπήρχε ως Θεός (ως Υιος του Θεού), και, «ότε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου», έγινε ανθρωπος για τη σωτηρία μας (Γαλ. 4,4), χωρίς, βέβαια, να πάψει να είναι και Θεός. Ό,τι άρχισε να υπάρχει με τη Γέννηση του Χριστού ήταν η ανθρώπινη φύση Του, την οποία «προσέλαβε» από την Παρθένο Μαρία, δεδομένου ότι ο Χριστός ένωσε στο πρόσωπό Του, κατά παράδοξο για μας τρόπο, δύο τέλειες φύσεις, τη θεία και την ανθρώπινη. Η Κ. Διαθήκη τονίζει ακριβώς ότι η ανθρώπινη φύση του Χριστού είναι ιστορική, πραγματική, όμοια με τη δική μας, δηλ. ο Χριστός δεν ήλθε στον κόσμο «κατά δόκησιν», δηλ. δεν νομίσαμε ότι έγινε άνθρωπος, αλλά έγινε όντως άνθρωπος. Όταν ο Ευαγγελιστής Ιωάννης λέει ότι «ο Λόγος σαρξ εγένετο» (Ιω. 1,14) δεν εννοεί ότι σαρκώθηκε κάποιος αφηρημένος λόγος η ίδέα, κατά το παράδειγμα φιλοσοφικών και θρησκευτικών συστημάτων της εποχής του, αλλ’ ότι σαρκώθηκε ο ενυπόστατος Λόγος του Θεού, Αυτός που αποτελεί ιδιαίτερη υπόσταση, που έχει ξεχωριστή ύπαρξη. Αυτός ο Λόγος, που ταυτίζεται με τον «μονογενή υιόν, τον όντα εις τον κόλπον του πατρός» (Ιω. 1,18), προϋπήρχε κάθε δημιουργίας του Θεού αιωνίως («εν αρχή ην ο Λόγος», Ιω. 1,1) και είναι Θεός («και Θεός ην ο Λόγος», Ιω. 1,1), όπως ακριβώς και ο Πατήρ Του.

Εντάσσοντας τη Γέννηση στο τοπικό και χρονικό της πλαίσιο, οι ιεροί Ευαγγελιστές τονίζουν ότι ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας (Ματθ. 2,1), την εποχή που βασίλευε εκεί ο Ηρώδης (Ματθ. 2,1), όταν ηγεμόνας της Συρίας ήταν ο Κυρήνιος (Λουκ. 2,2) επί Ρωμαίου αυτοκράτορος «Καίσαρος Αυγούστου» (Λουκ. 2,1) και μάλιστα με αφορμή γενική απογραφή, που ο ίδιος είχε διατάξει, για ολόκληρη την αυτοκρατορία («απογράφεσθαι πάσαν την οικουμένην, Λουκ. 2,1), απογραφή, που ήταν η πρώτη της ηγεμονίας του Κυρηνίου στη Συρία (Λουκ. 2,2). Τα παραπάνω πρόσωπα και γεγονότα είναι ιστορικά. Ο Οκταβιανός Αύγουστος ήταν αυτοκράτορας μεταξύ των ετών 31 π.Χ και 14 μ.Χ. Ο Ηρώδης «ο Μέγας» ήταν βασιλιάς στην Ιουδαία (υποτελής στη Ρώμη) στο διάστημα 37 π.Χ - 4 π.Χ. Ο βίαιος χαρακτήρας του επιβεβαιώνεται από εξωβιβλικές πηγές. Είχε διαδοχικά δέκα συζύγους και απέκτησε πολλά παιδιά, αρκετά από τα οποία φονεύθηκαν με εντολή του. Κάποτε εκτέλεσε 45 από τα 70 μέλη του Μεγάλου Συνεδρίου των Ιουδαίων, δηλ. όλη σχεδόν την πνευματική, οικονομική και πολιτική αριστοκρατία των Εβραίων (Σ. Αγουρίδη, Ιστορία των χρόνων της Κ. Διαθήκης, Θεσ/νίκη 1983, σ. 266). Όποιος γνωρίζει «πόσα μέλη της οικογένειάς του, και ιδίως πόσα παιδιά του εξόντωσε ο Ηρώδης, δεν εκπλήσεται για την ευαγγελική αφήγηση περί της σφαγής νών νηπίων στη Βηθλεέμ» (αυτόθι, σ. 268). Η ηγεμονία του Κυρηνίου επιβεβαιώνεται από τον Ιουδαίο ιστορικό Ιώσηπο (Ιουδαϊκή Αρχαιολογια, XVIII, 1-2), ενώ για την τακτική των συχνών απογραφών στην αυτοκρατορία μαρτυρούν πολλές εξωβιβλικές πηγές.

Με βάση αυτά και άλλα δεδομένα, μπορεί να υπολογισθεί με σχετική ακρίβεια το έτος της Γεννήσεως του Ιησού Χριστού. Η πιο γνωστή απόπειρα στο παρελθόν, στην οποία βασίζεται το ισχύον χρονολογικό σύστημα, έγινε από τον μοναχό Διονύσιο τον Μικρό στη Ρώμη το 562 μ.Χ. Μέχρι τότε ίσχυαν άλλα χρονολογικά συστήματα. Με την επικράτηση, όμως, του Χριστιανισμού και με βάση την πεποίθηση ότι το πρόσωπο του Ιησού τέμνει την ιστορία του κόσμου σε προ Χριστού και μετά Χριστόν εποχή, έπρεπε να ισχύσει ένα χρονολογικό σύστημα με αφετηρία ακριβώς το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού. Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι υπολογισμοί του Διονυσίου με τα δεδομένα της τότε εποχής είναι εσφαλμένοι και ότι, σύμφωνα με σύγχρονους και ακριβέστερους υπολογισμούς, ο ακριβής χρόνος της Γεννήσεως του Χριστού τοποθετείται λίγο πριν το έτος 4 π.Χ.

Ο αστέρας της Γεννήσεως και η προσκύνηση των Μάγων

Το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού, όπως περιγράφεται στα ιερά Ευαγγέλια, συνοδεύθηκε από υπερφυσικά σημεία, όπως η δοξολογία των Αγγέλων, ο αγγελικός ύμνος («Δόξα εν υψίστοις Θεώ»), η εμφάνιση του Αγγέλου στους Ποιμένες, η «δόξα Κυρίου» που περιέλαμψε τους Ποιμένες της Βηθλεέμ, ο αστέρας που οδήγησε τους Μάγους στο Βρέφος, η προσκύνηση των Μάγων. Θα ήταν παράδοξο να αναμένουμε από την επιστημονική έρευνα να επιβεβαιώσει τέτοια γεγονότα, τα οποία ούτως η άλλως υπερβαίνουν τα όρια του φυσικού. Όμως, από χώρους εχθρικούς στον Χριστιανισμό και περιβελημένους επιστημονικό μανδύα, επιχειρήθηκε να εξηγηθούν κάποια από τα γεγονότα αυτά ως φυσικά, με σκοπό να απογυμνωθεί το γεγονός της Γεννήσεως του Κυρίου από κάθε υπερφυσικό περιεχόμενο.

Έτσι κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι το άστρο, που οδήγησε τους Μάγους, ήταν ένα φυσικό φαινόμενο της εποχής, δηλαδή «σύνοδος πλανητών», είτε Δία και Κρόνου, είτε Δία και Αφροδίτης, που απλώς συνέπεσε τη χρονική εκείνη στιγμή και ήταν ορατή ως αρκετά φωτεινότερο από τα υπόλοιπα άστρο. Τέτοιες ερμηνείες, εκτός του ότι δεν είναι γενικά αποδεκτές επιστημονικώς, δεν ερμηνεύουν το φαινόμενο, που περιγράφει η Βίβλος, και προκαλούν εύλογα ερωτήματα όπως: Πως η «σύνοδος» αυτή οδηγούσε ανθρώπους σε τόσο μεγάλες αποστάσεις; Πως εξαφανίσθηκε και επανεφανίσθηκε, όταν οι Μάγοι έφθασαν στον Ηρώδη; Πόσο χρόνο διήρκεσε αυτή η «σύνοδος»; Από το βιβλικό κείμενο εξάγεται ότι δύο ολόκληρα χρόνια ταξίδευαν οι Μάγοι για να φθάσουν στο Βρέφος, οδηγούμενοι από τον αστέρα. Έτσι υπολόγισε («ηκρίβωσε») τον χρόνο ο Ηρώδης (Ματθ. 2,7) και διέταξε τη σφαγή των Νηπίων της Βηθλεέμ «από διετούς και κατωτέρω» (2,16). Είναι χαρακτηριστικό ότι η προσκύνηση των Μάγων, κατά το ιερό κείμενο, δεν έγινε στο Σπήλαιο της Βηθλεέμ, αλλά «εις την οικίαν», όπου διέμενε «το παιδίον μετά Μαρίας της μητρός αυτού» (2, 11). Ισως η ερμηνεία του αγίου Θεοφυλάκτου ότι ο αστέρας ήταν «αγγελική δύναμις» (Άγγελος), που οδηγούσε του Μάγους, είναι πολύ πιο λογική από «επιστημονικές» θεωρίες, όπως οι παραπάνω.

Η καθιέρωση της εορτής των Χριστουγέννων

Είναι αληθές ότι η Βιβλική Παράδοση δεν διέσωσε την ακριβή ημερομηνία της Γεννήσεως του Χριστού. Τα ιερά κείμενα δεν παρέχουν καμμιά ασφαλή πληροφορία για την εποχή της Γεννήσεως. Η εινόνα των Χριστουγέννων που έχουμε στον νού μας, με τα χιόνια και το ψύχος, είναι μεταγενέστερης δυτικής προέλευσης και δεν στηρίζεται στα κείμενα. Το Σπήλαιο ήταν μάλλον πρόχειρο κατάλυμα της Θεοτόκου και του Ιωσήφ και όχι χώρος προστασίας από το κρύο. Κατά τον ίδιο τρόπο, η Φάτνη χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εναποθέσεως του Βρέφους («κούνια») και όχι ως θερμαντικό μέσο. Πουθενά δεν αναφέρεται χιονόπτωση, βροχή, κακοκαιρία, ψύχος, φαινόμενα άλλωστε πολύ σπάνια για την περιοχή. Η αναφορά σε «ποιμένας ... αγραυλούντας και φυλάσσοντας φυλακάς της νυκτός» (Λουκ. 2,8) μάλλον παραπέμπει σε άλλη εποχή. Προσπάθειες χρονολογήσεως με βάση τη σύλληψη του Προδρόμου και την εφημερία του Ζαχαρία στον Ναό δεν έχουν οδηγήσει ασφαλή συμπεράσματα. Ουσιαστικά, η ακριβής ημερομηνία της Γεννήσεως παραμένει άγνωστη.

Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε την Εκκλησία να καθιερώσει μια μέρα τιμής για το μεγάλο αυτό γεγονός, αφού σημασία έχει η τιμή του γεγονότος κι όχι η ακριβής ημερομηνία του. Οι πρώτες αναφορές στον εορτασμό της Γεννήσεως υπάρχουν σε κείμενα του πάπα Τελεσφόρου (125-136), σύμφωνα με κάποιους ερευνητές (Ν. Ιωαννίδη «Η εορτή Χριστουγέννων - Θεοφανείων», στο Το Χριστιανικόν Εορτολόγιον, Αθήναι 2007, σ. 132). Σαφέστερες πληροφορίες παρέχουν κείμενα του 3ου μ.Χ. αι., χωρίς αυτό να σημαίνει ότι νωρίτερα η Εκκλησία δεν τιμούσε το γεγονός, περ’ ότι οι συνθήκες της εποχής καθιστούσαν προβληματικό κάθε εορτασμό, λόγω π.χ. των διωγμών του Χριστιανισμού. Είναι ιστορικά βέβαιο, ότι στην Ανατολή τον 3ο μ.Χ. αι. η Γέννηση εορταζόταν μαζί με τη Βάπτιση του Χριστού στις 6 Ιανουαρίου, με το κοινό όνομα «Θεοφάνεια», ως εορτές φανερώσεως του Θεού στον κόσμο. Άλλωστε, η προσωνυμία «Θεοφάνεια» προσιδιάζει περισσότερο στη Γέννηση παρά στη Βάπτιση, γιατί τότε «Θεός εφανερώθη εν σαρκί» (Α' Τιμ. 3,16). Στη Δύση η Γέννηση εορταζόταν στις 25 Δεκεμβρίου, ημέρα που οι εθνικοί λάτρευαν τον φυσικό ήλιο. Ο λόγος του εορτασμού της Γεννήσεως τη μέρα αυτή είναι προφανής: οι Χριστιανοί ήθελαν να διακηρύξουν σε κάθε κατεύθυνση ότι ο κτιστός ήλιος δεν έχει καμμία θεία ιδιότητα και είναι απλώς δημιούργημα του αληθινού Ηλίου της Δικαιοσύνης. Σαφείς αναφορές στην ιδιότητα του Χριστού ως Ηλίου της Δικαιοσύνης υπάρχουν μέχρι σήμερα στην υμνολογία των Χριστουγέννων. Σιγά – σιγά επικράτησε και στην Ανατολή ο εορτασμός της Γεννήσεως στις 25 Δεκεμβρίου. Αυτό έγινε τον 4ο μ.χ. αι., με τη συμβολή των Πατέρων της Εκκλησίας Βασιλείου του Μεγάλου και Γρηγορίου του Θεολόγου.

Πρέπει να σημειωθεί, ότι ο εορτασμός των μεγάλων εορτών, με αφορμή σταθμούς της ζωής του Χριστού, είναι απόλυτα σύμφωνος με το γράμμα και το πνεύμα της Αγ. Γραφής. Στην Παλαιά Διαθήκη εορτάζονται γεγονότα θαυμαστής σωτηρίας του Λαού του Θεού. Ο ίδιος ο Κύριος προέτρεψε τους Μαθητές να επιτελούν την «ανάμνησιν» του Πάθους Του (Λουκ. 22,19-20). Κατά το παράδειγμα της «αναμνήσεως» του Πάθους και της Αναστάσεως του Χριστού, καθιερώθηκαν οι μεγάλες Δεσποτικές εορτές. Για τη Γέννηση είναι σαφής η μαρτυρία της Κ. Διαθήκης ότι και οι Άγγελοι ανύμνησαν το γεγονός, δοξολογούντες τον Θεό και ψάλλοντες «δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη» (Λουκ. 2,13-14). Αυτό επέδρασε προφανώς καταλυτικά στην πρώϊμη καθιέρωση του εορτασμού της Γεννήσεως του Χριστού από την αρχαία Εκκλησία.

Το θεολογικό νόημα της Γεννήσεως

Η Γέννηση του Χριστού εκτός από ιστορικό γεγονός είναι «το μέγα της ευσεβείας μυστήριον» (Α' Τιμ. 3,16), το μεγάλο μυστήριο, που πρέπει να σεβόμεθα. Ποιο ακριβώς είναι το μυστήριο αυτό; Είναι το γεγονός ότι «Θεός εφανερώθη εν σαρκί» (Α' Τιμ. 3,16), το ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος. Μυστήριο «χρόνοις αιωνίοις σεσιγημένον, φανερωθέν δε νυν» (Ρωμ. 16,25). Είναι ουσιαστικά το μυστήριο της σωτηρίας μας, το οποίο διακονεί και ενεργεί ο ίδιος ο Υίός του Θεού, ο Οποίος έγινε άνθρωπος ακριβώς για να σώσει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος από τη «δουλεία του εχθρού». Με την έλευσή Του στον κόσμο ο Υιος του Θεού ενώνεται μαζί μας και μας σώζει: αφ’ ενός μεν η ανθρώπινη φύση ενώνεται με τη θεία στο πρόσωπο του Χριστού, αφ’ ετέρου δε καθένας από μας ενώνεται με τον Χριστό κοινωνώντας το Σώμα και το Αίμα Του. Κατά τη σαφή διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας «ό,τι ενώνεται με τον Χριστό, εκείνο και σώζεται» και «εκτός του Χριστού δεν υπάρχει σωτηρία.

Είναι, λοιπόν, δυνατό να μην χαιρόμεθα και να μην πανηγυρίζουμε για την έλευση του Χριστού στον κόσμο; Είναι δυνατό να αδιαφορούμε μπροστά στο μεγάλο γεγονός, στο οποίο βασίζεται η σωτηρία μας; Μόνο όσοι δεν έχουν την παραμικρή αίσθηση η αντίληψη του μυστηρίου της σωτηρίας, του «χρόνοις αιωνίοις σεσιγημένου», μπορεί να υιοθετούν μια τέτοια στάση. Αν οι Άγγελοι του ουρανού πανηγυρίζουν και ψάλλουν ύμνους για τη δική μας σωτηρία, για την «ειρήνην» και «ευδοκίαν» που ήλθε στον κόσμο («και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία», Λουκ. 2,14), τι πρέπει να κάνουμε εμείς; Να γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία πανηγυρίζει τη Γέννηση του Χριστού, ως γεγονός παραπλήσιο με αυτό της Αναστάσεως. Να γιατί η υμνολογία της αποτελεί έκρηξη χαράς για τη σωτηρία, που ήλθε στον κόσμο. Να γιατί ψάλλει μαζί με τους Αγγέλους: «Χριστός γεννάται, δοξάσατε· Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε· Χριστός επί γης, υψώθητε».

(Κείμενο από το έντυπο «Ορθοδοξία και αίρεσις» της Ιεράς Μητροπόλεως Μαντινείας και Κυνουρίας, τεύχ. 71, Νοε. – Δεκ. 2010).

http://www.egolpion.com/istorikh_gennisis.el.aspx

8. Σάρκωση και Ενανθρώπιση του Κυρίου

ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ

Α. Ω εσείς που έχετε μόνιμο σύντροφο την παρθενική αγνότητα και σεις που μαθητεύετε στη ζωή της σωφροσύνης, ελάτε να λατρεύσουμε με ύμνους, που βγαίνουν από τα αγνισμένα χείλη μας, το Θεό που γεννήθηκε από την Πάναγνη Παρθένο. Ελάτε όλοι εμείς, που αξιωνόμαστε να μεταλάβουμε σαν μυστική τροφή το Σώμα του Χριστού, το οποίο συμβολίζεται ως Αμνός, ελάτε να φάμε το κεφάλι μαζί με τα πόδια (Πρβλ. Εξ. 12,9), νοώντας με το «κεφάλι» τη θεότητα και με τα «πόδια», την ανθρώπινη φύση Του, την ανθρωπότητα. Οι ακροατές των αγίων Ευαγγελίων, ας πιστεύσουμε στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο, που είπε: «Στην αρχή υπήρχε ο Λόγος και ο Λόγος ήταν ενωμένος με το Θεό και Θεός ήταν ο Λόγος» (Ιωάν. 1, 1). Και πρόσθεσε: «Και ο Λόγος προσέλαβε σάρκα και έγινε άνθρωπος» (Ιωάν. 1, 14). Γιατί δεν είναι ευσεβές να τον προσκυνούμε ως απλό άνθρωπο, ούτε να τον ομολογούμε μόνο Θεό, χωρίς την ανθρώπινη φύση Του. Γιατί αν, όπως φυσικά και συμβαίνει, ο Χριστός είναι αληθινά Θεός, δεν έχει προσλάβει όμως ανθρώπινη φύση, εμείς δεν είναι δυνατόν να σωθούμε. Ας τον προσκυνούμε λοιπόν ως Θεό κι ας πιστεύουμε συνάμα ότι έγινε και άνθρωπος. Γιατί ούτε το να τον ομολογούμε απλό άνθρωπο, χωρίς τη θεότητα Του μας ωφελεί, ούτε το να δεχόμαστε μόνο τη θεότητά Του μας οδηγεί προς τη σωτηρία. Ας ομολογήσουμε την παρουσία του βασιλιά και ιατρού. Διότι ο Βασιλιάς Ιησούς, που επρόκειτο να μας γιατρέψει, ζώστηκε τη δουλική ποδιά της ανθρώπινης φύσης και θεράπευσε την αρρώστια της. Ο τέλειος διδάσκαλος των νηπίων έγινε μαζί τους νήπιο, για να κάνει σοφούς τους ανόητους. Ο επουράνιος Άρτος κατέβηκε στη γη , για να θρέψει τους πεινασμένους.

Β. Και οι απόγονοι των Ιουδαίων, με το να αρνούνται Αυτόν που ήλθε και με το να περιμένουν κακώς κάποιον που θα έλθει, παραγνώρισαν τον αληθινό Χριστό. Και μέσα στην πλάνη τους περιμένουν ως Χριστό τον Αντίχριστο, για να βγει αληθινός και σ’ αυτό ο Σωτήρας που είπε:«Εγώ ήρθα εξ ονόματος του Πατέρα μου και δεν με δέχεσθε, αν όμως άλλος έρθει εξ ονόματος του εαυτού του, εκείνον θα τον δεχτείτε» (Ιωάν. 5, 43). Ακόμη θα μπορούσαμε να κάνουμε μια ερώτηση στους Ιουδαίους. Λέει αλήθεια ή ψέματα ο προφήτης Ησαΐας , όταν προφητεύει ότι ο Εμμανουήλ θα γεννηθεί από παρθένο; Γιατί βέβαια δεν είναι καθόλου παράδοξο να τον κατηγορούν ως ψεύτη. Επειδή το συνηθίζουν αυτοί, δηλαδή όχι μόνο να θεωρούν τους προφήτες ψεύτες, αλλά και να τους λιθοβολούν. Αν όμως ο προφήτης λέει την αλήθεια, δείξτε τον Εμμανουήλ και από πού θα προέλθει αυτός που προσδοκάτε. Θα γεννηθεί από παρθένο ή όχι; Γιατί, αν δεν γεννηθεί από παρθένο, βγάζετε ψεύτη τον προφήτη. Και αν προσδοκάτε να συμβεί αυτό στο μέλλον, γιατί απορρίπτετε αυτό που ήδη έγινε;

Γ. Αφού το θέλουν λοιπόν οι Ιουδαίοι ας πλανώνται, κι ας δοξάζεται η Εκκλησία του Θεού. Διότι εμείς παραδεχόμαστε ότι πραγματικά και αληθινά ο Θεός Λόγος έγινε και άνθρωπος. Άνθρωπος που δεν γεννήθηκε από ανθρώπινη σαρκική επιθυμία, όπως ισχυρίζονται οι αιρετικοί, αλλά κατά τη διδασκαλία του Ευαγγελίου, έγινε και άνθρωπος με τη συνεργεία του Αγίου Πνεύματος και της Παρθένου Μαρίας, όχι φανταστικά αλλά αληθινά. Και για το ότι πραγματικά έγινε άνθρωπος από Παρθένο, περίμενε στη συνέχεια του λόγου και θα πάρεις την κατάλληλη στιγμή τις αποδείξεις. Γιατί η πλάνη των αιρετικών είναι πολύ μπερδεμένη. Άλλοι ισχυρίζονται ότι σε καμιά περίπτωση δεν γεννήθηκε Αυτός από παρθένο. Άλλοι λένε ότι γεννήθηκε βέβαια, όχι όμως από παρθένο, αλλά από γυναίκα που ήρθε σε σχέση με άνδρα. Κι άλλοι λένε ότι Χριστός δεν είναι ο Θεός ο οποίος έγινε και άνθρωπος αλλά κάποιος άνθρωπος που έχει εξυψωθεί σε Θεό. Γιατί τόλμησαν να πουν ότι δεν έγινε άνθρωπος ο προϋπάρχων Λόγος, αλλά ότι ο Χριστός είναι ένας άνθρωπος κοινός, που πρόκοψε τόσο πολύ στην αρετή, ώστε επιβραβεύτηκε με θεοποίηση.

Δ. Συ όμως διατήρησε στη μνήμη σου όσα ειπώθηκαν για τη θεότητα του Χριστού. Πίστεψε ότι Εκείνος, ο Μονογενής Υιός του Θεού , ο ίδιος γεννήθηκε και από την Παρθένο. Πίστεψε στον Ευαγγελιστή Ιωάννη που είπε: «Και ο Λόγος προσέλαβε σάρκα και έζησε ανάμεσα μας ως τέλειος άνθρωπος» (Ιωάν. 1, 14). Γιατί ο αιώνιος Λόγος που γεννήθηκε από τον Πατέρα, πριν απ’ όλους τους αιώνες, έλαβε τα τελευταία τούτα χρόνια ανθρώπινη σάρκα για τη σωτηρία μας.

Πολλοί όμως προβάλλουν αντιρρήσεις και λένε: Ποιά ήταν η τόσο μεγάλη ανάγκη που έκανε το Θεό να ενανθρωπίσει; Από τη φύση Του ο Θεός μπορεί να συναναστρέφεται τους ανθρώπους; Σηκώνει η θεία Φύση κάτι τέτοιο; Είναι δυνατόν να γεννήσει παρθένος, χωρίς συνάφεια ανδρός; Επειδή λοιπόν υπάρχουν τόσες αντιρρήσεις και η μάχη παίρνει πολλές μορφές και διαστάσεις, ας διαλύσουμε, με τη Χάρη του Χριστού και με τις ευχές των παρόντων, καθένα από τα ενάντια επιχειρήματα.

Ε. Αρχικά ας εξετάσουμε για ποιό λόγο κατέβηκε στη γη ο Ιησούς. Και μη δίνεις σημασία στα λόγια μου, αν τα θεωρείς επιτηδευμένα και κακόβουλα, γιατί καμιά φορά είναι ενδεχόμενο να σκεφθείς έτσι μειωτικά, προβληματικά για μένα. Και εγώ λοιπόν σου λέω: Αν δεν ακούσεις για κάθε διδασκαλία τη σύμφωνη γνώμη των προφητών, να μην πιστέψεις σε όσα θα σου πω. Αν δεν διδαχθείς από τις θείες Γραφές τα σχετικά με την Παρθένο, τον τόπο, το χρόνο και τον τρόπο της γεννήσεως του Χριστού, να μη δεχτείς κανενός ανθρώπου τη μαρτυρία (Ιωάν. 5, 34). Γιατί όποιον βλέπει κανείς με τα μάτια του να βρίσκεται μπροστά του και να διδάσκει, μπορεί και να τον θεωρήσει ύποπτο. Ποιός όμως μυαλωμένος άνθρωπος θα θεωρήσει ύποπτο εκείνον τον προφήτη που προφήτευσε, πριν από χίλια και περισσότερα χρόνια;

Αν λοιπόν αναζητάς την αιτία της παρουσίας του Χριστού στον κόσμο, να καταφύγεις στο πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής, τη Γένεση. Σε έξι ημέρες δημιούργησε ο Θεός τον κόσμο. Αλλά ο κόσμος δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο. Κι ο ήλιος, ο οποίος ακτινοβολεί λαμπρότατες ακτίνες, φτιάχτηκε για να φωτίζει τον άνθρωπο. Κι όλα τα ζώα έγιναν για να μας υπηρετούν. Τα φυτά και τα δέντρα δημιουργήθηκαν για να τα απολαμβάνουμε εμείς. Όλα τα δημιουργήματα είναι πολύ τέλεια και ωραία (Γεν. 1, 21). Αλλά κανένα από αυτά δεν είναι εικόνα του Θεού, παρά μόνο ο άνθρωπος. Ο ήλιος δημιουργήθηκε με το δημιουργικό πρόσταγμα του Θεού, ενώ ο άνθρωπος δημιουργήθηκε με ξεχωριστή ενέργεια και επιμέλεια του Θεού. Και φανερώνοντας ο Τριαδικός Θεός, τη στιγμή της δημιουργίας τις προθέσεις Του για τον άνθρωπο, παρουσιάζεται ο Θεός-Πατέρας να λέει στα άλλα δυό Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος: «Ας πλάσουμε τώρα τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα μας και με προϋποθέσεις να γίνει όμοιος μ’ εμάς» (Γεν. 1,26). Αφού η ξύλινη εικόνα του επίγειου βασιλιά τιμάται, πόσο περισσότερο θα τιμάται η λογική εικόνα του Θεού, δηλαδή ο άνθρωπος; Τούτο όμως το πλάσμα, το ανώτερο από όλα τα δημιουργήματα του Θεού, που ζούσε με ευφροσύνη στον Παράδεισο, το έβγαλε έξω ο φθόνος του διαβόλου (Πρβλ. Σοφ. Σολ. 2, 24). Και χαιρόταν ο εχθρός με την πτώση εκείνου που αυτός φθόνησε. Θα ήθελες λοιπόν να εξακολουθεί να χαίρεται ο εχθρός; Αυτός, επειδή δεν τόλμησε να πλησιάσει τον άνδρα εξαιτίας της δύναμης του, πλησίασε τη γυναίκα ως ασθενέστερη, η οποία ήταν ακόμα παρθένος. Γιατί ο Αδάμ γνώρισε την Εύα, ως σύζυγο του, μετά την πτώση του και την έξοδό του από τον Παράδεισο (Πρβλ. Γέν. 4, I).

ΣΤ. Οι επόμενοι διάδοχοι του ανθρώπινου γένους ήταν ο Κάιν και ο Άβελ. Ο Κάιν έγινε ο πρώτος ανθρωποκτόνος. Ύστερα ακολούθησε κατακλυσμός, εξαιτίας της μεγάλης κακοήθειας των ανθρώπων. Μετά κατέβηκε φωτιά από τον ουρανό εναντίον των κατοίκων των Σοδόμων, εξαιτίας της παρανομίας τους. Έπειτα από χρόνια ξεχώρισε ο Θεός από τα έθνη τον εκλεκτό λαό του Ισραήλ. Αλλά κι αυτός παραδόθηκε στη διαφθορά και έτσι το εκλεκτό γένος τραυματίστηκε. Γιατί ενώ ο Μωυσής βρισκόταν πάνω στο Όρος, ενώπιον του Θεού, κάτω ο λαός προσκυνούσε για Θεό ένα μοσχάρι. Την εποχή του Μωυσή, ο οποίος νομοθέτησε το «να μη μοιχεύσεις» (Εξ. 20, 13), κάποιος άνδρας τόλμησε, μπαίνοντας σε καμίνι, να πράξει ακολασία ενώπιον του. Μετά το Μωυσή στάλθηκαν προφήτες για να γιατρέψουν τον Ισραήλ. Αλλά στην προσπάθεια τους να θεραπεύσουν την πνευματική ασθένεια, θρηνούσαν, γιατί δεν το κατόρθωναν, όπως λέει και κάποιος από αυτούς: «Αλλοίμονο χάθηκε ο ευσεβής από τη γη, άνθρωπος αρετής και καλών έργων δεν υπάρχει μεταξύ μας» (Μιχ. 7,1-2). Και πάλι «όλοι έχουν παραστρατίσει, κατάντησαν αχρείοι, δεν υπάρχει κανείς που να πράττει το αγαθό, δεν υπάρχει ούτε ένας»(Ψαλμ. 13, 3). Και πάλι: «Κατάρα και κλοπή και μοιχεία και φόνος έχουν πλημμυρίσει τη χώρα» (Ωσ.4, 2). «Τους γιους και τις θυγατέρες τους θυσίασαν στους δαίμονες» (Ψαλμ. 105, 37). «Ασχολούνταν με οιωνούς, μάγια και μαντείες» και «δένοντας τα ρούχα τους με σχοινιά τα έκαναν παραπετάσματα μπροστά στο θυσιαστήριο»(Αμώς 2, 8). Μετά κάποιος άλλος προφήτης που τ’ άκουσε αυτό, του λέει: «Τόσο ήρεμα μιλάς ενώ αναγγέλλεις τη σωτηρία που φέρνει ο Θεός; Εσύ πού ευαγγελίζεσαι την παρουσία του Θεού στον κόσμο για τη σωτηρία μας, μιλάς κρυφά; Ανέβα σε ψηλό βουνό, εσύ που φέρνεις το χαρμόσυνο άγγελμα της σωτηρίας. Πες στις πόλεις του Ιούδα. Τί να πω; Δείτε το Θεό μας. Δείτε τον Κύριο που έρχεται με μεγάλη δύναμη». Ο Κύριος πάλι είπε: «Να, εγώ έρχομαι και θα κατασκηνώσω ανάμεσα σας, λέει ο Κύριος. Και πολλοί λαοί θα καταφύγουν προς τον Κύριο» (Ζαχ. 2,14-15). Οι Ισραηλίτες αμέλησαν τη σωτηρία που τους έφερα. «Έρχομαι να συναθροίσω όλους τους λαούς και όλες τις γλώσσες» (Ησ. 66, 18). Γιατί «ήρθε στους δικούς Του και οι δικοί Του δεν τον δέχτηκαν» (Ιωάν. 1, 11). Έρχεσαι και τί χαρίζεις στα έθνη; Έρχομαι να συγκεντρώσω όλους τους λαούς και να τους προικοδοτήσω με το εξαίσιο και φρικτό και θαυμαστό γεγονός της σωτηρίας (Πρβλ. Ήσ. 66, 18-19). Από το δικό μου αγώνα πάνω στο Σταυρό, θα δώσω σε καθέναν από τους στρατιώτες μου βασιλική σφραγίδα να τη φέρει στο μέτωπο του». Και άλλος προφήτης έλεγε:«χαμήλωσε τους ουρανούς και κατέβηκε και σκοτεινό σύννεφο απλώνονταν κάτω από τα πόδια Του»( Ψαλμ. 17, 10). Γιατί τότε ακόμη αγνοούσαν οι άνθρωποι την κάθοθό Του από τον ουρανό. Αυτή την άγνοια συμβολίζει το σκοτεινό σύννεφο.

Ζ. Πολύ βαθιά και πολύ μεγάλη ήταν λοιπόν η πληγή της ανθρωπότητας. « Από τα πόδια μέχρι το κεφάλι δεν υπήρχε κανένα μέλος σε άρτια κατάσταση. Δεν ήταν δυνατόν να γιατρευτούν οι πληγές με κατάπλασμα, ούτε με θεραπευτικό λάδι, ούτε με επιδέσμους» (Ησ. 1, 6). Και οι προφήτες, θρηνώντας και υποφέροντας, έλεγαν: «Ποιός λοιπόν θα έρθει από τη Σιών για να δώσει τη σωτηρία στον Ισραηλιτικό λαό;» (Ψαλμ. 13, 7). Και πάλι: «Ας έρθει βοηθός η δεξιά Σου υπέρ του εκλεκτού λαού Σου, στους ανθρώπους αυτούς, τους οποίους ενίσχυσες Εσύ ο Ίδιος, για τη δική Σου δόξα» (Ψαλμ. 79, 18). Και «δεν θα απομακρυνθούμε από Σένα». Και άλλος προφήτης παρακαλούσε, λέγοντας: «Κύριε χαμήλωσε τους ουρανούς και κατέβα» (Ψαλμ. 143, 5). «Κατέβα γιατί τα τραύματα της ανθρωπότητας ξεπερνούν τις δυνάμεις μας, τη δική μας δυνατότητα για θεραπεία. Σκότωσαν τους προφήτες σου και κατέσκαψαν τα θυσιαστήρια σου» (Γ’ Βασ. 19, 10). Το κακό δεν μπορεί να διορθωθεί από εμάς, χρειάζεσαι Εσύ για να το διορθώσεις.

Η. Έκαμε δεκτή την παράκληση των προφητών ο Κύριος. Δεν μπορούσε ο Πατέρας να παραβλέπει το γένος μας που χανόταν. Έστειλε τον Υιό Του, τον Κύριο, από τον ουρανό για να μας θεραπεύσει. Και λέει κάποιος από τους προφήτες: «Ο Κύριος τον Οποίο εσείς ζητάτε έρχεται και θα φτάσει ξαφνικά. Πού; Στο Ναό Του ο Κύριος» (Πρβλ. Μαλ. 3, 1). «Στο Ναό, όπου εσείς τον λιθοβολήσατε» (Πρβλ. Ιωαν.8, 5)

Θ. Έπειτα ο Σολομώντας, ακούγοντας αυτά από τον πατέρα του, οικοδόμησε θαυμαστό Ναό και προφητεύοντας Εκείνον που θα έρθει να κατοικήσει μέσα σ’ αυτόν λέει με θαυμασμό: «αληθινά, θα έρθει να κατοικήσει στη γη, ανάμεσα στους ανθρώπους;» (Γ’ Βασ. 8, 27). «Μάλιστα», λέει πριν από αυτόν ο προφήτης Δαβίδ, στον ψαλμό που γράφτηκε για το Σολόμωντα και όπου αναφέρεται: «Θα κατέβει, όπως η πρωινή δροσιά, η οποία πέφτει αόρατα και αθόρυβα και μουλιάζει τα μαλλιά από τα φρεσκοκουρεμένα πρόβατα» (Ψαλμ. 71,6). Οι δροσοσταλίδες (υετός) συμβολίζουν την κάθοδο της θεϊκής φύσης από τον ουρανό και τα μαλλιά (ο πόκος) συμβολίζουν την ανθρώπινη φύση με την οποία ενώθηκε η θεϊκή. Η αόρατη και αθόρυβη κάθοδος των δροσοσταλίδων φανερώνει την άγνοια του μυστηρίου της γεννήσεως του Θεανθρώπου, γι’ αυτό και οι Μάγοι ρωτούσαν: «Πού είναι ο νεογέννητος βασιλιάς των Ιουδαίων;» (Ματθ. 2, 2) και ο Ηρώδης ταραγμένος εξέταζε τα σχετικά με το Γεννημένο Χριστό και έλεγε: «Πού έχει γεννηθεί ο Χριστός;» (Ματθ. 2, 4).

Ι. Ποιός είναι όμως αυτός που κατεβαίνει από τον ουρανό; Λέει στη συνέχεια: «Και θα εξακολουθεί να υπάρχει αιώνια, όπως ο ήλιος θα προηγείται και θα υπερέχει για πάντα από τη σελήνη» (Ψαλμ. 71, 5). Και πάλι άλλος προφήτης λέει: «Να χαίρεσαι μ’ όλη σου την ψυχή, κόρη Σιών, να το διαλαλείς ολόγυρα σου, κόρη Ιερουσαλήμ. Να, που τώρα έρχεται σε σένα ο βασιλιάς σου δίκαιος, λυτρωτής και σωτήρας» (Ζαχ. 9, 9). Πολλοί βασιλείς υπάρχουν. Εξήγησε μας, προφήτη, για ποιόν από όλους μιλάς; Δείξε μας σημάδι που δεν το έχουν άλλοι βασιλιάδες. Εάν μιλήσεις για βασιλιά ντυμένο στην πορφύρα, έχουν λάβει άλλοι, πριν απ’ αυτόν, το αξίωμα που φέρει αυτό το σχήμα. Εάν μιλήσεις για κάποιον που τον περιτριγυρίζουν στρατιώτες και κάθεται σε χρυσοκόλλητα άρματα και αυτό το έχουν προλάβει άλλοι. Δες μας ένα ιδιαίτερο σημάδι για το βασιλιά, που τόσο σίγουρα και καθαρά μας φανερώνεις την παρουσία του ανάμεσά μας.

Ο προφήτης λοιπόν απαντά και λέει: «Δες το βασιλιά σου έρχεται προς εσένα δίκαιος και φέρνοντας τη σωτηρία. Αυτός είναι πράος και ανεβασμένος σε υποζύγιο και σε μικρό πουλάρι» (Ζαχ. 9, 9) κι όχι σε άρματα. Έχεις λοιπόν μοναδικό και ανεπανάληπτο σημάδι του βασιλιά που πρόκειται να’ έρθει. «Μονάχα ο Ιησούς από όλους τους βασιλιάδες κάθησε σε πουλάρι» (Πρβλ. Ματθ. 21, 7) ασαμάρωτο και επευφημήθηκε ως βασιλιάς, καθώς έμπαινε στην Ιερουσαλήμ. Και τι θάρθει να κάνει αυτός ο βασιλιάς; Απαντάει ο ίδιος ο προφήτης πιο κάτω και λέει: «Εσύ, Κύριε, τηρώντας τη Διαθήκη που είχες κάνει με αυτούς, με θυσίες αιματηρές ελευθέρωσες τους Ιουδαίους και τους έβγαλες από τον ξηρό και άνυδρο λάκκο της αιχμαλωσίας τους» (Ζαχ. 9, 11).

ΙΑ. Αλλά κάποιος θα μπορούσε να ισχυρισθεί ότι δεν είναι τόσο αναμφισβήτητο και δυνατό σημάδι το ότι θα καθίσει πάνω στο πουλάρι. Δος μας όμως και άλλο σημάδι, φανέρωσε μας σε ποιό τόπο θα σταθεί, όταν θα μπει μέσα στην πόλη. Φανέρωσε μας τόπο που να μην είναι έξω από την πόλη και τον αγνοούμε. Φανέρωσε μας ένα τόπο προσιτό στα μάτια μας, κατά τρόπο που να μπορούμε να τον δούμε, καθώς θα είμαστε μέσα στην πόλη. Κι ο προφήτης αποκρίνεται και λέει: «Τα πόδια Του θα πατήσουν κατά την ημέρα εκείνη στο Όρος των Ελαίων, που βρίσκεται απέναντι και ανατολικά της Ιερουσαλήμ» (Ζαχ. 14, 4). Δεν βλέπει λοιπόν καθένας, που βρίσκεται μέσα στη πόλη, αυτόν τον τόπο;

ΙΒ. Έχουμε πάρει μέχρι τώρα δυο ξεκάθαρες προφητικές μαρτυρίες, δυο τόσο χαρακτηριστικά σημάδια και θέλουμε να μάθουμε και ένα τρίτο. Θα μπορούσε άραγε να μας πει κάποιος τί θα κάνει ο Κύριος όταν θα ρθει; Λέει ένας άλλος προφήτης: «Να ο Θεός μας» και στη συνέχεια: «Αυτός θα’ ρθει και θα μας σώσει. Τότε θα ανοίξουν τα μάτια των τυφλών και οι κουφοί θα ακούσουν. Τότε θα χοροπηδήσει σαν ελάφι ο κουτσός και θα βροντοφωνάξουν οι μουγγοί» (Ησ. 35, 4-6). Πες μας κι άλλη μαρτυρία, προφήτη. Μας είπες ότι ο Κύριος, που θα’ ρθει, θα κάνει τόσα και τέτοια θαυμαστά σημεία, που ποτέ δεν έχουν ξαναγίνει (Πρβλ. Ιωάν. 15, 24). Έχεις να μας πεις κάποιο άλλο σημείο, ακόμη πιό συγκεκριμένο; Σ’ αυτό άπαντα ο προφήτης Ησαΐας και λέει: «Αυτός ο Κύριος θα βρεθεί σε κατάσταση αντιδικίας και θα κριθεί από τους πρεσβυτέρους και τους άρχοντες του λαού» (Ησ. 3,14). Να λοιπόν, ένα ακόμη πολύ ξεχωριστό και χαρακτηριστικό σημάδι: Ο Δεσπότης να ανεχθεί και να υπομείνει να κριθεί από τους δούλους Του, τους πρεσβυτέρους του λαού.

ΙΓ. Ενώ όμως τα διαβάζουν όλα αυτά οι Ιουδαίοι, δεν τα καταλαβαίνουν σωστά και δεν τα δέχονται. Μοιάζουν σαν να τους τα φωνάζει κανείς και δεν τα ακούνε, λες και έχουν επίτηδες κλείσει τα αυτιά της καρδιάς τους, με την άρνηση και την προκατάληψη. Αλλά εμείς πιστεύουμε στον Ιησού Χριστό, ο Οποίος προσέλαβε σάρκα κι έγινε άνθρωπος, γιατί κατανοούμε ότι δεν ήταν δυνατόν να γίνουν διαφορετικά τα πράγματα. Εφόσον εμείς δεν μπορούσαμε να αντικρίζουμε ή να απολαμβάνουμε τη μορφή Του, καθώς ήταν, έγινε Εκείνος σαν εμάς, ώστε μ’ αυτόν τον τρόπο ν’ αξιωθούμε να Τον απολαύσουμε. Γιατί, αν δεν μπορούμε καθόλου να αντικρύσουμε τον ήλιο, που δημιουργήθηκε την τέταρτη χρονική περίοδο της δημιουργίας του κόσμου από το Θεό, πώς θα ήταν δυνατόν ν’ αντικρίζουμε το δημιουργό του ήλιου, δηλαδή το Θεό; Μέσα σε φλόγες κατέβηκε ο Κύριος στο όρος Σινά και δεν μπόρεσε ν’ αντέξει ο λαός, άλλα είπαν στο Μωυσή: «Μίλησε μας εσύ και θα σε ακούσουμε. Και ας μη μας μιλάει απευθείας ο Θεός για να μην πεθάνουμε» (Εξ. 20, 19). Και πάλι λέει η Αγία Γραφή: «Γιατί ποιός άνθρωπος θα ακούσει τη φωνή του αληθινού Θεού, να μιλάει μέσα από τη φωτιά, και θα ζήσει;» (Δευτ. 5, 26). Κι αν μόνο με το να ακούσει κανείς τη φωνή του Θεού πεθαίνει, πώς, όταν δει τον Ίδιο το Θεό, δεν θα πεθάνει; Γιατί απορείς; Κι ο Ίδιος ο Μωυσής είπε: «Είμαι γεμάτος φόβο και τρόμο» (Εβρ. 12, 21).

ΙΔ. Τί λοιπόν; Θα ήθελες να γίνει πρόξενος καταστροφής Αυτός που ήρθε για να φέρει τη σωτηρία, επειδή δεν θα τον άντεχαν οι άνθρωποι ή θα ήθελες να βρεθεί τρόπος ώστε η Χάρη να μας προσφερθεί σύμφωνα με τις δυνατότητες μας; Ο Δανιήλ δεν άντεξε την οπτασία του αγγέλου και συ θα μπορούσες ν’ αντικρίσεις τη θέα του Δεσπότη των αγγέλων; Εμφανίστηκε ο Γαβριήλ και ο προφήτης Δανιήλ έπεσε καταγής (Πρβλ, Δαν, 10, 9). Και πώς ήταν αυτός που εμφανίστηκε ή ποιά μορφή είχε; Το πρόσωπο του ήταν, όχι σαν τον ήλιο, αλλά σαν αστραπή και τα μάτια του έλαμπαν, όχι σαν καμίνι, αλλά σαν λαμπάδες και η φωνή του αντηχούσε, όχι σαν ήχος δώδεκα λεγεώνων αγγέλων, άλλα σαν βουητό πολυάριθμων ανθρώπων. Κι όμως ο προφήτης έπεσε καταγής και πλησιάζει ο άγγελος και του λέει: «Μη φοβάσαι Δανιήλ, εισακούστηκαν τα λόγια σου, σήκω επάνω και πάρε θάρρος» (Πρβλ, Δαν. 10, 12). Και ο Δανιήλ είπε: «Σηκώθηκα κατατρομαγμένος». Αυτή την απάντηση όμως δεν του την έδωσε, μέχρι τότε που τον άγγιξε ο άγγελος με ανθρώπινο χέρι. Και μόνο τότε, που ο άγγελος, ο οποίος του φανερώθηκε, πήρε ανθρώπινη όψη, τότε του μίλησε ο Δανιήλ και τί του είπε; «Κύριε, καθώς σε αντίκρισα, ταράχτηκαν τα σωθικά μου. Έχασα τη δύναμη μου και μου κόπηκε η αναπνοή». Εάν η παρουσία του αγγέλου αφαίρεσε τη φωνή και τη δύναμη του προφήτη, η θέα του Θεού θα άφηνε τον άνθρωπο ζωντανό; Και όπως λέει η Αγία Γραφή, ο Δανιήλ δεν ξαναβρήκε το θάρρος του, μέχρι που του φάνηκε ότι κάποιος άνθρωπος τον άγγιξε (Πρβλ. Δαν. 10, 18).

Αφού λοιπόν δοκιμάστηκε και καταδείχθηκε ξεκάθαρα η αδυναμία μας, ανέλαβε ο Κύριος να κάνει αυτό που ζητούσε και μπορούσε να σηκώσει ο άνθρωπος. Γιατί αφού ο άνθρωπος ήθελε να ακούσει κάποιον όμοιο του – δεν άντεχε ούτε την παρουσία, ούτε τη μορφή του αγγέλου – πήρε ο Σωτήρας την ανθρώπινη φύση, έγινε άνθρωπος, για να μπορέσουν οι άνθρωποι να οδηγηθούν στο δρόμο της σωτηρίας τους, πιό άνετα και πιό καρποφόρα. Αυτός είναι ο πρώτος και βασικός λόγος της ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου.

ΙΕ. Υπάρχει όμως και άλλος λόγος. Ήρθε ο Χριστός για να βαπτιστεί και να αγιάσει το Βάπτισμα. Ήρθε για να θαυματουργήσει, περπατώντας πάνω στα κύματα της θάλασσας (Ματθ. 14,25). Επειδή λοιπόν, πριν σαρκωθεί ο Κύριος, τον είδε η θάλασσα και υποχώρησε και ο Ιορδάνης στράφηκε πίσω (Ψαλμ. 113, 3), έλαβε ο Κύριος το σώμα, για να αντέξει η θάλασσα τη θέα Του και να τον υποδεχτεί άφοβα ο Ιορδάνης. Αυτή λοιπόν είναι μία αιτία της θείας ενανθρωπήσεως, υπάρχει όμως και άλλη.

Ο θάνατος ήρθε στον κόσμο διά μέσου παρθένου, της Εύας. Έπρεπε λοιπόν διά μέσου παρθένου ή καλύτερα από παρθένο να φανερωθεί η ζωή. Ώστε, όπως ακριβώς εκείνη την εξαπάτησε το φίδι με τα παραπλανητικά και διαβολικά λόγια, έτσι και αυτή, τη Μαρία, να τη βεβαιώσει ο Γαβριήλ για τη σωτηρία, με το χαρμόσυνο μήνυμα.

Αφού εγκατέλειψαν οι άνθρωποι το Θεό, έφτιαξαν αγάλματα με ανθρώπινη μορφή. Επειδή λοιπόν οι άνθρωποι προσκυνούσαν ανθρωπόμορφο άγαλμα ως Θεό, πλανεμένοι όπως ήταν, έγινε ο Θεός αληθινός άνθρωπος, για να διαλυθεί αυτή η πλάνη.

Σαν όργανο εναντίον μας χρησιμοποίησε ο διάβολος τη σάρκα. Γνωρίζοντας αυτό ο Απόστολος Παύλος, λέει: «Βλέπω να κυριαρχεί στα μέλη μου ένας άλλος νόμος, ο οποίος αντιστρατεύεται σ’ αυτά που ο νους και η συνείδηση μου αναγνωρίζουν ως σωστά και με αιχμαλωτίζει» (Ρωμ. 7, 23). Με τα ίδια λοιπόν όπλα, με τα οποία μας πολέμησε ο διάβολος, μ’ αυτά και σωθήκαμε. Πήρε ο Κύριος ίδια μορφή μ^’ εμάς, από εμάς τους ίδιους, ώστε να σωθούμε μέσω της ανθρώπινης φύσης Του. Πήρε τη δική μας ανθρώπινη φύση, για να της δώσει ό,τι της έλειπε, να τη χαριτώσει πληρέστερα και ασφαλέστερα, για να κάμει τη φύση του ανθρώπου κοινωνό της θεϊκής φύσης. Αυτό φανερώνει και ο Απόστολος Παύλος τότε που λέει στην επιστολή του προς τους Ρωμαίους: «Όπου η αμαρτία ξεπέρασε κάθε μέτρο, εκεί και η Χάρη δόθηκε με υπερβολική περίσσεια» (Ρωμ. 5, 20).

Έπρεπε ο Κύριος να υποφέρει για χάρη μας (Πρβλ. Λουκ. 24, 26). Αλλά ο διάβολος δεν θα τολμούσε να τον πλησιάσει, εάν τον αναγνώριζε. Γιατί: «αν τον αναγνώριζαν δεν θα σταύρωναν τον Κύριο της δόξας» (Α’ Κορ. 2, 8). Το σώμα λοιπόν έγινε δόλωμα του θανάτου. Έτσι ο δράκοντας, ενώ είχε ελπίσει ότι θα τον καταπιεί, έβγαλε έξω και όσους είχε ήδη καταπιεί. Αυτή την πραγματικότητα φανερώνει και ο Προφήτης Ησαΐας τότε που λέει: «Ο θάνατος έγινε πολύ ισχυρός και κατάπιε πολλούς» (Ησ. 25, 8). Και πάλι: «Εξάλειψε ο Θεός τα δάκρυα από κάθε ανθρώπινο πρόσωπο» (Ησ. 25, 8).

ΙΣΤ. Μήπως λοιπόν μάταια έγινε ο Χριστός άνθρωπος; Μήπως οι διδασκαλίες Του είναι ρητορικές εφευρέσεις και ανθρώπινα επινοήματα; Δεν είναι οι θείες Γραφές εκείνες που μας φανερώνουν το πώς ο Θεός μας έσωσε; Αυτό δεν φανερώνουν και οι προφητικές μαρτυρίες; Κράτα λοιπόν γερά μέσα σου αύτη την παρακαταθήκη και κανείς ας μη σε μεταπείσει. Πίστευε ότι ο Αληθινός Θεός έγινε και πραγματικός άνθρωπος.

Το ότι λοιπόν ήταν δυνατόν να γίνει ο Θεός άνθρωπος έχει αποδειχτεί. Αν όμως ακόμα δεν πιστεύουν οι Ιουδαίοι, τους ρωτάμε: Τί παράξενο κηρύττουμε, λέγοντας ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος, αφού εσείς λέτε ότι ο Αβραάμ υποδέχθηκε τον Κύριο; Τί παράξενο κηρύττουμε, ενώ ο Ιακώβ λέει: «Είδα τον Κύριο πρόσωπο προς πρόσωπο, και όμως δεν απέθανα;» (Πρβλ. Γέν. 32,31). Ο Κύριος που έφαγε πλάι στον Αβραάμ, έφαγε και κοντά μας (Γέν. 18, 8). Τί παράξενο λοιπόν κηρύττουμε;

Επί πλέον μπορούμε να παρουσιάσουμε και δύο μάρτυρες. Είναι αυτοί που στάθηκαν πλάι στον Κύριο στο όρος Σινά. Ο Μωυσής βρισκόταν στο άνοιγμα του βράχου (Πρβλ. Εξ. 33, 22) και ο Ηλίας, στην εποχή που έζησε, στην τρύπα της σπηλιάς. Εκείνοι παρουσιάστηκαν δίπλα Του κατά τη Μεταμόρφωση και ανήγγειλαν στους μαθητές την έξοδο Του, η οποία επρόκειτο να συντελεστεί στην Ιερουσαλήμ (Πρβλ. Λουκ. 9, 30-31). Αλλά έχει αποδειχθεί, όπως είπα και προηγουμένως, ότι ήταν δυνατόν να λάβει Εκείνος και την ανθρώπινη φύση. Εμείς, ας αφήσουμε να μιλούν για περισσότερες αποδείξεις, όλοι εκείνοι που τους αρέσει να επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια.

ΙΖ. Στην αρχή όμως της ομιλίας υποσχεθήκαμε να μιλήσουμε και για το χρόνο και τον τόπο της διαμονής του Σωτήρα. Και δεν πρέπει να φύγουμε από εδώ με την κατηγορία πως είπαμε ψέματα, αλλά πολύ περισσότερο πρέπει να βοηθήσουμε τους νεοφώτιστους της Εκκλησίας μας να φύγουν πιο εδραιωμένοι στην πίστη τους. Ας αναζητήσουμε λοιπόν το χρόνο κατά τον οποίο ήρθε ο Κύριος. Επειδή είναι πρόσφατη η παρουσία Του γι’ αυτό ακριβώς και αμφισβητείται. Και ακόμα επειδή «ο Χριστός είναι ο Ίδιος χθες και σήμερα και στους αιώνες των αιώνων» (Εβρ, 13, 8). Η παρουσία Του θα είναι πάντοτε πρόσφατη. Ο προφήτης Μωυσής λοιπόν λέει: «Ο Κύριος και Θεός για χάρη σας θα αναδείξει ανάμεσα από τους αδελφούς σας ένα προφήτη σαν εμένα» (Δευτ. 18,15 και Πράξ. 7,37). Ας αφήσουμε όμως επί του παρόντος την ανάπτυξη του σημείου «σαν κι εμένα» για να το εξετάσουμε εκεί που πρέπει. Αλλά πότε θα έρθει αυτός ο προφήτης που περιμένουμε; Ανάτρεξε, λέει, σ’ αυτά που έχω γράψει. Εξέτασε σε βάθος την προφητεία που είπε ο Ιακώβ για τον Ιούδα: «Ιούδα, θα σε υμνήσουν οι αδελφοί σου» (Γέν. 49, 8) και τα υπόλοιπα, για να μην τα αναφέρουμε όλα. «Δεν θα λείψει άρχοντας από τη φυλή του Ιούδα, ούτε αρχηγός από τους απογόνους του, μέχρις ότου έρθει Εκείνος στον οποίο έχει επιφυλαχθεί η ηγεμονία και Αυτός είναι η προσδοκία, όχι των Ιουδαίων, αλλά των εθνών» (Γέν. 49, 10). Το ότι λοιπόν έπαυσαν να έχουν την εξουσία οι Ιουδαίοι, είναι σημείο της παρουσίας του Χριστού. Εάν δεν βρίσκονταν τώρα υπό την εξουσία των Ρωμαίων, δεν θα είχε έρθει ακόμα ο Χριστός. Εάν τους κυβερνάει απόγονος του Ιούδα και του Δαβίδ, δεν έχει έρθει ακόμα ο αναμενόμενος. Ντρέπομαι να μιλάω για τις πρόσφατες υποθέσεις τους, σχετικά μ’ αυτούς που ονομάζουν πατριάρχες. Ποιά δηλαδή είναι η καταγωγή τους και ποιά η μητέρα τους. Τ’ αφήνω σ’ αυτούς που τα γνωρίζουν. Αλλά Αυτός που έρχεται, η προσδοκία των εθνών, τί σημείο έχει να παρουσιάσει; Η Αγία Γραφή λέει στη συνέχεια: «Δένοντας το πουλάρι του στην άμπελο» (Γεν. 49,11). Βλέπεις τώρα ολοκάθαρα ότι πρόκειται για εκείνο το πουλάρι, για το οποίο μιλάει ο προφήτης Ζαχαρίας; (Ζαχ. 9, 9).

ΙΗ. Ζητάς λοιπόν και άλλη μαρτυρία για το χρόνο της παρουσίας του Χριστού; «Ο Κύριος είπε προς έμενα: Εσύ είσαι υιός μου. Εγώ σήμερα σε γέννησα» (Ψαλμ. 2, 7). Και λίγο πιο κάτω λέει: «Θα τους κυβερνήσεις με σιδερένια ράβδο» (Ψαλμ, 2, 9). Είπα και προηγουμένως ότι σιδερένια ράβδος ονομάζεται σαφώς η βασιλεία των Ρωμαίων. Σχετικά μ’ αυτή ας ξαναθυμηθούμε το χωρίο του προφήτη Δανιήλ. Καθώς εξηγούσε και ερμήνευε στο Ναβουχοδονόσορα την εικόνα του ανδριάντα, αναφέρει όλο το όνειρο που είχε δει γι’ αυτόν «και για το βράχο που αποκόπηκε από το βουνό» (Πρβλ. Δαν. 2,34), ο οποίος δεν φτιάχτηκε από άνθρωπο και ο οποίος «θα επικρατήσει σ’ όλη την οικουμένη» (Πρβλ. Δαν. 2, 35). Και αυτά τα λέει ξεκάθαρα. «Και κατά τις ήμερες εκείνων των βασιλειών θ’ αναδείξει ο Θεός τ’ ουρανού, μια άλλη βασιλεία, η οποία θα ζήσει αιώνια και τη βασιλεία αυτή δεν θα τη διαδεχθεί κανένας άλλος λαός, γιατί είναι βασιλεία αιώνια και αδιάδοχη, δηλαδή η Βασιλεία των Ουρανών» (Πρβλ. Δαν. 2, 44).

ΙΘ. Θέλουμε πιό ξεκάθαρα την απόδειξη των χρόνων της παρουσίας του Χριστού πάνω στη γη. Γιατί ο άνθρωπος είναι από τη φύση του δύσπιστος και εάν δεν υπολογίζει ακόμη και τις ακριβείς χρονολογίες, δεν πιστεύει στα λόγια. Ποιος είναι λοιπόν ο καιρός και ο χρόνος της παρουσίας του Χριστού; Όταν παύσουν πια να υπάρχουν βασιλείς από τη γενιά του Ιούδα και βασιλεύσει ο Ηρώδης, από άλλη φυλή. Λέει λοιπόν ο άγγελος στο Δανιήλ: «Συ λοιπόν τώρα σημείωσε όσα λέω και θα μάθεις και θα καταλάβεις. Από την ήμερα που θα εκδοθεί διάταγμα για την ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ μέχρι την εμφάνιση του Χριστού, θα περάσουν επτά εβδομάδες ετών και άλλες εξήντα δύο» (Πρβλ. Δαν. 9, 25-26). Εξήντα εννέα λοιπόν εβδομάδες ετών απαριθμούν τετρακόσια ογδόντα τρία έτη. Είπε λοιπόν ότι αφού περάσουν τετρακόσια ογδόντα τρία έτη, μετά την ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ και εκλείψουν οι άρχοντες της φυλής του Ιούδα, τότε θα έρθει κάποιος βασιλιάς από ξένη φυλή και στις μέρες του θα γεννηθεί ο Χριστός. Ο Δαρείος λοιπόν από τη Μήδεια την ανοικοδόμησε κατά το έκτο έτος της βασιλείας του, που αντιστοιχεί στο πρώτο έτος της εξηκοστής έκτης Ολυμπιάδας των Ελλήνων. Στους Έλληνες ονομάζεται Ολυμπιάδα ο αγώνας που γίνεται κάθε τέσσερα χρόνια, χάρη στην ήμερα εκείνη που δημιουργείται κάθε τετραετία. Διότι, σύμφωνα με την πορεία που εκτελεί ο ήλιος, περισσεύουν κάθε έτος τρεις ώρες. Αν τώρα προστεθούν όλες μαζί οι ώρες, γίνεται ακριβώς μία ήμερα. Ο Ηρώδης θα βασιλεύσει κατά την εκατοστή ογδοηκοστή έκτη Ολυμπιάδα και συγκεκριμένα κατά το τέταρτο αυτής έτος. Από την εξηκοστή έκτη λοιπόν μέχρι την εκατοστή ογδοηκοστή έκτη Ολυμπιάδα μεσολαβούν εκατόν είκοσι Ολυμπιάδες και κάτι ακόμα. Οι εκατόν είκοσι Ολυμπιάδες απαριθμούν τετρακόσια ογδόντα έτη. Τα υπόλοιπα τρία έτη, ίσως περιλαμβάνονται μεταξύ του πρώτου και του τέταρτου. Και σαν απόδειξη μπορείς να πάρεις το λόγο της Αγίας Γραφής: « Από την ήμερα που θα εκδοθεί διάταγμα για την ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ, μέχρι την εμφάνιση του Χριστού, θα περάσουν επτά εβδομάδες ετών και άλλες εξήντα δύο» (Δαν. 9, 25).

Όσον άφορα λοιπόν το χρόνο του ερχομού του Χρίστου, τώρα πλέον έχεις την απόδειξη αυτή, γιατί υπάρχουν και άλλες διάφορες ερμηνείες πάνω σε όσα έχουν ειπωθεί από τον προφήτη Δανιήλ, σχετικά με τις εβδομάδες και τα έτη.

Κ. Και τώρα άκουσε τι έχει πει ο προφήτης Μιχαίας για τον τόπο της γεννήσεως του Θεανθρώπου: «Και συ Βηθλεέμ, η παλαιά πόλη Εφραθά, είσαι μικρή ανάμεσα στις πόλεις του Ιούδα. Δεν έχεις ούτε χίλιους κατοίκους. Από σένα θα προέρθει, για δόξα δική μου, ένας άνδρας, ο οποίος θα γίνει άρχοντας του Ισραηλιτικού λαού και η εξουσία του θα χρονολογείται από την αρχή της δημιουργίας του κόσμου» (Πρβλ. Μιχ. 5, 1). Άλλ’ όμως, ακροατή μου, μια και είσαι Ιεροσολυμίτης στην καταγωγή, γνωρίζεις αυτό που είναι γραμμένο, σχετικά με τον τόπο της γεννήσεως στο βιβλίο των Ψαλμών: « Ακούσαμε ότι αυτή βρίσκεται στην Εφραθά. Τη βρήκαμε στις δασώδεις περιοχές» (Ψαλμ. 131, 6). Γιατί πράγματι, πριν λίγα χρόνια, ο τόπος ήταν δασώδης. Άκουσες πάλι τί είπε προς τον Κύριο ο προφήτης Αβακούμ: «Καθώς πλησιάζει ο καιρός του ερχομού Σου θα γίνεις γνωστός, η δύναμη Σου θα αναδειχθεί όταν έρθει ο κατάλληλος καιρός» (Αβ. 3, 2). Και τί σημάδι υπάρχει, προφήτη, για ν’ αναγνωρίσει κανείς τον Κύριο που έρχεται; Κι εκείνος λέει: «Θα φανερωθείς στους ανθρώπους σε δυό μορφές ζωής» (Αβ. 3, 2), θέλοντας να πει σαφώς προς τον Κύριο ότι, όταν βρίσκεσαι στη γη, ζεις και πεθαίνεις ως άνθρωπος και μετά την Ανάσταση ζεις πάλι με μια άλλη μορφή ζωής.

Και από ποιό περίχωρο της Ιερουσαλήμ θα έρθει; Από την Ανατολή, τη Δύση, το Βορρά ή το Νότο; Πες μας ακριβώς. Εκείνος αποκρίνεται και λέει ξεκάθαρα: «Ο Θεός θα έρθει από τη Θαιμάν, που σημαίνει το Νότο και ο Άγιος από το όρος Φαράν, από σκιερό δασωμένο τόπο» (Αβ. 3,3). Παρόμοια εκφράστηκε και ο Ψαλμωδός: «Βρήκαμε αυτή στη δασωμένη περιοχή» (Ψαλμ. 131, 6).

ΚΑ. Στη συνέχεια αναζητούμε από ποιόν έρχεται και με ποιόν τρόπο. Αυτό μας το λέει ο Ησαΐας: « Ιδού, η Παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει υιό και θα τον ονομάσουν Εμμανουήλ» (Ησ. 7, 14). Οι Ιουδαίοι όμως δεν συμφωνούν μ’ αυτά, γιατί συνηθίζουν κακοπροαίρετα και επαναληπτικά να αρνούνται την αλήθεια και λένε ότι δεν γράφει ο προφήτης για παρθένο, αλλά για νεαρή κόρη. Εγώ όμως παίρνοντας τη δική τους θέση σαν σωστή και πάλι καταλήγω στο ίδιο και αληθινό συμπέρασμα. Γιατί έπρεπε αυτοί να αναρωτηθούν: Πότε φωνάζει και καλεί σε βοήθεια η παρθένος; Πριν να βιασθεί ή αφού βιασθεί; Αν λοιπόν σε κάποιο άλλο χωρίο λέει η Αγία Γραφή «φώναξε η νεαρή κόρη και δεν υπήρχε κανείς για να τη βοηθήσει» (Δαν. 22, 27), δεν αναφέρεται ο λόγος σε παρθένο; Για να δεις καλύτερα ότι στην Αγία Γραφή και η παρθένος ονομάζεται νεαρή κόρη, άκουσε τι λέει το βιβλίο των Βασιλειών για την Αβισάκ τη Σουναμίτιδα: «Ήταν η νεαρή κόρη πάρα πολύ ωραία» (Γ’ Βασ. 1,4). Το ότι τη διάλεξαν και την πρόσφεραν στο Δαβίδ, ακριβώς γιατί ήταν παρθένος, έχει ήδη ξεκάθαρα ομολογηθεί.

ΚΒ. Αλλά και μετά την αποσαφήνιση ότι και το «παρθένος» και το «νεάνις» αναφέρονται σε παρθένες κόρες, οι Ιουδαίοι ισχυρίζονται ότι τα λόγια του Ησαΐα αναφέρονται στον βασιλέα Άχαζ και αφορούν το γιό του Εζεκία. Άς μελετήσουμε προσεκτικά τη Γραφή. Στο βιβλίο του προφήτη Ησαΐα λέει ο Θεός στον Άχαζ: «Ζήτησε για τον εαυτό σου κάποιο σημείο από τον Κύριο και Θεό σου, είτε στα βάθη της γης είτε στα ύψη του ουρανού» (Ησ. 7,11). Και μάλιστα το σημείο αυτό πρέπει να είναι παράδοξο, όπως σημείο είναι το νερό που αναβλύζει από το βράχο (Πρβλ. Εξ. 17,8), η θάλασσα που χωρίζεται, ο ήλιος που στρέφεται προς τα πίσω και τα παρόμοια. Αυτά που θα πούμε όμως πιό κάτω θα ελέγξουν περισσότερο τους Ιουδαίους.

Γνωρίζω ότι μακρηγορώ κι έχουν κουραστεί οι ακροατές. Ανεχθείτε όμως τα πολλά λόγια μου, γιατί ο λόγος είναι για τον Χριστό και όχι για ασήμαντα και τυχαία πράγματα. Αυτό λοιπόν ελέχθη από τον προφήτη Ησαΐα, όταν βασίλευε ο Άχαζ, ο οποίος βασίλευσε μόνο δέκα έξι χρόνια και η προφητεία ελέχθη προς αυτόν στη διάρκεια αυτών των χρόνων. Έτσι το επιχείρημα που οι Ιουδαίοι θέλησαν να το στηρίξουν στον Εζεκία, το καταρρίπτει ο ίδιος ο Εζεκίας, διότι, όταν εκείνος έγινε βασιλιάς, ήταν είκοσι πέντε ετών. Η προφητεία λοιπόν περιλαμβάνεται στα δέκα έξι χρόνια της βασιλείας του Άχαζ. Ο Εζεκίας είχε γεννηθεί από τον Άχαζ, τουλάχιστον εννέα χρόνια πριν από την προφητεία που αναφέρεται σ’ αυτόν. Είναι λοιπόν φυσικό να διερωτηθεί κανείς: Χρειαζόταν να προφητεύσει ο Ησαΐας για τον Εζεκία, αφού ήδη είχε γεννηθεί πριν εννέα έτη και πριν να γίνει ο πατέρας του Άχαζ βασιλιάς; Γιατί μιλώντας προφητικά, δεν είπε ο προφήτης ότι συνέλαβε η παρθένος, αλλά ότι θα συλλάβει (Πρβλ. Ησ. 7, 14).

ΚΓ. Το ότι λοιπόν ο Κύριος γεννήθηκε από παρθένο το αποδείξαμε και το κατανοήσαμε καλά. Πρέπει τώρα να δείξουμε από ποιό γένος καταγόταν η παρθένος. « Ορκίστηκε ο Κύριος στο Δαβίδ αλήθεια και δεν θα την αθετήσει. Από τους απογόνους σου θα τοποθετήσω διαδόχους στο θρόνο σου» (Ψαλμ. 131, 11). Και πάλι: «Θ^’ αναδεικνύω τους απογόνους του στους αιώνες των αιώνων, ώστε ο θρόνος του να διαρκεί όσο διαρκεί ο ουρανός, δηλαδή να είναι αιώνιος» (Ψαλμ. 88, 30). Και στη συνέχεια: «Μια φορά ορκίστηκα στην αγιότητά μου. Δεν θα πω ψέματα λοιπόν προς το Δαβίδ. Οι απόγονοι του θα παραμείνουν στους αιώνες και ο θρόνος του θα υπάρχει ενώπιον μου, όπως ο ήλιος και όπως η σελήνη, η οποία έχει δημιουργηθεί για να υπάρχει και να φωτίζει αιωνίως» (Ψαλμ. 88, 36-38).

Καταλαβαίνεις ότι ο λόγος αναφέρεται στο Χριστό και όχι στο Σολομώντα, γιατί εκείνου ο θρόνος δεν παρέμεινε όπως ο ήλιος. Εάν δε κάποιος έχει αντιρρήσεις, επειδή ο Χριστός δεν κάθισε στον ξύλινο θρόνο του Δαβίδ, ας αναφέρουμε εκείνα τα λόγια: «Στην καθέδρα του Μωυσή κάθισαν οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι» (Ματθ. 23, 2). Δεν εννοεί λοιπόν την ξύλινη καθέδρα, αλλά την εξουσία της διδασκαλίας. Έτσι λοιπόν, όταν μιλάμε για το θρόνο του Δαβίδ, δεν εννοούμε τον ξύλινο θρόνο, αλλά τη βασιλεία.

Και πάρε σε παρακαλώ, για αποδείξεις τους νέους που φώναξαν: «Δόξα στον απόγονο του Δαβίδ, ευλογημένος να’ ναι ο Βασιλιάς του Ισραήλ» (Ματθ. 21, 9 και Ιωάν. 12, 13). Και οι τυφλοί αναφωνούν: «Απόγονε του Δαβίδ, ελέησέ μας» (Ματθ. 9, 27). Και ο Γαβριήλ το μαρτυρεί σαφώς, λέγοντας στη Μαρία: «Και θα δώσει σ’ αυτόν Κύριος ο Θεός το θρόνο του προπάτορά του Δαβίδ» (Λουκ. 1,32) και ο Απόστολος Παύλος λέει: «Να διατηρείτε στη μνήμη σας τον Ιησού Χριστό, ο οποίος αναστήθηκε από τους νεκρούς, τον απόγονο του Δαβίδ, σύμφωνα με το ευαγγέλιο μου» (Β’ Τιμ. 2, 8). Και στην αρχή της επιστολής προς τους Ρωμαίους λέει: «Αυτός που γεννήθηκε ως άνθρωπος από απόγονο του Δαβίδ» (Ρωμ. 1,3). Δέξου λοιπόν αυτόν που γεννήθηκε από απόγονο του Δαβίδ, πιστεύοντας στην προφητεία που λέει: «Κατά την ημέρα εκείνη θα εμφανιστεί ο απόγονος του Ιεσσαί και θα γίνει άρχοντας των εθνών. Σ’ Αυτόν θα στηρίξουν τις ελπίδες τους τα έθνη» (Ησ. 11, 10).

ΚΔ. Αλλά οι Ιουδαίοι καταγίνονται με ζήλο σ’ αυτά. Το γνώριζε κι αυτό από πριν ο Ησαΐας, ο οποίος λέει: «Και θα θελήσουν να τα παραδώσουν όλα στη φωτιά, γιατί θα γεννηθεί ένα παιδί για χάρη μας» (Ησ. 9,4-5) όχι γι’ αυτούς. Γεννήθηκε υιός και δόθηκε σε μας (Ησ. 9, 5). Και σημείωσε ότι πρώτα ήταν Υιός του Θεού και μετά δόθηκε σε μας. Και λίγο πιό κάτω λέει: «Και η ειρηνική βασιλεία του δεν θα τελειώσει ποτέ» (Ησ. 9, 6). Όρια υπάρχουν στους Ρωμαίους, στους Πέρσες και στους Μήδους. Της βασιλείας όμως του Υιού του Θεού δεν υπάρχει τέλος. Στη συνέχεια λέει: «Αυτός θα ανορθώσει το θρόνο του Δαβίδ και την ένδοξη βασιλεία του» (Ησ. 9, 6). Από τη γενιά του Δαβίδ λοιπόν καταγόταν η Αγία Παρθένος.

ΚΕ. Έτσι ήταν σωστό, Αυτός που είναι ο πιό Άγιος και ο πιό Αγνός και που θα δίδασκε στους ανθρώπους την αγνότητα και παρθενικότητα, να προέρθει από αγνό και παρθενικό θάλαμο. Γιατί, αν αυτός που θέλει και πρόκειται να ιερουργήσει τα Άχραντα Μυστήρια του Χριστού εγκρατεύεται και απέχει από τη γυναίκα του, πώς ήταν δυνατόν ο Ίδιος ο Ιησούς να προέλθει από μια τέτοια συνάφεια; «Γιατί εσύ είσαι», λέει στους ψαλμούς, «που με απέσπασες από την κοιλιά της μητέρας μου» (Ψαλμ. 21,10). Πρόσεξε λοιπόν ότι το «αυτός που με απέσπασε από την κοιλιά της μητέρας μου» σημαίνει πως αυτός γεννήθηκε, σαν να αποσπάστηκε από την κοιλιά και το σώμα της παρθένου, χωρίς τη συνεργεία ανδρός. Δεν γεννιώνται όμως με αυτό τον τρόπο όλοι οι άλλοι άνθρωποι. Η γέννησή τους είναι διαφορετική από τη Γέννηση του Ιησού.

ΚΣΤ. Και δεν ντράπηκε ο Χριστός να έχει ένα σώμα ακριβώς όμοιο με τα σώματα όλων των ανθρώπων; Και ποιός μας το λέει αυτό; Λέει ο Κύριος προς τον Ιερεμία: «Σε γνωρίζω καλά, πριν ακόμα σε πλάσω μέσα στην κοιλιά της μητέρας σου και σ’ έχω αγιάσει, πριν να γεννηθείς» (Ιερ. 1,5). Αυτός λοιπόν που εγγίζει τους ανθρώπους όταν τους πλάθει και δεν ντρέπεται, θα ντρεπόταν να πλάσσει για τον εαυτό του ένα Άγιο και Πάναγνο Σώμα, άξιο για να κρύψει μέσα του την θεϊκή Του φύση;

Ο Θεός είναι Αυτός που δημιουργεί μέχρι σήμερα τα βρέφη μέσα στη μητρική κοιλιά, όπως είναι γραμμένα στον Ιώβ: «Δεν με έκανες ρευστό, σαν το γάλα που αρμέγεται, κι έπειτα πιό στερεό, όπως το τυρί; Μ’ έντυσες με δέρμα και κρέας και με συναρμολόγησες με οστά και νεύρα» (Ιώβ 10, 10-11). Δεν υπάρχει τίποτα ακάθαρτο στην ανθρώπινη φύση, αν δεν τη μολύνει ο άνθρωπος με μοιχεία και ακολασία. Αυτός που έπλασε τον Αδάμ έπλασε και την Εύα. Με θεϊκά χέρια έχει πλαστεί και ο άνδρας και η γυναίκα. Κανένα από τα μέλη του σώματος δεν πλάστηκε από την αρχή ακάθαρτο. Ας κλειστεί το στόμα λοιπόν όλων των αιρετικών, που κατηγορούν τα σώματα ή καλύτερα να πω τον Ίδιο τον Πλάστη τους. Κι εμείς ας θυμόμαστε το λόγο του Αποστόλου Παύλου που λέει: «Δεν γνωρίζετε ότι τα σώματά σας είναι ναός του Αγίου Πνεύματος, που βρίσκεται μέσα σας;» (Α’ Κορ. 6, 19). Και πάλι ο προφήτης, σαν να μιλούσε ο Ίδιος ο Ιησούς, είπε: «Εγώ κατάγομαι απ’ αυτούς» (Ωσ. 9,12). Και σ’ άλλο χωρίο της Αγίας Γραφής είναι γραμμένο: «Γι’ αυτό θα τους παραδώσει μέχρι ορισμένο χρονικό διάστημα και θα πονέσουν όπως η γυναίκα που κοιλοπονάει στον τοκετό» (Μιχ. 5, 2). Και ποιό είναι το σημάδι; Λέει στη συνέχεια: «Θα γεννήσει και οι υπόλοιποι αδελφοί τους θα επιστρέψουν» (Μιχ. 5,2). Και ποιός είναι ο αρραβώνας της Παρθένου, της Αγίας Νύμφης; «Θα σε μνηστευθώ και η ένωση αυτή θα είναι πλήρης πίστεως και γνώσεως εμού του Κυρίου» (Ωσ. 2, 22). Και η Ελισάβετ, μιλώντας προς αυτήν, λέει παρόμοια λόγια: «Και είναι μακάρια εκείνη που πίστευε ότι θα πραγματοποιηθούν σ’ αυτή όσα της φανέρωσε με τον άγγελο ο Κύριος» (Λουκ. 1, 45).

ΚΖ. Αλλά μας κατηγορούν οι ειδωλολάτρες και οι Ιουδαίοι και ισχυρίζονται, ότι ήταν αδύνατο να γεννηθεί ο Χριστός από παρθένο. Τους ειδωλολάτρες πρώτα-πρώτα μπορούμε να τους αποστομώσουμε, χρησιμοποιώντας τους δικούς τους μύθους. Εσείς λοιπόν που λέτε ότι είναι δυνατόν λίθοι που ρίχνονται, να μεταβληθούν σε ανθρώπους, πως ισχυρίζεστε ότι είναι αδύνατο να γεννήσει παρθένος; Εσείς που διηγείστε ότι γεννήθηκε κόρη από τον εγκέφαλο του πατέρα της, πώς λέτε ότι είναι αδύνατο να γεννηθεί υιός από κοιλιά παρθενική; Ενώ ισχυρίζεστε λανθασμένα ότι ο Διόνυσος κυοφορήθηκε από τον μηρό του Δία σας, γιατί δεν δέχεσθε την δική μας αλήθεια; Γνωρίζω ότι μιλώ λίγο άπρεπα γι’ αυτό το ακροατήριο, αλλά ανέφερα αυτά από τη μυθολογία των Ελλήνων, ώστε συ, ακροατή μου, να τους καταντροπιάσεις, όταν έρθει η ώρα, με επιχειρήματα από τους ίδιους τους μύθους τους.

ΚΗ. Στους Ιουδαίους έπειτα απάντησε, ρωτώντας τους: ποιό είναι δύσκολο, να γεννήσει γυναίκα ηλικιωμένη και στείρα, στην οποία δεν υπήρχαν πλέον οι προϋποθέσεις της γονιμότητας ή νεαρή σφριγηλή παρθένος; Στείρα ήταν η Σάρρα (Γέν. 11, 30) και ενώ δεν υπήρχαν πια σ’ αυτήν οι προϋποθέσεις της γονιμότητας (Πρβλ. Γέν. 18, 11), γέννησε κατά παράδοξο τρόπο. Και το να γεννήσει λοιπόν στείρα και το να γεννήσει νεαρή παρθένος είναι έξω από τη φύση. Ή λοιπόν περιφρόνησε και τα δύο ή παραδέξου και τα δύο. Γιατί ο Ίδιος Θεός είναι που έκανε δυνατό και εκείνο και τούτο το γεγονός. Μην τολμήσεις λοιπόν να πεις ότι για το ένα έχει δύναμη ο Θεός, ενώ για το άλλο δεν έχει. Και πάλι. Πώς είναι φυσικό να μεταβληθεί για λίγη ώρα χέρι άνθρωπου σε άλλο είδος και έπειτα να ξανάρθει στην αρχική του μορφή; Πώς λοιπόν το χέρι του Μωυσή έγινε λευκό και μαλακό σαν το χιόνι και πάλι αποκαταστάθηκε; (Πρβλ. Εξ. 4, 6-7). Λες όμως πως ο Θεός το θέλησε και το έκανε. Σ’ εκείνη την περίπτωση μπόρεσε ο Θεός να το κάνει, αφού το θέλησε και εδώ δεν μπορεί; Κι έπειτα εκείνο ήταν θαύμα μόνο για τους Αιγυπτίους, ενώ αυτό ήταν θαύμα που προσφέρθηκε σ’ όλη την οικουμένη. Ποιό είναι δυσκολότερο να γίνει, Ιουδαίοι; Να γεννήσει παρθένος ή να μεταμορφωθεί ένα ραβδί σε ζώο; Παραδέχεσθε ότι στην εποχή του Μωυσή ένα ραβδί ολόισο πήρε μορφή φιδιού (Πρβλ. Εξ. 4,3) και φόβιζε αυτόν που το πέταξε στη γη. Κι εκείνος, που πριν από τη μεταβολή το κρατούσε σαν ραβδί, τώρα έτρεχε μακριά του σαν να’ ταν δράκοντας. Γιατί πραγματικά για δράκοντα επρόκειτο. Κι έφυγε, όχι από φόβο μπροστά σ’ αυτό που κρατούσε, αλλά από φόβο μπροστά στο Θεό που το είχε μεταβάλει σε φίδι. Το ραβδί είχε δόντια και μάτια δράκοντα. Αφού λοιπόν από ένα ραβδί μπορούν να γίνουν μάτια που βλέπουν, δεν μπορεί, αν το θελήσει ο Θεός, να γεννηθεί παιδί από παρθενική κοιλιά; Και δεν ανέφερα ακόμα και το ότι το ραβδί του Ααρών έκανε μέσα σε μια νύχτα, αυτό το οποίο κάνουν τα υπόλοιπα δέντρα σε μακρό χρονικό διάστημα. Γιατί όλοι γνωρίζουμε πως το ραβδί, το οποίο ξεφλουδίστηκε, δεν θα πετάξει ποτέ βλαστάρια, ούτε κι αν ακόμα φυτευτεί ανάμεσα σε ποτάμια. Επειδή όμως ο Θεός δεν ακολουθεί τα φυσικά φαινόμενα που συμβαίνουν στα φυτά, αλλά είναι ο Δημιουργός των φυσικών καταστάσεων, το άκαρπο και ξερό και ξεφλουδισμένο ραβδί, άνθισε και βλάστησε κι έβγαλε καρπούς. Εκείνος λοιπόν που χάρισε, κατά παράδοξο τρόπο, καρπό στο ξερό ραβδί, για χάρη του Αρχιερέα Ααρών, που προτύπωνε και συμβόλιζε το Μόνο και Μέγα Αρχιερέα Ιησού Χριστό, δεν θα χάριζε στην Παρθένο, τη δυνατότητα να γίνει ανύμφευτη Μητέρα αυτού του αληθινού Αρχιερέα;

ΚΘ. Καλά είναι όλα αυτά τα παραδείγματα και εξηγούν τις θέσεις μας. Αλλά ακόμη έχουν αντιρρήσεις οι Ιουδαίοι και δεν πείθονται με τα επιχειρήματα που αναφέρονται στο ραβδί, εάν δεν πληροφορηθούν πειστικά με άλλες παρόμοιες, παράδοξες και αντίθετες με τη φύση γεννήσεις. Ρώτησε τους λοιπόν ως εξής: Η Εύα, η πρώτη γυναίκα, από ποιόν γεννήθηκε; Ποιά μάνα τη συνέλαβε, αφού πριν απ’ αυτή δεν υπήρξε άλλη γυναίκα; Η Αγία Γραφή λέει ότι δημιουργήθηκε από την πλευρά του Αδάμ (Γέν. 2,22). Αφού λοιπόν η Εύα γεννήθηκε, χωρίς μητέρα από την πλευρά του άνδρα, δεν μπορεί να γεννηθεί παιδί, χωρίς τη συνεργεία άνδρα, από παρθενική μήτρα;

Χρωστούσε λοιπόν το θηλυκό γένος χάρη στους άνδρες, γιατί η Εύα γεννήθηκε από τον Αδάμ, χωρίς να συλληφθεί από μητέρα, αλλά γεννήθηκε μόνο από άνδρα. Απέδωσε λοιπόν η Μαρία το χρέος της χάρης, αφού με τη δύναμη του Θεού γέννησε, όχι με τη συνέργεια ανδρός, αλλά από μόνη της, κατά τρόπο άγιο και υπερφυσικό, με την ενέργεια μόνο του Αγίου Πνεύματος.

Λ. Ας αναφέρουμε και κάτι που είναι ακόμα θαυμαστότερο από το προηγούμενο. Γιατί – αν και με τρόπο παράδοξο – όμως είναι δυνατό, να γεννηθούν σώματα, από τα ανθρώπινα σώματα. Το να γίνει όμως το χώμα της γης άνθρωπος, αυτό είναι ακόμα πιο αξιοθαύμαστο. Το να σχηματίζει ο ανακατεμένος πηλός τους χιτώνες των ματιών και να δέχεται τη φωτεινή ακτίνα είναι θαυμαστότερο. Το να δημιουργείται από ένα και το αυτό χώμα και η σκληρότητα των κοκκάλων και η απαλότητα των πνευμόνων και οι διάφορες άλλες μορφές και δομές των μελών-οργάνων του σώματος, αυτό είναι θαυμαστό. Το να πάρει ο πηλός ζωή και αυτοδύναμα να περιδιαβαίνει όλη την οικουμένη και να οικοδομεί είναι και αυτό θαυμαστό. Το να διδάσκει και να μιλάει (Ιώβ 38, 14) ο πηλός, να χτίζει και να βασιλεύει, είναι θαυμαστό. Λοιπόν, αμαθέστατοι Ιουδαίοι, από πού γεννήθηκε ο Αδάμ; Δεν πήρε ο Θεός χώμα από τη γη και έπλασε αυτό το υπέροχο πλάσμα; Έπειτα, ο πηλός μετατρέπεται σε μάτι και η παρθένος δεν μπορεί να γεννήσει; Αυτό που φαίνεται στους ανθρώπους, σαν το περισσότερο αδύνατο, πραγματοποιείται και δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί κάτι που φαίνεται πιό προσιτό στην ανθρώπινη φύση;

ΛΑ. Αυτά ας θυμόμαστε, αδελφοί μου. Αυτά ας χρησιμοποιούμε για να αμυνόμαστε. Ας μην ανεχόμαστε τους αιρετικούς, που διδάσκουν μόνο τη θεϊκή παρουσία του Λόγου του Θεοί στον άνθρωπο Χριστό και αρνούνται την ασύγχυτη ένωση της θεϊκής και ανθρώπινης φύσης στο Θεανδρικό Πρόσωπο του Χριστού. Ας περιφρονήσουμε και όσους υποστηρίζουν ότι από άνδρα και γυναίκα γεννήθηκε ο Σωτήρας, αυτούς που τόλμησαν να πουν ότι ήταν γιός του Ιωσήφ και της Μαρίας, επειδή είναι γραμμένο «παρέλαβε τη γυναίκα του» (Ματθ. 1, 24). Ας θυμηθούμε όμως και τον Ιακώβ που λέει στο Λαβαν, πριν παντρευτεί τη Ραχήλ: «Δος μου τη γυναίκα μου» (Γέν. 29, 21). Γιατί όπως ακριβώς εκείνη, πριν παντρευτεί και μόνο με την υπόσχεση του γάμου, ονομαζόταν γυναίκα του Ιακώβ, έτσι και η Μαρία, όταν αρραβωνιάστηκε, ονομαζόταν γυναίκα του Ιωσήφ. Και πρόσεχε με πόση ακρίβεια μιλάει το Ευαγγέλιο: «Κατά τον έκτο μήνα στάλθηκε από το Θεό, στην πόλη της Γαλιλαίας που ονομαζόταν Ναζαρέτ, ο άγγελος Γαβριήλ προς παρθένο που είχε μνηστευθεί άνδρα, ο οποίος ονομαζόταν Ιωσήφ» κ.τ.λ. (Λουκ. 1, 26-27). Και πάλι, όταν γινόταν η απογραφή και ανέβηκε ο Ιωσήφ να απογραφεί τί λέει η Αγία Γραφή; «Ανέβηκε ο Ιωσήφ από τη Γαλιλαία για να απογραφεί μαζί με τη Μαρία, τη γυναίκα που είχε μνηστευθεί, η οποία ήταν έγκυος» (Πρβλ. Λουκ. 2, 4-5). Ήταν έγκυος λοιπόν. Αλλά δεν είπε «με τη γυναίκα του», αλλά «με τη γυναίκα που είχε μνηστευθεί». Γιατί «έστειλε ο Θεός τον Υιό Του», λέει ο Απόστολος Παύλος, ο οποίος γεννήθηκε -δεν λέει από άνδρα και γυναίκα, αλλά μόνο από γυναίκα Αυτό σημαίνει, από παρθένο. Το ότι και η παρθένος ονομάζεται γυναίκα, το αποδείξαμε προηγουμένως. Από παρθένο λοιπόν γεννήθηκε Αυτός που δημιουργεί τις ανθρώπινες ψυχές παρθένες, κατά την πλάση και κατά την ανάπλαση.

ΛΒ’. Απορείς μ’ αυτό το γεγονός; Απορούσε μ’ αυτό και η ίδια Εκείνη που τον γέννησε. Διότι λέει προς τον Γαβριήλ: «Πώς είναι δυνατόν να γίνει αυτό, αφού δεν γνωρίζω άνδρα;» (Λουκ. 1, 34). Κι εκείνος απαντάει: «Πνεύμα Άγιο θα έρθει σε σένα και η δύναμη του Υψίστου θα σε επισκιάσει. Γι αυτό και το Άγιο Βρέφος που θα γεννηθεί θα ονομαστεί Υιός του Θεού» (Λουκ. 1, 35). Άχραντη και αμόλυντη είναι η γέννηση. Γιατί όπου πνέει το Άγιο Πνεύμα, εξαφανίζεται κάθε μολυσμός. Αμόλυντη είναι η κατά σάρκα γέννηση του Μονογενούς Υιού του Θεού από την Παρθένο. Κι αν οι αιρετικοί προβάλλουν αντιρρήσεις προς την αλήθεια, θα τους ελέγξει το Άγιο Πνεύμα. Θα αγανακτήσει η Δύναμη του Υψίστου που επισκίασε την Παρθένο. Θα έρθουν αντιμέτωποι κατά την ήμερα της Κρίσεως με τον αρχάγγελο Γαβριήλ. Θα τους ντροπιάσει ο τόπος της φάτνης που δέχτηκε τον Δεσπότη. Θα καταθέσουν ως μάρτυρες οι ποιμένες που ευαγγελίστηκαν τότε και η στρατιά των αγγέλων που έψαλαν και ύμνησαν και είπαν: «Δόξα στο Θεό που βρίσκεται στους ουρανούς και ειρήνη σ’ όλη τη γη· και στους ανθρώπους η χάρη και η ευλογία του Θεού» (Λουκ. 2, 14). Θα μαρτυρήσουν και ο Ναός στον οποίο οδήγησαν το Βρέφος, όταν έγινε σαράντα ήμερων και τα ζεύγη των τρυγόνων, που προσφέρθηκαν για χάρη Του και ο Συμεών, που τον δέχτηκε τότε στην αγκαλιά του και η προφήτιδα Άννα, που παρευρέθηκε εκεί.

ΛΓ’. Αφού λοιπόν το μαρτυρεί ο Θεός, συμμαρτυρεί το Άγιο Πνεύμα και ο Ίδιος ο Χριστός λέει: «Γιατί ζητάτε να σκοτώσετε έναν άνθρωπο που σας έχει πει όλη την αλήθεια» (Ιωάν. 8, 40). Ας αποστομωθούν οι αιρετικοί, που δεν δέχονται την ανθρώπινη φύση του Χριστού, γιατί αντιλέγουν σ’ Αυτόν που είπε: «ψηλαφήστε με και δέστε ότι δεν είμαι πνεύμα, γιατί το πνεύμα δεν έχει σάρκα και οστά, όπως βλέπετε να έχω εγώ» (Λουκ. 24, 39). Ας προσκυνήσουμε τον Κύριο, που γεννήθηκε από την Παρθένο και ας μάθουν οι παρθένες της πολιτείας μας το έπαθλο. Ας γνωρίσει το τάγμα των μοναχών την τιμητική θέση της αγνότητας. Γιατί δεν έχουμε στερηθεί το αξίωμα της αγνότητας. Στην κοιλιά της Παρθένου έμεινε ο Σωτήρας εννέα μήνες και έγινε ο Κύριος άνδρας τριάντα τριών ετών. Ώστε, αν καυχιέται η Παρθένος για το διάστημα των εννέα μηνών, που τον κράτησε μέσα της, πολύ περισσότερο πρέπει να καυχόμαστε εμείς για το μακροχρόνιο διάστημα, που τον είχαμε κοντά μας στη γη, χορηγό και σύντροφο της αγνότητας.

ΛΔ’. Ας τρέξουμε λοιπόν όλοι, με τη Χάρη του Θεού, στο δρόμο της αγνότητας, νέοι και κοπέλλες, γεροντότεροι με τους νεώτερους (Ψαλμ. 148,12), χωρίς να μετέχουμε σε ακολασίες, αλλά υμνώντας το Όνομα του Χριστού. Ας μην παρατρέξουμε τη δόξα της αγνότητας, γιατί είναι αγγελικό το στεφάνι που θα δοθεί και υπεράνθρωπο το κατόρθωμα. Ας μην καταστρέφουμε τα σώματα που πρόκειται να λάμψουν σαν τον ήλιο (Πρβλ. Ματθ. 13,43). Ας μη μολύνουμε για μια στιγμιαία ηδονή το σώμα που έχει τέτοια αξία. Γιατί μικρή και προσωρινή είναι η αμαρτία, πολύχρονη όμως θα είναι και αιώνια η ντροπή. Αυτοί που αγωνίζονται για την αγνότητα μοιάζουν με αγγέλους που περπατούν πάνω στη γη. Οι παρθένες θα βρίσκονται κοντά στην Παρθένο Μαρία.

Ας απομακρύνουμε κάθε καλλωπισμό και κάθε ολέθριο βλέμμα, κάθε περίπατο που παρασύρει στο κακό και κάθε ντύσιμο και προκλητικό άρωμα. Ας είναι σ’ όλους μας άρωμα η ευωδία της προσευχής και ο αγιασμός των σωμάτων και των αγαθών πράξεων, για να πει και για μας – τους άνδρες που ακολουθούν το δρόμο της αγνότητας και τις γυναίκες που στεφανώνονται γι’ αυτήν- ο Κύριος: «Θα κατοικήσω και θα περπατήσω μέσα σ’ αυτούς. Θα είμαι ο Θεός τους και αυτοί θα είναι ο λαός μου» (Β’ Κορ. 6, 16: Λευιτ. 26, 12).

Σ’ Αυτόν ανήκει η δόξα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

( ΚΑΤΗΧΗΣΕΙΣ Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Εκδ. Ετοιμασία, Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Καρέας 1991.)
(1) http://vatopaidi.wordpress.com/?s=%CE%A3%CE%AC%CF%81%CE%...
(2) http://vatopaidi.wordpress.com/2009/12/23/%CF%83%CE%AC%C...

(3) http://vatopaidi.wordpress.com/2009/12/24/%CF%83%CE%AC%C...

(4) http://vatopaidi.wordpress.com/2009/12/25/%CF%83%CE%AC....

9. Το άστρον της Βηθλεέμ.

« Το άστρο της Βηθλεέμ». by Christos Markou

https://www.scribd.com/doc/98642927/%CE%A4%CE%BF-%CE%AC%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%92%CE%B7%CE%B8%CE%BB%CE%B5%CE%AD%CE%BC

10. Αφιέρωμα: Το Άγιο Σπήλαιο Της Βηθλεέμ

Αφιέρωμα: Το Άγιο Σπήλαιο Της Βηθλεέμ by eleniathanasiou

https://www.scribd.com/doc/189195558/%CE%91%CF%86%CE%B9%CE%AD%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CE%A4%CE%BF-%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF-%CE%A3%CF%80%CE%AE%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF-%CE%A4%CE%B7%CF%82-%CE%92%CE%B7%CE%B8%CE%BB%CE%B5%CE%AD%CE%BC

11. Χριστουγεννιάτικα έθιμα απ' όλη την Ελλάδα

Πόσο "ελληνικό" είναι το χριστουγεννιάτικο δέντρο ; Πότε, πώς και γιατί χρησιμοποιήθηκε το χριστουγεννιάτικο δέντρο σαν σύμβολο;
Σύμφωνα με μερικούς ερευνητές, οι χριστουγεννιάτικες γενικά δοξασίες και παραδόσεις, αποτελούν ένα μίγμα από κατάλοιπα της λατρείας του Σατούρνο (μιας θεότητας που ταυτίζεται με τον Κρόνο) κι άλλων δοξασιών που αναμίχθηκαν με τις χριστιανικές, για να ξεχαστεί στο πέρασμα των αιώνων η αρχική τους προέλευση. Τον 4ο αιώνα μ.Χ. η 25η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως η μέρα της Γέννησης του Χριστού και ταυτόχρονα σαν η πρώτη μέρα του χρόνου.
Ωστόσο υπάρχουν μαρτυρίες ότι τα Χριστούγεννα γιορτάζονταν στη Ρώμη στις 25 Δεκεμβρίου από το 336. Κι η ίδια αυτή μέρα ήταν κι η Πρωτοχρονιά.
Το δέντρο, σαν χριστουγεννιάτικο σύμβολο, χρησιμοποιήθηκε μετά τον 8ο αιώνα.
Εκείνος που καθιέρωσε το έλατο σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν, σύμφωνα με την παράδοση, ο ΄Αγιος Βονιφάτιος, που για να σβήσει την ιερότητα που απέδιδαν οι ειδωλολάτρες στη δρυ, έβαλε στη θέση του το έλατο, σαν σύμβολο χριστιανικό και ειδικότερα σαν σύμβολο των Χριστουγέννων. Φυσικά, στο πέρασμα των αιώνων, το νόημα του χριστουγεννιάτικου δέντρου πήρε αναρίθμητες μορφές.
Κι αρχικά, για να συμβολίσει την ευτυχία που κρύβει για τον άνθρωπο η γέννηση του Χριστού, άρχισε να γεμίζει το δέντρο-σύμβολο με διάφορα χρήσιμα είδη, κυρίως φαγώσιμα κι αργότερα ρούχα κι άλλα είδη καθημερινής χρήσης, συμβολίζοντας έτσι πρακτικά την προσφορά των Θείων Δώρων, για να εξελιχτεί προοδευτικά σ' ένα απαραίτητο διακοσμητικό είδος της μέρας αυτής, που αργότερα πήρε και τη θέση της "Δωροθήκης"- του χώρου δηλαδή που σ'αυτόν τοποθετούσαν οι συγγενείς και φίλοι τα δώρα τους ο ένας για τον άλλο. Για την Αγγλία ο Τσαρλς Ντίκενς, ο συγγραφέας εκείνης της εποχής, φρόντισε να ξαναπάρουν τα Χριστούγεννα την παλιά χαρούμενη γιορταστική μορφή τους, όσο κανένας άλλος. Κι αν σήμερα σ'ολόκληρο τον κόσμο το χριστουγεννιάτικο δέντρο θυμίζει αυτή τη μέρα, αυτό σίγουρα οφείλεται στον Ντίκενς, που σε διάφορα έργα του και πιο πολύ ακόμα στις χριστουγεννιάτικες ιστορίες του, και το πασίγνωστο Κρίστμας Κάρολ, το προβάλλει σαν βασικό χριστουγεννιάτικο σύμβολο. Στην πατρίδα μας, το χριστουγεννιάτικο δέντρο το έφεραν για πρώτη φορά στην Αθήνα οι Βαυαροί.
(το άρθρο αυτό είναι αναδημοσίευση από την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του Ελληνοαερικανικού Εκπαιδευτικού ιδρύματος) Το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι η ουσία των Χριστουγέννων.
Το έθιμο αυτό έχει ξενική προέλευση και όπως λέγεται το εισήγαγαν οι Βαυαροί.
Για πρώτη φορά στολίστηκε δέντρο στα ανάκτορα του 'Οθωνα το 1833 και μετά στην Αθήνα. Από το Β' παγκόσμιο πόλεμο και μετά το δέντρο με τις πολύχρωμες μπάλες μπήκε σε όλα τα ελληνικά σπίτια.
Πρόδρομος του χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι το χριστόξυλο ή δωδεκαμερίτης ή σκαρκάνζαλος ένα χοντρό ξύλο δηλαδή από αχλαδιά ή αγριοκερασιά.
Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους. Οι πρόγονοί μας τοποθετούσαν το χριστόξυλο στο τζάκι του σπιτιού την παραμονή των Χριστουγέννων.
Η στάχτη των ξύλων προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό. Το χριστόξυλο αντικαταστάθηκε από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το οποίο από τη Γερμανία εξαπλώθηκε και ρίζωσε και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για να ταξιδέψει στη συνέχεια στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ωστόσο, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η προέλευσή του δεν είναι γερμανική.
Ο καθηγητής Χριστιανικής Αρχαιολογίας Κώστας Καλογύρης υποστηρίζει ότι το έθιμο του δέντρου έχει ανατολίτικη προέλευση.
Την άποψη του στηρίζει σε ένα συριακό κείμενο που υπάρχει σε χειρόγραφο στο Βρετανικό Μουσείο. Το κείμενο αναφέρεται σε έναν ναό που έχτισε το 1512 ο Αναστάσιος ο 'Α στα βόρεια της Συρίας και στον οποίο υπήρχαν δύο μεγάλα ορειχάλκινα δέντρα.
Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, το στόλισμα του δέντρου καθιερώθηκε από τον Μαρτίνο Λούθηρο, ο οποίος, περπατώντας τη νύχτα στα δάση και βλέποντας τα χειμωνιάτικα αστέρια να λάμπουν μέσα στα κλαδιά, συνέλαβε την ιδέα της τοποθέτησης ενός φωτεινού δέντρου στο σπίτι του, που θα απεικόνιζε τον έναστρο ουρανό απ' όπου ο Χριστός ήρθε στον κόσμο. Ομως σε μερικά μέρη όπως στη Λέσβο το χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν είναι από έλατο αλλά από κλαδί ελιάς το οποίο το στολίζουν με χρυσωμένα πορτοκάλια, καρύδια και διάφορα παιχνίδια. Πολλές φορές αντί για κλαδί ελιάς στολίζουν ξύλινα καραβάκια.

Στην πόλη της Χίου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς υπάρχει ένα έθιμο, τα αγιοβασιλιάτικα καραβάκια. Σύμφωνα με αυτό, όποιες ενορίες επιθυμούν, κατασκευάζουν (βάσει μακέτας) πλοία, -πολεμικά ή εμπορικά- σε σμύκρινση. Αυτά συναγωνίζονται μεταξύ τους ως προς την ποιότητα κατασκευής και ως προς την ομοιότητα με τα πραγματικά πλοία, ενώ οι ομαδες, το πλήρωμα, του κάθε πλοίου τραγουδούν κάλαντα. Για να έρθουμε τώρα στις μέρες μας στο δίκτυο υπάρχουν διευθύνσεις για χριστουγεννιάτικα δέντρα.Εξάλλου το πλέον απαραίτητο αξεσουάρ των Χριστουγέννων είναι το ωραίο ελατάκι, αληθινό ή ψεύτικο, που φροντίζουμε να το στολίζουμε.
Στην Αμερική, τη χώρα του υπερκαταναλωτισμού υπάρχουν φάρμες που μεγαλώνουν έλατα ειδικά γι' αυτή τη γιορτή.

National Christmas Tree Associationhttp:www.christree.org
Η διεύθυνση οδηγεί στον τόπο Εθνικού Οργανισμού Χριστουγεννιάτικου Δέντρου της Αμερικής, που ασχολείται με την παραγωγή και την πώληση των δέντρων και σχετικές βιομηχανίες και υπηρεσίες.
Εδώ λοιπόν μπορούμε να μάθουμε τα πάντα για το απαραίτητο αξεσουάρ του εορταστικού στολισμού.
Ποιοι τύποι έλατου υπάρχουν στις ΗΠΑ, πώς μπορούν τα έλατα να φανούν χρήσιμα στο περιβάλλον και μετά την έλευση των εορτών (πραγματικά πολύ ενδιαφέρον), οδηγίες περιποίησης του χριστουγεννιάτικου δέντρου, διευθύνσεις με φάρμες δέντρων σε όλες τις πολιτείες της Αμερικής, πλήρεις οδηγίες κατεύθυνσης και πλήρης οδηγός του τι μπορεί κανείς εκεί να κάνει και να αγοράσει
Το χριστουγεννιάτικο ψωμί - ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή.
Το ζύμωμα είναι μια ιεροτελεστία .
Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά , ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι , ροδόνερο , μέλι , σουσάμι , κανέλα και γαρίφαλα, λέγοντας: "Ο Χριστός γεννιέται , το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει."
Πλάθουν το ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες απ΄ τη ζύμη. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι. Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια , φύλλα, καρπούς, πουλάκια.
Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί.
Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας πολλές ευχές. Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός.
Γύρω - γύρω διάφορα, διακοσμητικά σκαλιστά στο ζυμάρι ή πρόσθετα στολίδια. Αυτά τόνιζαν το σκοπό του χριστόψωμου και εξέφραζαν τις διάφορες πεποιθήσεις των πιστών.
Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης έπαιρνε το χριστόψωμο, το σταύρωνε, το έκοβε και το μοίραζε σ' όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Μερικοί, εδώ βλέπουν ένα συμβολισμό της Θείας κοινωνίας.
'Οπως ο Χριστός έδωσε τον άρτον της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του. Γύρω από το χριστόψωμο υπάρχουν και άλλες παραδόσεις. Αναφέρονται στην ενότητα της Εκκλησίας και των λαών, με συμβολικό πρότυπο την ένωση των κόκκων του σίτου σ΄ ένα ψωμί. Οι λαοί κάποτε θα ενωθούν μ' ένα ποιμένα το Χριστό. Από τις προετοιμασίες της παραμονής των Χριστουγέννων πιο χαρακτηριστική είναι εκείνη που αναφέρεται στο ζύμωμα του χριστόψωμου.
Κατά τόπους φτιάχνεται σε διάφορες μορφές και έχει διαφορετικές ονομασίες όπως: "το ψωμό του Χριστού", "Σταυροί", "βλάχες" κ.ά."
Τα χριστόψωμα, αποτελούν το βασικό ψωμί των Χριστουγέννων και το ευλογημένο, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του.
Εκτός από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, οι νοικοκυρές φροντίζουν και για το ζύμωμα των χριστόψωμων. Το έθιμο αυτό διατηρείται σε ελάχιστα μέρη της Ελλάδας κυρίως στην Κρήτη. Η συνήθεια αυτή είναι πολύ βαθεία ριζωμένη.
Το ζύμωμα του χριστόψωμου θεωρείται έργο θείο και είναι έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Οι γυναίκες φτιάχνουν τη ζύμη με ιδιαίτερη ευλάβεια και υπομονή.

Σε πολλά μέρη τα χριστόψωμα, τα έφτιαχναν κεντημένα με ωραία σχήματα που γίνονταν πάνω στο ζυμάρι με διάφορα ποτήρια, μικρά ή μεγάλα ή κούπες από βελανίδια που συμβόλιζαν την αφθονία που ήθελαν να έχουν στην παραγωγή των ζώων και της σοδειάς του σπιτιού τους. Μερικοί συνήθιζαν στη μέση του χριστόψωμου να βάζουν ένα άβαφο αυγό που συμβόλιζε τη γονιμότητα.
Το Χριστόξυλο - ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας , από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό , το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του.
Αυτό ονομάζεται Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών (από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα) στο τζάκι του σπιτιού.
Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι , ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο , για να μή βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Έτσι το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων , όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι , ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια φωτιά και μπαίνει στην πυροστιά το Χριστόξυλο.
Ο λαός λέει ότι καθώς καίγεται το Χριστόξυλο , ζεσταίνεται ο Χριστός , εκεί στην κρύα σπηλιά της Βηθλεέμ .
Σε κάθε σπιτικό , οι νοικοκυραίοι προσπαθούν το Χριστόξυλο να καίει μέχρι τα Φώτα.
Το πάντρεμα της φωτιάς Την παραμονή των Χριστουγέννων σε πολλά μέρη της Ελλάδας "παντρεύουν", τη φωτιά. Παίρνουν δηλαδή ένα ξύλο με θηλυκό όνομα π.χ. κερασιά και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά έργα.
Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους.
Στη Θεσσαλία, τα κορίτσια έβαζαν δίπλα στο αναμμένο τζάκι κλωνάρια κέδρου, ενώ τα αγόρια τοποθετούσαν κλαδιά αγριοκερασιάς.
Τα λυγερά αυτά κλωνάρια αντιπροσώπευαν προσωπικές τους επιθυμίες και μια καλότυχη γενικά ζωή. 'Οποιο κλωνάρι καιγόταν πρώτο σήμαινε ότι ήταν καλό σημάδι για το κορίτσι ή το αγόρι, καθώς και ποιο θα παντρευόταν πρώτο ανάλογα αν ήταν κέδρος ή αγριοκερασιά. Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας, από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό, το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του.
Η στάχτη των ξύλων αυτών προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό.
Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι, ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια φωτιά και λέει: "Παντρεύω σε φωτιά για το καλό του νοικοκυριού".
Σε κάθε σπιτικό, προσπαθούν να διατηρήσουν τη φωτιά αυτή να καίει μέχρι τα Φώτα.
Η νοικοκυρά του σπιτιού έχει φροντίσει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια.
Ο λαός λέει ότι καθώς καίγονται τα ξύλα αυτά, ζεσταίνεται ο Χριστός, εκεί στην κρύα σπηλιά της Βηθλεέμ.
Κλωνάρια στο τζάκι Στη Θεσσαλία, επιστρέφοντας από την εκκλησία στο σπίτι, τα κορίτσια έβαζαν παραδίπλα στο αναμμένο τζάκι κλωνάρια κέδρου που τα ξεδιάλεγαν, ενώ τα αγόρια τοποθετούσαν κλαδιά από αγριοκερασιά.
Τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια φρόντιζαν τα κλωνάρια αυτά να είναι λυγερά, αφού αντιπροσώπευαν προσωπικές τους επιθυμίες για την πραγματοποίηση μιας όμορφης ζωής. Παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον ποιο κλωνάρι θα καιγόταν πρώτο και τότε έλεγαν πως αυτό ήταν καλό σημάδι για το κορίτσι ή το αγόρι, και συγκεκριμένα πως θα παντρευόταν πρώτο.
Πρωτοχρονιά
Στα όμορφα Επτάνησα, ανάμεσα στο Ιόνιο πέλαγος και την Αδριατική θάλασσα, χαίρονται με ξεχωριστό τρόπο τις ημέρες του Δωδεκαημέρου.
Οι άνθρωποι γιορτάζουν πηγαίνοντας στην εκκλησία, τρώγοντας, πίνοντας, τραγουδώντας αλλά και κάνοντας αστεία ο ένας στον άλλο. Οι Κολόνιες:
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς το βράδυ οι κάτοικοι της πόλης γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του Νέου Χρόνου κατεβαίνουν στο δρόμο κρατώντας μπουκάλια με κολόνια και ραίνουν ο ένας τον άλλο τραγουδώντας:
Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε Χρόνους Πολλούς.
Και η τελευταία ευχή του χρόνου που ανταλλάσσουν είναι "Καλή Αποκοπή" δηλαδή "με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό το χρόνο".

"Πάλιν ακούσατε άρχοντες πάλι να σας ειπούμε Ότι και αύριο εστί ανάγκη να χαρούμε και να πανηγυρίζομεν περιτομήν Κυρίου, την εορτήν του Μάκαρος Μεγάλου Βασιλείου".
[Από το βιβλίο της Αγγελικής Θ. Μαστρομιχαλάκη, Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα] "Οι παλιοί Αθηναίοι περίμεναν τον Άη Βασίλη από το βράδυ της παραμονής με ολάνοιχτες τις πόρτες των σπιτιών τους και επειδή σύμφωνα με την παράδοση, θα ήταν... κουρασμένος και πεινασμένος από το μακρινό ταξίδι του, έστρωναν ένα μεγάλο τραπέζι και το φόρτωναν με τα πιο εκλεκτά γλυκίσματα και φαγητά για να τον φιλοξενήσουν...γύρω από το τραπέζι αυτό μαζευόταν το βράδυ της παραμονής όλη η οικογένεια και περίμενε για ν' αρχίσει το φαγοπότι.
Τα μεσάνυχτα έσβυναν τις λάμπες τους κι έδιωχναν με γιουχαίσματα τον παλιό χρόνο, πετώντας πίσω του(!) στο δρόμο ένα παλιοπάπουτσο. "
[Μιχ. Κ. Τσώλης, Γιορτές της Ρωμηοσύνης] Το έθιμο του ροδιού της πρωτοχρονιάς διατηρείται και σήμερα.
Την ώρα που αλλάζει ο χρόνος στην εξώπορτα του σπιτιού πετάνε και σπάνε ένα ρόδι και μπαίνουν μέσα στο σπίτι με το δεξί πόδικάνοντας το ποδαρικό, ώστε ο καινούργιος χρόνος να τα φέρει όλα δεξιά, καλότυχα.
Τα παιδιά κρεμούν, την παραμονή της πρωτοχρονιάς, τα παπούτσια και τις κάλτσες τους στα παράθυρα ή στο τζάκι περιμένοντας να περάσει ο Άη Βασίλης να τα γεμίσει δώρα.
[Μιχ. Κ. Τσώλης, Γιορτές της Ρωμηοσύνης] Στις Κυκλάδες θεωρούν καλό οιωνό να φυσάει βοριάς την πρωτοχρονιά.
Επίσης θεωρούν καλό σημάδι αν έρθει στην αυλή τους περιστέρι τη μέρα αυτή.
Αν όμως πετάξει πάνω από το σπιτικό τους κοράκι τους βάζει σε σκέψεις μελαγχολικές ότι τάχα τους περιμένουν συμφορές...
[Μιχ. Κ. Τσώλης, Γιορτές της Ρωμηοσύνης]

Σε μερικά χωριά όταν πλένονται το πρωί της Πρωτοχρονιάς αγγίζουν το πρόσωπό τους μ' ένα κομμάτι σίδερο, για να είναι όλο το χρόνο... "σιδερένιοι".
[Μιχ. Κ. Τσώλης, Γιορτές της Ρωμηοσύνης]

Με την Πρωτοχρονιά είναι συνδεδεμένες και πολλές προλήψεις.
Τη μέρα αυτή αποφεύγουν να πληρώνουν χρέος, να δανείσουν λεφτά, να δουλέψουν ή να δώσουν φωτιά. Όλα αυτά ξεκινούν από την προληπτική σκέψη: ό,τι κάνει και πάθει κανείς αυτή τη μέρα θα εξακολουθεί να συμβαίνει όλο το χρόνο !
[Μιχ. Κ. Τσώλης, Γιορτές της Ρωμηοσύνης]

Το ρόδι
"Χίλιοι μύριοι καλογέροι σ' ένα ράσο τυλιγμένοι" Τι είναι;
Το ρόδι είναι σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας κρεμούσαν στο κάθε σπίτι, από το φθινόπωρο, ένα ρόδι.
Μετά τη Μεγάλη Λειτουργία της Πρωτοχρονιάς το πετούσαν με δύναμη στο κατώφλι για να σπάσει σε χίλια κομμάτια κι έλεγαν:
"Χρόνια Πολλά! Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος!" Κολλέγιο Αθηνών Δημοτικό.
Το ποδαρικό Πολλοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί ακόμα και σήμερα ποιος θα κάνει ποδαρικό στο σπίτι τους.
'Ετσι από την παραμονή λένε σε κάποιο δικό τους άνθρωπο, που τον θεωρούν καλότυχο και γουρλή, να έρθει την Πρωτοχρονιά να τους κάνει ποδαρικό.
Μόλις μπει στο σπίτι τον βάζουν να πατήσει ένα σίδερο για να είναι όλοι σιδερένιοι και γεροί μέσα στο σπίτι στη διάρκεια του καινούργιου χρόνου.
Η νοικοκυρά φιλεύει τον άνθρωπο που κάνει ποδαρικό για το καλό του χρόνου. Συνήθως του δίνει μήλα ή καρύδια και μια κουταλιά γλυκό κυδώνι ή ότι άλλο γλυκό έχει φτιάξει για τις γιορτές. Αν ανήμερα την Πρωτοχρονιά έχει λιακάδα, πιστεύουν πως ο καιρός θα είναι ο ίδιος σαράντα μέρες.
Λένε: "Τ' άλιασε η αρκούδα τα αρκουδάκια της, δε θα 'χουμε χειμώνα βαρύ".
Αν όμως ο καιρός είναι άσχημος την Πρωτοχρονιά θα συμβεί το αντίθετο, δηλαδή σαράντα μέρες θα έχουμε βαρυχειμωνιά.
Οι μωμόγεροι
Η λαϊκή φαντασία οργιάζει στην κυριολεξία σχετικά με τους Καλικάντζαρους, που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν τον κόσμο από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα, τότε δηλαδή που τα νερά είναι "αβάφτιστα".
Η όψη τους τρομακτική, οι σκανδαλιές τους απερίγραπτες και ο μεγάλος φόβος τους η φωτιά. Στις περιοχές της Μακεδονίας, Θράκης και Θεσσαλίας εμφανίζεται το έθιμο των μεταμφιέσεων, που φαίνεται πως έχει σχέση με τους καλικάντζαρους.
Οι μεταμφιεσμένοι, που λέγονται Μωμόγεροι, Ρογκάτσια ή Ρογκατσάρια, φοράνε τομάρια ζώων (λύκων, τράγων κ.λ.π.) ή ντύνονται με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά. Γυρίζουν στο χωριό τους ή στα γειτονικά χωριά, τραγουδούν και μαζεύουν δώρα.
Οταν συναντηθούν δυο παρέες κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή.
Οι καλικάτζαροι Ο μυλωνάς και τα καλικαντζαράκια
Το Δωδεκαήμερο βαστάει από τις 25 Δεκεμβρίου τα Χριστούγεννα, έως τις 5 Ιανουαρίου τα Μισόφωτα (Παραμονή των Φώτων).
Λένε ότι το Δωδεκαήμερο κάθε νύχτα κυκλοφορούν οι Καλικάτζαροι στους δρόμους και στα σπιτικά. Μα τι είναι αυτοί; Είναι αερικά, λέγανε οι γιαγιάδες πιο παλιά. Ο λαός μας τους βλέπει σαν κάτι μαυριδερά, ψηλά και ξερακιανά όντα που χορεύουνε και σαλταπηδούνε. Όλο το χρόνο βρίσκονται κάτω από τη Γη, στον κάτω κόσμο και ζηλεύουνε τον απάνω κόσμο.
Η ροδιά των Χριστουγέννων
Γι' αυτό, άλλοι με πριόνια και τσεκούρια κι άλλοι με μπαλτάδες, βάζουν όλη τους τη δύναμη, να κόψουν τους στύλους, που πάνω σ' αυτούς στηρίζεται η Γη, για να την κάνουνε να βουλιάξει. Όταν φθάνει το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, από φόβο μη βουλιάξει η Γη και τους πλακώσει, φεύγουν ευθύς, κι ανεβαίνουν πάνω στη Γη για να τυρρανέψουν τον κόσμο.
Έτσι οι Καλικάτζαροι γυρίζουν στους δρόμους, ανεβαίνουν στα κεραμίδια και καμιά φορά, όπως λένε, μπαίνουν από το τζάκι σε κανένα σπίτι που δεν είχαν θυμιάσει οι νοικοκυραίοι του. Γι' αυτό, για καλό και για κακό, εκείνες τις μέρες φροντίζουνε και φράζουνε τις τρύπες των τζακιών με πανιά. Ακόμα καίνε λιβάνι σε θυμιατό και το τοποθετούν στο τζάκι, γιατί οι Καλικάτζαροι δεν αντέχουν αυτή τη μυρωδιά..
Διηγιότανε μια γυναίκα πως αφού ετοίμασε τα γλυκά της - βασιλόπιτες, κουραμπιέδες, μελομακάρονα - είδε από το παράθυρο πως ξημέρωσε. Όμως είχε ξεγελαστεί από το φεγγάρι, γιατί λένε "του Γενάρη το φεγγάρι παρά λίγο να 'ναι μέρα".
Έτρεξε και ξύπνησε τα παιδιά της για να τα στείλει με τα γλυκά στο φούρνο. Τα παιδιά σηκώθηκαν. Όμως η αυγή αργούσε να 'ρθει και ξαφνικά σ' έν τρίστρατο ακούσαν φωνές και γέλια. Σε μια στιγμή γέμισε ο δρόμος Καλικάτζαρους. Άρπαξαν τα παιδιά τους πετάξανε ότι κρατούσανε και αρχίσανε ένα διαβολικό χορό τραγουδώντας:
- Ω!... στραβά ταψιά, με τα ψεύτικα ψωμιά, άλλα με τα άσχημα, πηδάτε, μπρε μπαγάσικα.
Την ώρα που λάλησε ο πρώτος πετεινός, εξαντλημένοι οι Καλικάτζαροι αφήσανε τα ταψιά στα κεραμίδια ενός σπιτιού, κι αρχίσανε να τρέχουνε με στριγγλιές και γέλια, βγάζοντας έξω τις γλώσσες τους "που 'ναι κόκκινες σαν φλογίτσες φωτιάς" και κουνούσανε τις ουρές τους σαν το "φυσερό" εδώ και εκεί. Σαν ξημέρωσε και βγήκαν τα τρία παιδιά μισολιπόθυμα, χωρίς να έχουν δυνάμεις να σηκωθούν. Τα κουνήσανε, τα ραντίσανε αγιασμό και όταν συνήλθανε, διηγήθηκαν τι τους είχαν κάνει οι Καλικάτζαροι.
Αυτά διηγιότανε και όλοι φοβότανε να βγουν αξημέρωτα από τα σπίτια τους όλο το Δωδεκάμερο.
Πολλοί από σας θα 'χετε ακούσει το παραμύθι για 'κείνα τα μικρούτσικα πλάσματα, τα μαύρα σαν κατράμι, που τις μέρες του Δωδεκαήμερου κάνουν λογιώ λογιώ τρέλες.
Μα ποια είναι αυτά τα πλάσματα που αναγκάζουν όσους βρουν έξω από τα σπίτια τους να χορέψουν μαζί του, εμποδίζουν τα ζώα να περπατήσουν, λερώνουν τα τρόφιμα των νοικοκύρηδων, κλέβουν γλυκά;
Ποια είναι; Κι από που ξεφύτρωσαν; Ναι! Ναι! ξεφύτρωσαν... Γιατί βγήκαν από τα βάθη της γης...
Είναι τα καλικαντζαράκια...
Έναν ολόκληρο χρόνο παλεύουν να κόψουν το δέντρο που στηρίζει τη γη. Ενώ όμως κοντεύουν να τελειώσουν το κόψιμο του δέντρου, φτάνουν τα Χριστούγεννα... Τότε αφήνουν κάτω τα πριόνια και τα τσεκούρια κι αποφασίζουν ν' ανέβουν στη γη να γλεντήσουν λιγάκι, πειράζοντας τους ανθρώπους...
Βράδυ, 24 Δεκεμβρίου, και να τους...
Λένε πως η αρχή των μύθων που είναι σχετικοί με τους καλικάντζαρους βρίσκεται στα πολύ παλιά χρόνια.
Οι Αρχαίοι πίστευαν πως οι ψυχές σαν έβρισκαν την πόρτα του 'Aδη ανοιχτή, ανέβαιναν στον απάνω κόσμο και τριγύριζαν παντού χωρίς έλεγχο και περιορισμούς.
Πολύ αργότερα οι Βυζαντινοί, γιόρταζαν το Δωδεκαήμερο με μουσικές, τραγούδια και μασκαρέματα. Οι άνθρωποι, έχοντας κρυμμένα τα πρόσωπά τους, έκαναν με πολύ θάρρος και χωρίς ντροπή ό,τι ήθελαν. Πείραζαν τους ανθρώπους στους δρόμους, έμπαιναν απρόσκλητοι σε ξένα σπίτια κι αναστάτωναν τους νοικοκύρηδες: ζητούσαν λουκάνικα και γλυκά για να γλιτώσουν απ' αυτούς έκλειναν πόρτες και παράθυρα. Οι μασκαρεμένοι όμως έβρισκαν πάντα κάποιους τρόπους να εισβάλλουν στα ξένα σπίτια, ακόμα κι από τις καμινάδες. Κι όλα αυτά για δώδεκα μέρες, ως την παραμονή των Φώτων, οπότε με το Μεγάλο Αγιασμό όλα σταματούσαν κι οι άνθρωποι ησύχαζαν.
Με το πέρασμα του χρόνου όλα αυτά τα παράξενα φερσίματα, τα μασκαρέματα και οι φόβοι των ανθρώπων έμειναν ζωντανά στη μνήμη του λαού μας κι η πλούσια φαντασία του γέννησε σιγά σιγά τα μικρά, αλαφροίσκιωτα πλάσματα που τα ονόμασε καλικάντζαρους ή παγανά ή καλιοντζήδες ή τσιλικρωτά...
Οι άνθρωποι φαντάζονταν τους καλικάντζαρους αλλού σαν σκυλιά, αλλού σαν γάτες, αλλού σαν ανθρώπους μαλλιαρούς, αλλού σαν στραβοπόδαρους ή στραβομούτσουνους με καμπούρες, όλους, βέβαια, μαύρους σαν κατράμι και με ουρά όμοια με τους διαβόλου
Οι καλικάντζαροι - ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΪΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΓΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ Το Δωδεκαήμερο βαστάει από τις 25 Δεκεμβρίου , ημέρα των Χριστουγέννων, μέχρι τις 5 Ιανουαρίου , παραμονή των Φώτων.
Λέγανε οι γιαγιάδες τα παλιά χρόνια στα εγγονάκια τους για να κάθονταν ήσυχα ότι κάθε νύχτα του Δωδεκαήμερου στους δρόμους του χωριού και στα χαλάσματα

κυκλοφορούσαν οι Καλικάντζαροι. Μα τι ήταν αυτοί οι καλικάντζαροι;
Όπως λοιπόν έλεγαν οι παλιές γιαγιάδες , ήταν αερικά , ξωτικά. Τους φαντάζονταν σαν κάτι μαυριδερά , ψηλά και κοκαλιάρικα κακάσχημα όντα, κάτι μεταξύ ζώου και ανθρώπου και που συνέχεια , όλη την ώρα, χοροπηδούσαν γκρινιάζοντας, φωνάζοντας και τραγουδώντας. Όλο το χρόνο βρίσκονταν κάτω από τη γη, στον κάτω κόσμο και ζήλευαν τον απάνω κόσμο. Γι΄ αυτό λοιπόν ,άλλοι με πριόνια , άλλοι με τσεκούρια κι άλλοι με μπαλντάδες έβαζαν όλη τη δύναμή τους να κόψουν τους στύλους, που πάνω σε αυτή στηριζόταν η γη και να την κάνουνε να βουλιάξει.
Όταν έφτανε το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων , από φόβο μη βουλιάξει η γη και τους πλακώσει , έφευγαν κι ανέβαιναν στον απάνω κόσμο , στη γη , για να τυραννήσουν τους ανθρώπους που θα έβρισκαν μπροστά τους.
Έτσι λοιπόν οι καλικάντζαροι το Δωδεκαήμερο γύριζαν στους δρόμους , ανέβαιναν στα κεραμίδια και καμιά φορά , όπως λέγανε, έμπαιναν από την καμινάδα του τζακιού σε σπίτια που δεν τα είχαν θυμιατίσει οι νοικοκυραίοι τους.
Γι΄ αυτό , για καλό και για κακό , εκείνες τις ημέρες φροντίζανε να φράζουν τις τρύπες των τζακιών με πανιά. Ακόμα καίγανε λιβάνι σε θυμιατό κοντά στο τζάκι , γιατί οι καλικάντζαροι δεν άντεχαν αυτή τη μυρωδιά.
Λέγανε κάποιοι ,παλιά , πως μια γυναίκα αφού ετοίμασε τα γλυκά της , βασιλόπιτες, κουραμπιέδες, μελομακάρονα, είδε από το παράθυρο πως ξημέρωσε.
Όμως είχε ξεγελαστεί από το φεγγάρι, γιατί όπως λένε: "του Γενάρη το φεγγάρι παρά λίγο νά ΄ναι μέρα". Έτρεξε λοιπόν αυτή η γυναίκα και ξύπνησε τα παιδιά της για να τα στείλει με τα γλυκά για ψήσιμο στο φούρνο.
Τα παιδιά σηκώθηκαν πρόθυμα , πήρε το καθένα από ένα ταψί και ξεκίνησαν για το φούρνο. Όμως η αυγή αργούσε να έρθει και ξαφνικά μέσα από τα κοντινά στενά ακούστηκαν αγριοφωνάρες και δυνατά γέλια.
Σε ελάχιστο χρόνο ο δρόμος γέμισε με καλικαντζαράκια. Άρπαξαν τα παιδιά , τους πετάξανε ό, τι κρατούσανε και άρχισαν έναν τρελό χορό χτυπώντας τα ταψιά και φώναζαν:
"-Ω!... στραβά ταψιά , με τα ψεύτικα ψωμιά , άλλα με τα άσχημα, πηδάτε βρε μπαγάσικα ..." Την ώρα που λάλησε ο πρώτος πετεινός , εξαντλημένα τα καλικαντζαράκια αφήσανε τα ταψιά στα κεραμίδια ενός σπιτιού κι αρχίσανε να φεύγουν τρέχοντας με στριγγλιές και γέλια, βγάζοντας έξω τις γλώσσες τους που ήταν κατακόκκινες σαν τις γλώσσες της φωτιάς και κουνούσαν τις ουρές τους εδώ κι εκεί...
Όταν ξημέρωσε και βγήκαν οι άνθρωποι να πάνε στις δουλειές τους, βρήκαν στο δρόμο τα τρία παιδιά μισολιπόθυμα , χωρίς να έχουνε δυνάμεις για να σηκωθούν.
Τα κουνήσανε, τα ραντίσανε με αγιασμό και όταν συνήλθαν, διηγήθηκαν τι τους είχαν κάνει τα καλικαντζαράκια. Αυτά λέγανε οι παλιοί για τους καλικάντζαρους κι όλοι φοβόντουσαν να βγουν έξω από τα σπίτια τους πριν ξημερώσει, όλο το Δωδεκαήμερο. Εσείς όμως , σήμερα , δεν πιστεύω να φοβηθήκατε , γιατί όλα αυτά είναι ωραία παραμυθάκια του παλιού καιρού! (κείμενα από το βιβλίο της δασκάλας Αγγελικής Μαστρομιχαλάκη "Χριστούγεννα-Πρωτοχρονιά-Θεοφάνεια" Καλικάντζαροι Tα παγανά, τα γνωστά σε όλους μας καλικαντζαράκια, οι παραδόσεις και οι θρύλοι τα θέλουν να παίζουν σπουδαίο ρόλο και να επηρεάζουν σημαντικά τις συνήθειες και τα έθιμα αυτών των ημερών. Από τα Χριστούγεννα και μέχρι τα Θεοφάνια οι πιστοί στην Ηπειρο έβαζαν άλλοτε στο τζάκι δώδεκα αδράχτια για να τα βλέπουν οι καλικάντζαροι να μη κατεβαίνουν από την καπνοδόχο. Στα Γρεβενά ανάβουν ένα μεγάλο κούτσουρο, στη γωνιά από την παραμονή των Χριστουγέννων και η φωτιά καίει συνέχεια μέχρι τα Φώτα για να προστατεύει την οικογένεια από τους καλικάνταρους. Ενώ, οι πιστοί στις παραδόσεις από την Κρήτη από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι τα Φώτα, που φεύγουν οι καλικάντζαροι, δεν τρώνε ελιές, φασόλια και σύκα για να μην βγάλουν καλόγηρους. Στην Κρήτη, λένε ότι εκεί κάτω στα έγκατα της γης τα καλικαντζαράκια κρατούν ένα τεράστιο πριόνι κι αγωνίζονται να κόψουν τον τεράστιο ξύλινο στύλο που κρατά στη θέση της τη γη. Θέλουν να τον κόψουν, για να δουν τη γη να γκρεμίζεται και τους ανθρώπους να υποφέρουν.
Ο στύλος όμως είναι πολύ χοντρός και γι αυτό χρειάζεται μεγάλη και πολύχρονη προσπάθεια για να τον κόψουν. Σίγουρα κάποια μέρα θα τα καταφέρουν, αν δεν είχαν τη συνήθεια να ανεβαίνουν πάνω στη γη κάθε χρόνο την παραμονή των Χριστουγέννων, για να πειράξουν τους ανθρώπους. Η παραμονή τους στη γη διαρκεί δώδεκα μέρες . Αφήνουν λοιπόν μισοκομμένο το στύλο που στηρίζει τη γη και θα συνεχίσουν αυτή την προσπάθεια, όταν ξαναγυρίσουν στα τάρταρα. Την παραμονή των Χριστουγέννων ξεκινούν τα καλλικαντζαράκια για το μεγάλο ταξίδι τους πάνω στη γη. Είναι χιλιάδες και ξετρυπώνουν στην επιφάνειά της από τις μυριάδες τρύπες που βρίσκονται πάνω στο στερεό φλοιό της. Βγαίνουν μέσα από τα φαράγγια και τα πηγάδια, από τις σπηλιές και τις καταβόθρες, τις καταπαχτές και τα πιο μικρά από τις μυρμηγκιές και διάφορες άλλες μικροσκοπικές τρύπες της γης! Φοβούνται πολύ το φως και γι' αυτό τη μέρα κρύβονται. Βγαίνουν όμως από τους κρυψώνες τους τη νύχτα και πειράζουν τους ανθρώπους. Μικρά και ευκίνητα, καθώς είναι, μπαίνουν στα σπίτια απ' όπου βρουν. Από τις καμινάδες, τις κλειδαρότρυπες, τις χαραμάδες των πορτών και των παραθυριών, τους ανηφοράδες των σπιτιών.

Τους αρέσει να πλατσουρίζουν μέσα στα δοχεία που έχουν οι νοικοκυρές το λάδι, στα τηγάνια, στα τσουκάλια, στα πιάτα, στους λύχνους που παλαιότερα χρησιμοποιούσαν για το φωτισμό στα χωριά. Λερώνουν τα φαγητά με τα ακάθαρτα νύχια τους και αφήνουν τις ακαθαρσίες τους όπου βρουν. Τίποτε βέβαια δεν κλέβουν, αλλά αναστατώνουν τόσο πολύ το σπίτι που το κάνουν αγνώριστο. Η ονομασία τους προέρχεται από το επίθετο "καλός" και από το "κάνθαρος". Ο λαϊκός άνθρωπος φανταζόταν τους καλικάντζαρους τριχωτούς με μορφή τράγου που σύχναζαν στα τρίστρατα.
Τους εξευμένιζαν καίγοντας αλάτι ή κρεμώντας πίσω από την πόρτα κατωσάγονο ή πανωσάγονο χοίρου.
Οι καλικάντζαροι εξαφανίζονταν τα Φώτα με τον αγιασμό των νερών.
Το τάισμα της βρύσης Οι κοπέλες, τα χαράματα των Χριστουγέννων (αλλού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς), πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση "για να κλέψουν το άκραντο νερό". Το λένε άκραντο, δηλαδή αμίλητο, γιατί δε βγάζουν λέξη σ' όλη τη διαδρομή. Όταν φτάνουν εκεί, την "ταΐζουν", με διάφορες λιχουδιές: βούτυρο, ψωμί, τυρί... Και λένε: "Όπως τρέχει το νερό σ' βρυσούλα μ', έτσ' να τρέχ' και το βιο μ'".
Έπειτα ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, "κλέβουν νερό" και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούνε όλοι από τ' άκραντο νερό. Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.
Η γαλοπούλα
Κύριο πιάτο την ήμερα των Χριστουγέννων είναι η γαλοπούλα.
Την πρωτοχρονιά η συνήθεια ήταν να φτιάχνουν κότα ή"κούρκο" (γαλοπούλα) γεμιστό με κάστανα, καρύδια, σταφίδες, κιμά, κρεμμύδιπιπέρι και μαϊντανό, όλα καβουρδισμέναΤο έθιμο της Γαλοπούλας έφτασε στην Ευρώπη από το Μεξικό το 1824 μ.Χ.
Ωστόσο, σε αρκετές περιοχές της χώρας μας διατηρείται το έθιμο της κοτόσουπας, ιδιαίτερα στη Θεσσαλία και στην Κρήτη Παλαιότερα η κοτόσουπα αποτελούσε το κυρίως πιάτο που έτρωγαν οι Έλληνες όταν επέστρεφαν από την εκκλησία.
Ενα άλλο συνηθισμένο πιάτο είναι το ψητό χοιρινό κρέας (το ψήσιμο γινόταν στη χόβολη του τζακιού).
Υπήρχε όμως και η εποχή που τη μέρα αυτή έτρωγαν χοιρινό με πρασοσέλινο ή όποιο άλλο κρέας με πιλάφι.
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΘΡΑΚΗΣ Ά Κόολιαντα- κόολιαντα κόοολιαντα –ντα

Έτσι τραγουδούσαν, τα μεσάνυχτα προς την Παραμονή των Χριστουγέννων, τα τρανά παιδιά, μόνο αγόρια, από τα δώδεκα έως και τα δεκαπέντε τους χρόνια “οι Κολιαντράδες”, όπως λέγονταν. Ξεχύνονταν σε όλο το χωριό, παρέες -παρέες για να αναγγείλουν πρώτοι αυτοί, τη γέννηση του Χριστού. Ήταν ντυμένοι καλά, γιατί συνήθως, τις μέρες αυτές δεν έλειπαν το κρύο και τα χιόνια, όπως λέει και το γνωστό σε όλους τραγούδι “χιόνια στο καμπαναριό, που Χριστούγεννα σημαίνει, χιόνια στο καμπαναριό, ξύπνησε όλο το χωριό”. Κάθε παιδί κρατούσε το καλοφτιαγμένο από κρανιά δεκανίκι του, που μόνο του μαστόρεψε και φιλοτέχνησε, γι' αυτή εδώ την τόσο μαγική και ξεχωριστή για τα παιδιά της ηλικίας του, νύχτα. Αυτό το δεκανίκι, που συμβόλιζε “τη ράβδο” των βοσκών, τους βοηθούσε στο να στηρίζονται, να αμύνονται στις άγριες και επικίνδυνες επιθέσεις των σκυλιών αλλά και για να χτυπούν με σημασία την πόρτα του νοικοκύρη εκείνου, που παρά τα μεγαλόφωνα χωρατάδια τους και τα κολιαντίσματά τους, έκανε ότι τάχα δεν τους άκουγε. Κάποιο από την παρέα των 3-5 παιδιών κρατούσε φαναράκι ή φακό τα τελευταία μεταπολεμικά χρόνια. Το φως του βοηθούσε για να βλέπουν που πατούν και να μαζεύουν τα καρύδια, που μαζί με τα “σπορίδια”, σκορπούσε στην αυλή της η νοικοκυρά του σπιτιού φωνάζοντας τα “πουλ'- πουλ'- πουλ'”, ακριβώς έτσι, όπως έκανε καθημερινά για το τάισμα των πουλερικών της. Εκείνα τα χρόνια τα πουλερικά αφθονούσαν στα σπίτια, για την καλύτερη διατροφή της οικογένειας.

Σχετικά με τα πάρα πάνω δρώμενα ο Κώστας Καραπατάκης γράφει:“Στην Αγιά- Σωτήρα του Βοΐου, οι νοικοκυρές βάζανε τα “βλιάγματα'” σ' ένα κόσκινο και σηκώνοντας το ψηλά τα 'ριχναν κάτω και από κει τα μάζευαν τα παιδιά σπρώχνοντας το ένα το άλλο, φωνάζοντας: “Να γέν' αρνιά! Να γέν' κατσίκια! Να γέν' κλωσσαριές2!” Όλα αυτά γίνονταν όπως φαίνεται, για να πάει καλά η σοδειά όλο το χρόνο και ν' αποκτήσει το σπίτι, πουλερικά, βαμπάκια, σιτηρά και όλα τα αγαθά του θεού. Οι κολιαντράδες γύριζαν από σπίτι σε σπίτι σχεδόν τρέχοντας, χωρίς να μιλούν μεταξύ τους στο δρόμο, για να προλάβουν να πάνε σε περισσότερα σπίτια, πριν από τα άλλα παιδιά. Αυτό το φρόντιζαν ιδιαίτερα γιατί ήξεραν ότι το έθιμο ήταν το κάθε σπίτι να ρίξει μια φορά τα σπορίδια που έβαζε η νοικοκυρά στο κόσκινο. Τα καρύδια που μάζευαν τα έβαζαν στον τρουβά3, που είχαν κρεμασμένο στον ώμο τους. Την ώρα που τα μάζευαν, παρά τη βιασύνη τους, πρόσεχαν αν είναι πολλά και γερά. Αλίμονο στη νοικοκυρά που θα τολμούσε να τους ξεγελάσει με λίγα ή κούφια καρύδια. Εξαγριώνονταν τότε οι Κολιαντράδες και άρχιζαν να απειλούν και να φωνάζουν λέγοντας μεταξύ άλλων:

“τουν άντρα σου τουν γ-κιρατά
δεσ' τουν άπου τ' αμάξι
κι παρακαλά του Θιό
να στράψει να τουν γ-κάψει”

Έφθαναν δε στο σημείο ν' αρπάξουν την “τρουχλιά4” ή την πόρτα της αυλής, που την ξήλωναν από τη θέση της για να τα μεταφέρουν σε άλλο σπίτι ή στην πλατεία του χωριού. Σκοπός τους ήταν να διαπομπεύσουν το νοικοκύρη για την πονηριά του και την τσιγκουνιά του. Αυτό το πετύχαιναν γιατί ο νοικοκύρης, που το πάθαινε, ντροπιασμένος έψαχνε το πρωί για την πόρτα ή το κάρο του. Είχε γίνει πια έθιμο στο χωριό. Όπως μας πληροφορεί ο καθηγητής Φαίδων Κουκούλες αυτό το συνήθιζαν και οι βυζαντινοί Καλαντιστές. Σαν τέλειωναν όλα τα σπίτια του χωριού και γέμιζαν τους τρουβάδες τους με καρύδια, συγκομιδή που τους δικαίωνε για το ξενύχτι και τον κόπο τους, επέστρεφαν στα σπίτια τους ευχαριστημένοι και χαρούμενοι και πήγαιναν για ύπνο μέχρι τα ξημερώματα οπότε θα ακούγονταν κάλαντα από τα μικρότερα παιδιά του χωριού. Το γραφικό και απλό αυτό έθιμο που περιγράψαμε με συντομία, έχει ευετηριακό, ευγονικό, αλλά και ανακοινωτικό χαρακτήρα.

Οι Κολιαντράδες αυτής της βάρδιας, με τα νυκτερινά κόλιαντα ή κόλιαντρά τους, συμμετέχουν βέβαια με πάθος στο δρώμενο αυτό, χωρίς να λογαριάζουν τον κόπο και το ξενύχτι τους, αλλά σαν κύριο στόχο τους έχουν να ανακοινώνουν κάτι πολύ πιο σοβαρό και σημαντικό. Με την πράξη τους αυτή γίνονται οι πρώτοι αγγελιοφόροι της γέννησης του θείου βρέφους. Γι' αυτό και τολμώ να τους παραλληλίσω με τους αγραυλούντες ποιμένες της ουράνιας εκείνης βραδιάς, που αξιώθηκαν να ακούσουν το σωτήριο και θείο μήνυμα από αγγελικά στόματα, που προστακτικά σχεδόν τους έλεγαν “πηγαίνετε... και ευρήσετε βρέφος5...” Εκείνοι, έτρεξαν και είδαν, το θείο βρέφος, άκουσαν καθαρά και με κατάπληξη τα πρώτα εκείνα κάλαντα των αγγέλων που λέγανε “Δόξα εν υψίστοις θεώ και επί γης ειρήνη εν6....” Και τα ανήγγειλαν σε όλους τους ανθρώπους, αψηφώντας τον κίνδυνο που διέτρεχαν από τους καραδοκούντες Ιουδαίους και τον τρομερό και αδίστακτο βασιλιά τους, Ηρώδη. Έτσι οι Κολιαντράδες, σαν γνήσιοι συνεχιστές της παράδοσης, των ηθών και των εθίμων, συμμετέχουν χαρούμενοι και σεβαστικοί στη γιορταστική ζωή του χωριού, που είναι τόσο συνταιριασμένη με την καθημερινή ζωή του μόχθου και της αγωνίας για το αύριο. Κι του χρον' λένε και φεύγουν για να ξανάρθουν τον επόμενο χρόνο, να μας τα πουν, να χαρούν και να μας χαροποιήσουν. Φεύγουν, γιατί σε λίγο θα πάρουν τη σειρά τους τα μικρότερα παιδιά, για να μας επιβεβαιώσουν ότι είναι αλήθεια αυτό που ακούσαμε από τους Κολιαντράδες.

Β' Κόλιαντα -Κόλιαντα Κόλιαντα Μπαμπού τσι' τσι' (τσίου- τσίου)

Με αυτό το ευχετικό τραγούδι τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια κάτω των δέκα χρόνων, ξεχύνονταν στους δρόμους από τα ξημερώματα της παραμονής των Χριστουγέννων, για να αναγγείλουν και αυτά με τη σειρά τους την γέννηση του Χριστού. Αδιαφορούσαν για το κρύο και το χιόνι που είχε σκεπάσει τις στέγες, τα δέντρα, τους δρόμους και τα σοκάκια. Ντυμένα καλά, με τον κόλιαντρο δεμένο στη ζώνη τους και με το τζιντάνι7 στον ώμο ή στο χέρι, για να βάζουν μέσα ό, τι θα τους έδιναν οι νοικοκυρές, γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας εν χορώ και με όση φωνή είχαν, Κόλιαντα-Κόλιαντα. Γυρίζανε όλα τα σπίτια, τα συγγενικά, τα φιλικά και όλου του χωριού. Μόνο στα σπίτια που είχαν λύπη, πρόσφατο πένθος, για κάποιο πολύ δικό τους πρόσωπο, δεν πήγαιναν να τα πούνε. Οι νοικοκυρές περίμεναν με συγκίνηση και χαρά, ιδιαίτερα τα μικρότερα παιδιά, να ακούσουν τις χαρούμενες παιδικές φωνές, που μέσα στην γιορταστική αυτή ατμόσφαιρα, φάνταζαν αγγελικές.

Τα κλουρούδια που θα περνούσαν στον κόλιαντρο τους καθώς και τα άλλα καλούδια, σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, ξυλοκέρατα, και καμιά δραχμή, ήταν έτοιμα από την προηγούμενη μέρα· ήταν ένα φιλοδώρημα από καρδιάς και τα δικαίωνε για τη θυσία που έκαναν να φέρουν τη χαρούμενη είδηση στο κάθε σπίτι. Αν μάλιστα κάποια νοικοκυρά, και το έκαναν πολλές αυτό, τα έβαζε μέσα για να ξαποστάσουν και να ζεσταθούν, τότε ξεχνούσαν το τσουχτερό κρύο, αν και τα χέρια τους και οι μύτες τους ήταν κατακόκκινα και παγωμένα. Αφού έπαιρναν μια ανάσα και έτρωγαν επί τόπου κάποιες από τις λιχουδιές, που εκείνα τα χρόνια σπάνια απολάμβαναν στο χωριό, έφευγαν να πάνε σε άλλο σπίτι, μέχρι να τα τελειώσουν όλα και να γυρίσουν στα σπίτια τους με τον κόλιαντρο φορτωμένο κουλουράκια, το τζιντάνι γεμάτο και με τις καρδιές ανοιχτές για προσφορά και απολαβή της αγάπης, της αγάπης όπως την εννοούν οι αγνές παιδικές ψυχές, της αγάπης όπως τη δίδαξε ο Χριστός, που όταν μερικοί θέλησαν να τα εμποδίσουν να πάνε κοντά του.

Εκείνος τους είπε: Άφετε τα παιδία έλθείν προς με8. Με αυτά τα συναισθήματα, καθισμένα δίπλα στο τζάκι, έκαναν σχέδια για τα Σούρβαλα της Πρωτοχρονιάς, που είναι μια διπλή χριστιανική γιορτή. Γιορτή για την Περιτομή του Κυρίου, δηλαδή, το Βάπτισμα Του σύμφωνα με τον Ιουδαϊκό νόμο, που τον υιοθέτησε και η Μωαμεθανική θρησκεία και γιορτή για τον ερχομό του Αγίου Βασιλείου. Ωστόσο μετά από τα κόλιαντα και των μικρών παιδιών, σειρά είχαν τώρα τα πιο μεγάλα παιδιά, οι Χριστοϊαννάδες. Ας τους απολαύσουμε.

1.Διάφοροι ξηροί καρποί.
2. Κώστα Καραπατάκη, Το Δωδεκάμερο των Χριστουγέννων, σελ. 57, 1981, Αθήνα.
3. torba: Λ.Τ. σακίδιο.
4.Δίτροχο αμάξι (κάρο), δηλ. το μπροστινό σκέλος του κάρου.
5.Λουκ. κεφ. β 'στίχ. 8-12.
6.Λουκ. κεφ. β 'στίχ. 14.
7.Η σχολική τσάντα που ήταν καμωμένη από πανί του αργαλειού.
8.Ματθ. κεφ. 19, στίχ. 13-15.
Η Γουρουνοχαρά Ένα από τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Θεσσαλίας είναι το σφάξιμο του γουρουνιού.
Πριν το 1940, πολλές οικογένειες έκαναν τα πάντα για να έχουν τον μεγαλύτερο χοίρο, δίνοντάς του να φάει αλεσμένο καλαμπόκι, πίτουρο, ζεστό νερό και αλάτι. Ήταν η εποχή που οι οικογένειες εξέτρεφαν τα χοιρινά για το κρέας και το λίπος τους. Όταν μάλιστα η οικογένεια είχε πολλά μέλη, το γουρούνι έπρεπε να παχύνει πολύ ώστε το λίπος του να είναι αρκετό. Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα, για να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα.
Τρεις-τέσσερις συγγενικές οικογένειες καθόριζαν με τη σειρά ποια ημέρα θα έσφαζε το γουρούνι της...
Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνταν 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που έφταναν πολλές φορές τα 20-25. Επειδή όμως η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι' αυτό και η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως "γουρουνοχαρά ή γρουνουχαρά". Όταν μάλιστα προσκαλούσαν κάποιον την ημέρα αυτή, δεν έλεγαν "έλα να σφάξουμε το γουρούνι", αλλά "έλα, έχουμε γουρουνοχαρά".
Το σφάξιμο των γουρουνιών δεν συνέπιπτε τις ίδιες ημερομηνίες κατά περιφέρειες.
Σε άλλες περιοχές τα έσφαζαν 5-6 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα και σε άλλες άρχιζαν από την ημέρα των Χριστουγέννων και μετά, ανάλογα με την παρέα.
Οι περιοχές που έσφαζαν τα γουρούνια μετά τα Χριστούγεννα, το επειδή πριν νήστευαν και ήθελαν να μεταλάβουν, χωρίς να έρθουν σε επαφή με τη μυρωδιά του κρέατος. Επίσης, ήθελαν να διασκεδάσουν με ένα καλό φαγοπότι, κάτι που τους απαγόρευε η νηστεία, την οποία τηρούσαν.
Τα περισσότερα γουρούνια σφάζονταν στις 27 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αγίου Στεφάνου.
Γι' αυτό και η γιορτή αυτή ονομαζόταν "γρουνοστέφανος ή γουρουνοστέφανος". Υπάρχουν όμως και μικρές περιοχές που τα έσφαζαν ένα μήνα ή και περισσότερο, μετά τα Χριστούγεννα.
Η εργασία ήταν σκληρή και ο σφαγέας έπρεπε να είναι καλός τεχνίτης. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις αναγκαζόταν να χρησιμοποιήσει τσεκούρι για να αποκόψει την καρωτίδα. Πολλές φορές, για ορισμένους λόγους, προπαντός υγείας ή προληπτικούς, το τουφέκιζαν με το όπλο "γκρα" και έμενε στον τόπο, ενώ με πιστόλι τραυματισμένο πολλές φορές το έβαζε στα πόδια. Υπήρχαν περιπτώσεις που δεν το πετύχαιναν, οπότε το γουρούνι έτρεχε να ξεφύγει έως ότου το αποτελείωναν και με άλλες τουφεκιές. Επίσης, το γδάρσιμο απαιτούσε χέρι δυνατό και τεχνικό για να μην κάνει τρύπες, δεδομένου ότι το δέρμα αυτό το χρησιμοποιούσαν και έκαναν τα λεγόμενα γρουνοτσάρουχα, που τα φορούσαν για όλο το χρόνο και προπαντός στα χωράφια. Μετά το γδάρσιμο, άρχιζε το κόψιμο του λίπους (παστού), για να γίνει έπειτα το κόψιμο του κρέατος σε μικρά τεμάχια.
Το αλάτιζαν και το έβαζαν σε πιθάρια για να το έχουν σαν ένα από τα κύρια φαγητά τους τις παγωμένες νύχτες του χειμώνα. Παλιότερα, πριν από το 1920, το κρέας αυτό το τοποθετούσαν στο ίδιο το δέρμα του γουρουνιού.
Αφού τελείωναν όλες τις δουλειές, καταπιάνονταν ύστερα με το γέμισμα των λουκάνικων, για τα οποία έδειχναν ιδιαίτερη επιμέλεια. Το κρέας το έκοβαν κομματάκια με ψαλίδια ή μαχαίρια.
Τ ο έπαιρναν κυρίως από τα πλευρά και το φιλέτο και γι' αυτήν τη δουλειά ασχολούνταν κυρίως αγόρια και κορίτσια 10-15 χρονών. Αυτό το κομμένο κρέας το έριχναν και έβραζε σε μικρό καζανάκι (σύβρασμα) μαζί με κομμένα πράσα και διάφορα μπαχαρικά, τα οποία έκαναν τα λουκάνικα να ευωδιάζουν. Γι' αυτή τη δουλειά όλοι οι άντρες ήταν καθισμένοι γύρω από το καζάνι, και όταν κρύωνε λίγο, άρχιζαν με τους γεμιστήρες (κοκκαλάρια) να γεμίζουν τα λουκάνικα. Ενώ που έβραζε το κρέας, η φωτιά με τα κούτσουρα δούλευε και οι μπριζόλες ψήνονταν για να τις γευθούν όλοι οι συγγενείς και φίλοι της "γουρουνοχαράς". Συγχρόνως, η νοικοκυρά ετοίμαζε τα διάφορα και πλούσια φαγητά, πίτες και μαγειρεμένο κρέας δύο-τριών ειδών, για να περιποιηθεί όλους τους καλεσμένους της γουρονοχαράς.

Το στρώσιμο του τραπεζιού δεν αργούσε και τα πιάτα με τα φαγητά ακολουθούσαν το ένα το άλλο. Μετά το φαγητό, συνέχιζαν το κρασί και άρχιζαν τα τραγούδια, προπαντός τα κλέφτικα και το χορό. Την επόμενη όμως μέρα είχαν πάλι γουρνοχαρά στο σπίτι κάποιου από την παρέα. Έτσι η γιορτή διαρκούσε μέρες και οι άνθρωποι γλεντούσαν με την ψυχή τους.Αυτές τις ημέρες, αν περνούσε κανείς από κάποιο χωριό το βράδυ, θα άκουγε τουλάχιστον σε 30-40 σπίτια τα τραγούδια και τις φωνές της γουρουνοχαράς. Τα παλαιότερα χρόνια τα γλέντια αυτά τα συνόδευαν πάντοτε πυροβολισμοί, που ενθουσίαζαν πιο πολύ τους γλεντζέδες.
Η γουρουνοχαρά κράτησε, με όλη την αίγλη της, μέχρι το 1940. Συνεχίστηκε βέβαια και αργότερα, μέχρι το 1955, αλλά τα μεγάλα γεγονότα, Κατοχή και εμφύλιος πόλεμος, ανέκοψαν τον ενθουσιασμό και ανέτρεψαν μια παραδοσιακή συνήθεια που κράτησε πολλούς αιώνες.
Το λίπος, το λεγόμενο παστό, το έκοβαν μικρά κομματάκια και το έλιωναν μέσα σε καζάνι, που έβραζε κάτω από μεγάλη φωτιά. Για να λιώσει το παστό, η νοικοκυρά πάσχιζε πραγματικά, επί 2-3 ημέρες, ανάλογα με την ποσότητά του. Η φωτιά έπρεπε να καίει με ένταση χωρίς να ελαττώνεται καθόλου, ώστε το λιώσιμο να γίνεται κανονικά για κάθε καζάνι. Αφού άδειαζε το ρευστό λίπος στο δοχείο, έμεναν τα υπολείμματα, μικρά τεμάχια που όχι μόνο δεν τα πετούσαν, αλλά αποτελούσαν τους καλύτερους μεζέδες για όλους. Αυτά τα ροδοκοκκινισμένα κομματάκια, ιδιαίτερα ελκυστικά και γευστικά για πολλούς, ήταν οι τσιγαρίδες. Το γουρουνίσιο κρέας γινόταν μαγειρευτό αλλά ο καλύτερος μεζές του ήταν ο σουφλιμάς στη θράκα με μπόλικη ρίγανη και η τηγανιά, μικρά κομμάτια χοιρινού στο τηγάνι με κοκκινοπίπερο και ρίγανη.
Το λιωμένο λίπος το έβαζαν σε δοχεία λαδιού ή πετρελαίου και αφού πάγωνε, διατηρούνταν σχεδόν όλο το χρόνο. Οι κάτοικοι της Θεσσαλίας το χρησιμοποιούσαν όλο το χρόνο και σε όλα σχεδόν τα φαγητά. Υπήρχαν μάλιστα περιπτώσεις που πολλοί δεν το αντικαθιστούσαν με τίποτα. Ακόμα και το καλοκαίρι στα φαγητά τους χρησιμοποιούσαν λίπος, γιατί το θεωρούσαν δική τους παραγωγή και επομένως φθηνό, σε αντίθεση με το λάδι που το αγόραζαν μισή ή μια οκά για να περάσουν ένα και δυο μήνες.
Επίσης, πολλές φτωχές οικογένειες δεν αγόραζαν καθόλου λάδι και δεν ήξεραν ούτε ποιο είναι το χρώμα του.

Η ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ - ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Η βασιλόπιτα είναι συνδυασμός του «εορταστικού άρτου» και του «μελιπήκτου» των αρχαίων προσφορών, τόσο προς τους θεούς όσο και προς τους νεκρούς ή τους κακούς δαίμονες για την εξασφάλιση της υγείας, της καλής τύχης και της ευλογίας του Αγίου Βασιλείου. Είναι άρτος χαρούμενος, όταν γίνεται φουσκωτή από ζύμη και κόβεται ανήμερα το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς και επίπεδος, σχεδόν νεκρολατρικός, όταν ετοιμάζεται άζυμη αποβραδίς και κόβεται στο δείπνο ή τα μεσάνυχτα. Είναι οπωσδήποτε μια προσφορά στους θεούς και στους αγίους ή στα αόρατα πνεύματα των νεκρών και των άλλων στοιχειών. Απόδειξη τα κομμάτια που ξεχωρίζουμε για το Χριστό, την Παναγία, τον Αι Βασίλη, το σπίτι, τους αγρούς, τα ζώα, τους πεθαμένους και τους ξενιτεμένους.
Μία παράδοση της Κωνσταντινούπολης λέει τα εξής: Όταν ο άγιος Βασίλειος ήταν Επίσκοπος στην Καισαρεία, ο Έπαρχος της Καππαδοκίας πήγε με σκληρές διαθέσεις να εισπράξει φόρους. Οι κάτοικοι φοβισμένοι ζήτησαν την προστασία του ποιμενάρχη τους. «Σας ζητάω αμέσως, τους είπε εκείνος, να μου φέρει ο καθένας ό,τι πολύτιμο αντικείμενο έχει». Μάζεψαν πολλά δώρα και βγήκαν μαζί με το Δεσπότη τους οι κάτοικοι της Καισαρείας να προϋπαντήσουν τον Έπαρχο. Ήταν όμως τέτοια η εμφάνιση και η πειθώ του Μεγάλου Βασιλείου, που ο Έπαρχος καταπραύνθηκε χωρίς να θελήσει να πάρει τα δώρα. Γύρισαν πίσω χαρούμενοι κι ο άγιος Βασίλειος πήρε να τους ξαναδώσει τα πολύτιμα αντικείμενα τους. Ο χωρισμός όμως ήταν δύσκολος γιατί είχαν προσφέρει πολλά όμοια αντικείμενα, δηλαδή δαχτυλίδια, νομίσματα κ.λ.π. Ο Βασίλειος τότε σκέφθηκε ένα θαυματουργό τρόπο: Διέταξε να κατασκευασθούν το απόγευμα του Σαββάτου μικρές πίτες και μέσα σε καθεμιά τοποθέτησε από ένα αντικείμενο. Την επόμενη μέρα έδωσε από μία σε κάθε Χριστιανό. Και τότε έγινε το θαύμα! Μέσα στην πίτα του βρήκε ο καθένας ό,τι είχε προσφέρει! Από τότε, λέει η παράδοση, κάθε χρόνο, στη γιορτή του αγίου Βασιλείου, κάνουμε κι εμείς πίτες και βάζουμε μέσα νομίσματα.

Ας δούμε τώρα και μερικές περιγραφές προσφύγων από τις παλιές πατρίδες.

ΠΟΝΤΟΣ
Στον Πόντο, για τ' ανύπαντρα κορίτσια έλεγαν : Εσύ κορίτσι που θέλεις να ονειρευτείς στον ύπνο σου αν θα πάρεις πλούσιο άντρα ή φτωχό, κρύψε κρυφά, χωρίς κανένας να σε δει, την πρώτη σου μπουκιά από τη βασιλόπιτα του τραπεζιού. Σαν κλειστείς μονάχη σου στην κάμαρά σου, άλειψε τηνε με μέλι και με βούτυρο, άνοιξε το παράθυρο που βλέπει κατά το Βοριά και στάσου εκεί τα μεσάνυχτα και πες :
Ω! Γενάρη, Καλαντάρη και καλά
καλαντισμένε, εκεί στις Άκριες που θα πας
κι εκεί που θα γυρίσεις εκεί 'ναι οι Μοίρες
των Μοιρών και η δική μου Μοίρα. Αν
είναι πλούσια και καλή, πες της να 'ρθει να
μ' εύρει, αν είναι και πεντάφτωχη, πάλι να
'ρθει να μ' εύρει.
Κοιμήσου ύστερα, με τη μπουκιά αφημένη στο παράθυρο και θα δεις στον ύπνο σου αυτό που ευχήθηκες.

Κίος Βιθυνίας (στην Προποντίδα)
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς η νοικοκυρά έκανε μια πίτα, τον «Αϊ-Βασίλη». Μέσα στην πίτα έβαζε ένα φλουρί κι απάνω πατούσε το δικέφαλο αετό, τέσσερις φορές σταυρωτά, με τις κεφαλές προς τη μέση. Το βράδυ στις 8 έστηναν τον ψημένο Αϊ-Βασίλη στην άκρη του τραπεζιού όρθιο κι ακουμπούσε στον τοίχο. Έπαιρνε τότε ο νοικοκύρης το κλωνάρι της ελιάς που είχε κόψει το πρωί και το κάρφωνε στον Αϊ-Βασίλη λέγοντας τις παρακάτω ευχές : «Με το καλό να μπει Αϊ-Βασίλης», «Να 'μαι γερός να ξανακάμομε την πίτα». Κατόπιν, αν είχαν χρυσή αλυσίδα την έβγαζαν και την κρεμούσαν στον Αϊ-Βασίλη. Ένα - ένα μέλος της οικογένειας τότε πλησίαζε και κρεμούσε ό,τι χρυσό αντικείμενο είχε κι έλεγαν «Και του χρόνου να 'μαστε καλά!». Το πρωί, ύστερα από την εκκλησιά, έκοβαν την πίτα. Κάθιζαν όλοι γύρω από το τραπέζι κι ο νοικοκύρης έκοβε την πίτα σε κομμάτια. Το πρώτο ήτανε του νοικοκυριού, το δεύτερο του Αϊ-Βασίλη, το τρίτο της νοικοκυράς, το τέταρτο της δουλειάς, τα υπόλοιπα των μελών της οικογένειας και ένα για τους ξένους. Αμέσως ψάχνει καθένας να δει αν του έτυχε το φλουρί. Κοιτάζουν και το κομμάτι της δουλειάς. Αν τύχει εκεί το φλουρί η δουλειά θα πάει καλά όλο το χρόνο.

Καστανιές Ανατολικής Θράκης
Τη Βασιλόπιτα την έκαναν φυλλωτή. Έβαζαν γόμο (γέμιση) πλιγούρι και ανάμεσα στα φύλλα τον «παρά», το νόμισμα, και άλλα σημάδια. Η νοικοκυρά με τον παρά τη σταύρωνε τρεις φορές κι ύστερα τον έχωνε στο ζυμάρι, θα να βάλει πελεκούδι από την πόρτα ή κλαρί, για το σπίτι, κουκί στάρι για τα χωράφια, σταφίδα για το αμπέλι, κομματάκια τυρί για τα πρόβατα, άχερο για τα γελάδια... Στους λυπημένους που έστελναν πίτα, εκείνοι δεν την έκοβαν με το μαχαίρι αλλά ο καθένας έκοβε με το χέρι ένα κομμάτι. Την παραμονή το βράδυ έβαζαν στο τραπέζι εννιά ειδών φαγητά και πολλών ειδών οπωρικά, στη μέση τη βασιλόπιτα, τρία ψωμιά κι ένα κεράκι αναμμένο στο ένα ψωμί... Αφού έτρωγαν έκοβαν την πίτα. Σ' όποιον έπεφτε ο παράς, έλεγαν πως εκείνος «βασίλεψε». Τον «βασιλεμένο» παρά τον έριχναν μέσα σε ποτήρι με κρασί, έπιναν από λίγο και εύχονταν : «Και του χρόνου καλύτερα!». Τον παρά τον άφηναν στα εικονίσματα και τον επόμενο χρόνο τον έβαζαν στην άλλη πίτα.

Έθιμα των Καππαδόκων
Υπήρχε μια πληθώρα ηθών και εθίμων που συνόδευαν την καθημερινή ζωή των κατοίκων της Καππαδοκίας σε όλες της σχεδόν τις εκδηλώσεις. Τα περισσότερα από αυτά έχουν λατρευτικό χαρακτήρα λόγω του έντονου θρησκευτικού συναισθήματος που διακατείχε τους Καππαδόκες. Ελάχιστα είναι τα εξωχριστιανικά έθιμα και αυτά αναφέρονται στην απομάκρυνση κακών πνευμάτων και δαιμόνων. Καταγράψαμε τα ήθη και τα έθιμα και τα συνθέσαμε κατά ενότητες παρακολουθώντας τα παράλληλα με το χρόνο που τελούνταν.
Τα Χριστούγεννα τα έλεγαν οι Καππαδόκες Μικρό Πάσχα. Από την παραμονή 24 Δεκεμβρίου άρχιζαν οι προετοιμασίες, Έσφαζαν κοτόπουλα ή μεγαλύτερα ζώα που τα μοιράζονταν περισσότερες οικογένειες. Σ' όλα τα σπιτικά ζύμωναν πίττες με αλεύρι, γάλα, αυγά, ζάχαρη και βούτυρο. Οι γυναίκες πήγαιναν στους στάβλους όπου άναβαν κεριά στα παχνιά των ζώων και θυμιάτιζαν.
Τη νύχτα της παραμονής, περασμένα μεσάνυχτα χτυπούσε η καμπάνα της εκκλησίας. Αν δεν υπήρχαν καμπάνες χρησιμοποιούσαν σήμαντρα ή ακόμη και συνεργεία από ιεροδρόμους με επικεφαλής τον κανδηλανάφτη που διάβαιναν το χωριό απ' άκρη σ' άκρη και ειδοποιούσαν τους πιστούς πως ήρθε η ώρα της εκκλησίας χτυπώντας τις πόρτες τους.
Οι άνδρες φορούσαν γιορτινά και οι γυναίκες τις κεντημένες φορεσιές από τσόχα. Πήγαιναν όλοι μαζί οι γείτονες και για να βλέπουν στο σκοτάδι κρατούσαν πυρσούς. Η Λειτουργία, τελείωνε, πριν ξημερώσει και γύριζαν στα σπίτια τους Ασπάζονταν οι μικρότεροι τα χέρια των μεγαλύτερων και ευχόταν «Χριστός γεννάται», «Αληθώς γεννάται», «Χρόνια Πολλά» κ.α.
Έστρωναν το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι που περιλάμβανε σούπα τραχανά και γιουβαρλάκια. Απαραίτητα έπρεπε να υπάρχει στο τραπέζι την ημέρα αυτή και το " χερσέ" πιλάφι από ψιλοκομμένο στάρι που είχε βράσει σε ζωμό από κόκαλα. Το φαγητό αυτό το έδωσαν και στην Παναγία να φαει όταν ήταν λεχώνα.
Δεν είχε ξημερώσει και οι περισσότεροι έπεφταν πάλι για να κοιμηθούν. Όλες τις μέρες από τα Χριστούγεννα μέχρι του Αγίου Βασιλείου γιόρταζαν, συγκεντρωμένοι στα σπίτια διασκέδαζαν χορεύοντας χωριστά οι άντρες και χωριστά. οι γυναίκες, στα δώματα, στις στέγες που ήταν επίπεδες, σε μικρές πλατείες αν ο καιρός το επέτρεπα..
Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια και έλεγαν τα κάλαντα Ομάδες, συνήθως από έξι αγόρια η καθεμιά σκόρπιζαν στο χωριό. Τα τρία παιδιά από την κάθε ομάδα ανέβαινα στο δώμα των σπιτιών και από το φεγγίτη (πετζέ) κρατούσαν με σκοινί ένα φανάρι δικής τους κατασκευής και το άφηναν να κατέβει μέσα στο σπίτι. Ανεβοκατέβαζαν μέσα στο δωμάτιο του σπιτιού το φανάρι τους και έψελναν το τροπάριο του Αγίου Βασιλείου " Εις πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος σου ...» και πολλές φορές στο τέλος πρόσθεταν : Καλησπέρα στη βραδιά σας, όποιος δώσει να κάμει αγόρι, όποιος δε δώσει, να κάνει κορίτσι, κι αυτό ως το πρωί καμπουριασμένο. Την ίδια στιγμή τα άλλα τρία παιδιά είχαν μπει μέσα στο σπίτι, για να πάρουν τα δώρα που θα τους προσφέρουν, αυγά, πλιγούρι, βούτυρο, ξηρούς καρπούς. Και στων Τούρκων τα σπίτια πήγαιναν παιδιά για να ψάλουν τα κάλαντα τα παιδιά τα έτρωγαν μαζί σε ένα σπίτι .
Τη νύχτα εκείνη γινόταν από πολλούς προσκύνημα στα λαξευτά παρεκκλήσια του Αι-Βασίλη και των 40 Μαρτύρων. Οι δρόμοι φωταγωγημένοι από τα κεριά των προσκυνητών που πήγαιναν και έρχονταν παρουσίαζαν υπέροχο θέαμα.
Πίστευαν πως τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς ανοίγει ο ουρανός. Αν τη νύχτα της παραμονής γεννιόταν παιδιά, θα ήταν τυχερά. Αν ήταν αγόρια, τους έδιναν στη βάφτιση το όνομα Βασίλης.
Ξημερώματα Πρωτοχρονιάς οι γυναίκες έτρεχαν στη βρύση να φέρουν νερό τον Αι-Βασίλη «σουγιού». Γέμισε η κάθε μία τη στάμνα της και κρατούσε ύστερα κάτω από τη βρύση σακούλα μικρή με νομίσματα, για να τρέξει μέσα το νερό και να πολλαπλασιαστούν τα νομίσματα.
Ιδιαίτερη ήταν η φροντίδα για το γεύμα το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς. Στο τραπέζι έπρεπε να έχουν κότα γεμιστή με πλιγούρι, ρόδια που επάνω τους κολλούσαν μικρά κεριά και τα άναβαν, μέσα σε ταψί με ξηρούς καρπούς και κεριά αναμμένα, στημένα στη μέση.
Το είχαν σε κακό να δανείσουν ή να δώσουν ελεημοσύνη την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, θα έφευγε η σοδειά, το μπερεκέτι του σπιτιού.
Σαράντα μέρες συνέχεια μετά την Πρωτοχρονιά πολλοί συνήθιζαν να πηγαίνουν στο παρεκκλήσι του Αι-Βασίλη να ανάβουν το καντήλι και να παρακαλούν να τους βοηθήσει.
Μια παράδοση αποδίδει την καθιέρωση της βασιλόπιτας στην επινοητικότητα του Αγίου Βασιλείου. Κάποτε κάποιος πολύ σκληρός έπαρχος της Καππαδοκίας πλησίασε την Καισαρεία με άγριες διαθέσεις. Ήθελε να βασανίσει τους χριστιανούς. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε να του προσφέρουν ότι νόμισμα ή κόσμημα είχε ο καθένας τους, και να τον συνοδεύσουν στην υποδοχή του άρχοντα. Ο έπαρχος αντικρίζοντας το θησαυρό θαμπώθηκε αλλά για λόγους που δε γνωρίζουμε δεν πήρε την προσφορά τους. Ο Άγιος ανακουφίστηκε αλλά βρέθηκε μπροστά σε αδιέξοδο, γιατί δε θυμόταν σε ποιον ανήκε το κάθε αντικείμενο. Βρήκε όμως τη λύση. Έκανε παραγγελία τόσες πίτες όσα ήταν και τα νομίσματα-κοσμήματα και τοποθέτησε σε καθεμία από ένα. Κατόπιν τα μοίρασε στους πιστούς.
Σύμφωνα με το θρύλο καθένας έτυχε στην πίτα του ό, τι είχε δωρίσει. Έτσι λένε ότι γεννήθηκε το έθιμο της βασιλόπιτας που κόβουμε την παραμονή ή ανήμερα την Πρωτοχρονιά.

Κάλαντα από το Μιστί
Αρχήν αρχήν τα κάλαντα Κι αρχή καλά χρόνια

Τα πουλιά λαλούν
Τσι τα χερώνεια κράζνει} δις
Αϊ Βασίλημ καλό ζευγάρη λάμεις
Καλόνι αφέντημ καλό τσι ευλογημένο }δις
Έχεις τσι ντου αλέτηρ σου
Στο χρυσό βουτηγμένο
Και το γυνίτσι σου ασημοκαμωμένο
Έχεις και τα βουδίτσια σου
Της Παναγιάς πουλίτσια
καλάντι αφέντημ καλά τσι ευλογημένα (δίς)
άκουντα νουνάκαμ άκουντα
αν τσισει τσιάν τσιμάσει
γύψει ντου φενέρ μας
φώτησε την γενειά μας
φώτησε την γενειά μας να σε φωτής θεός.
http://dim-sapon.rod.sch.gr/diafora/Gegonota/Xrist_ethima/Xris_ethima.htm

12. Η Γέννηση του Χριστού σε κινούμενα σχέδια

http://youtu.be/sDvvvJQfEfY

Κινούμενα σχέδια για παιδιά με θέμα την Γέννηση του Χριστού.

Μετάφραση από τα ρωσικά: Ευγενία Τελιζένκο. Επεξεργασία: Ενορία Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου 40 Εκκλησιών της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.

Το αλίευσα ΕΔΩ

http://namarizathema.blogspot.com/2010/12/blog-post_1402.html

Σας προτείνουμε ακόμη να διαβάσετε:

1. Εὐαγγελίζου γῆ χαράν μεγάλην ...

2. Χριστός γεννάται δοξάσατε ...

3. Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι.....

4. Κυριακή της Ορθοδοξίας ( Α΄ Νηστειών) - H Αναστήλωση των Αγίων Εικόνων και η Αγία Θεοδώρα η Αυγούστα.

5. Μακαρίζομέν σε, Θεοτόκε Αγνή, και τιμώμεν την αγίαν σου Κοίμησιν, και την ύψωσιν εκ γης, προς ουρανόν

6. Η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού

7. ΜΕΤΕΜΟΡΦΩΘΗΣ ΕΝ ΤΩ ΟΡΕΙ ΧΡΙΣΤΕ Ο ΘΕΟΣ

8. Τα Εισόδια της Θεοτόκου - Εορτή των Ενόπλων Δυνάμεων

Σύνθεση ΠΑΖΛ και επιμέλεια παρουσίασης: Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

Χριστός γεννάται δοξάσατε ... from ΠΑΖΛ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

http://www.slideshare.net/VAGOS1985/ss-42733419

Προσοχή

Για ανάγνωση επιλέγεις ¨ ΠΛΗΡΗΣ ΟΘΟΝΗ¨ και το διαβάζεις τόσο άνετα, σαν να είναι σε μορφή pdf.

ΠΑΖΛ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011

Χριστός γεννάται δοξάσατε ...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ : 11/12/2014

ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ: 18/12/2011

Γράφει Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

http://youtu.be/Inor8a9btFA

1. ... γεννήθηκε η ευσπλαχνία

H Γέννηση

Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα 'χαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ' αυτό.

Η γέννηση του Χριστού Γιάννης Τσαρούχης

http://viva.pblogs.gr/2008/11/gennhthhke-h-efsplahnia.html

Αποσπάσματα απο το Βιβλίο "Η τέχνη της εικόνας" Θεολογία της ωραιότητος. Παύλου Ευδοκίμωφ. Εκδόσεις Π.ΠΟΥΡΝΑΡΑ- Θεσ/κη 1980.

http://www.monipetraki.gr/xristougenisi.html

6. Η Γέννηση του Χριστού και οι προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης.

**Γράφει ο Νίκος Παύλου, *Θεολόγος-Ιστορικός**

7. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ.

8. Σάρκωση και Ενανθρώπιση του Κυρίου

8. Τα Εισόδια της Θεοτόκου - Εορτή των Ενόπλων Δυνάμεων

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Δημιουργεί ή διαλύει

Θέλεις να ενημερώνεσαι για νέες αναρτήσεις;

Πληροφορίες

Αρχειοθήκη ιστολογίου

StatCounter

ΕΡΩΣ ΕΛΛΑΣ

Ετικέτες