Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2012

Η ΥΨΩΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ: 09/09/2012

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 07/09/2015

Σύνθεση ΠΑΖΛ καί ἐπιμέλεια παρουσίασης: Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

Σχόλιο ΠΑΖΛ : Ὁ Τίμιος Σταυρός εἶναι τό κορυφαῖο σύμβολο θυσίας καί ἁγιασμοῦ, γιά τήν Ἐκκλησία τοῦ Σταυρωμένου καί ἐν ταυτῷ Ἀναστημένου Χριστοῦ, διότι ὁ Σταυρός μαζί μέ τήν Ἀνάσταση εἶναι οἱ δύο σημαντικοί πυλῶνες πάνω στούς ὁποίους στηρίζεται ἡ ζωή ὅσων «εἰς Χριστόν» ἔχουν βαφτισθεῖ καί ἐνδυθεῖ.

Ὁ μακαριστός π. Αὐγουστίνου Καντιώτου μᾶς λέει ὃτι "πρῶτον εἴπαμε νὰ πιστεύουμε στὸν Ἐσταυρωμένο, δεύτερον νὰ ἔχουμε ἀγάπη καὶ νὰ ἐκτελοῦμε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, καὶ τὸ τρίτο εἶναι νὰ κάνουμε τὸ σταυρό μας κανονικά".

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κηρύσσει ¨ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, Ἰουδαίοις μὲν σκάνδαλον, Ἕλλησι δὲ μωρίαν¨.

Ἡ Ἐκκλησία μας ψάλλει θριαμβευτικά: «Κύριε ὅπλον κατά τοῦ διαβόλου τόν σταυρόν Σοῦ ἡμῖν δέδωκας, φρίττει γάρ καί τρέμει μή φέρων καθαράν αὐτοῦ τήν δύναμιν, ὅτι νεκρούς ἀνιστᾶ καί θάνατον κατήργησεν».

Πολλές οἱ προτυπώσεις τοῦ Σταυροῦ στήν Παλαιά Διαθήκη.Ὅπως γιά παράδειγμα στή διάβαση της Ἐρυθρᾶς θάλασσας ἀπό τούς Ἑβραίους . Ὁ Μωυσῆς χτύπησε μέ τό ραβδί του ὁριζόντια («ἐπ ’εὐθείας ») τή θάλασσα καί αὐτή ἄνοιξε στά δύο ὥστε νά τή διαβεῖ ὁ λαός του. Στή συνέχεια ἀφοῦ πέρασε κι ὁ τελευταῖος Ἑβραῖος , ξαναχτύπησε μέ τό ραβδί του τή θάλασσα κάθετα («ἐπ’ εὕρους») , σχηματίζοντας ἔτσι τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ , καί τούς μέν διωκόμενους ἔσωσε, τούς δέ διῶκτες τύραννους καταπόντισε .

Ἂς ψάλλουμε ἀπό τούς χαιρετισμούς « Δύναμις ἡ τοῦ Ξύλου, ἐπιδέδεικται τότε, πρός πίστωσιν ἀληθῆ τοῖς πᾶσι καί τήν ἄφωνόν τε καί νεκράν πρός ζωήν ἀνέστησε, φρικτόν θέαμα τοῖς μέλλουσι καρποῦσθαι σωτηρίαν, ἐν τῷ μέλπειν οὕτως• Ἀλληλούια.».

Μέσα ἀπό τίς ἑνότητες ποῦ περιλαμβάνει τό ἐν λόγῳ ΠΑΖΛ θά προσπαθήσω νά δώσω μία ὅσο τό δυνατόν, πλήρη εἰκόνα αὐτῆς τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Ἁγία Γραφή, ὕμνοι, εἰκόνες, θεολογικά κείμενα καί ἔθιμα τοῦ λαοῦ, συνθέτουν τό ΠΑΖΛ. Θά ἀνατρέξουμε στά προαναφερθέντα μέσα ἀπό τίς ἐπιμέρους ἀναρτήσεις ποῦ ἀκολουθοῦν.

Ἔχουμε, λοιπόν, τίς παρακάτω ἑνότητες:

1. ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

2. Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ (ΙΣΤΟΡΙΚΑ)

3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΤΑΥΡΟΣ;

4. ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΙ Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ

5. H ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ (Π. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΜΕΜΑΝ)

6. Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ( ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ)

7. ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΗ (ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ)

8. ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΤΕΡΟΔΟΞΟΙ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ. ΠΑΣΑΛΟ ΤΟΝ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ ΟΙ ΙΕΧΩΒΑΔΕΣ ΚΑΙ ΞΥΛΟ.

9. ΟΙ ΠΡΟΤΥΠΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ.

10. ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΣΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ - ΟΙ 24 ΟΙΚΟΙ ΣΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ

11. ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ

12. ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ

13. ΛΕΙΔΙΝΟΣ ΑΙΓΙΝΑ (ΗΘΗ & ΕΘΙΜΑ)

14. Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

15. ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ (ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ - ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΟΝΤΙΚΑ)

16. ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΥΜΝΟΥΣ

Διευκρινίζεται ὅτι στό τέλος τοῦ κειμένου ὑπάρχει ἡ ἐν λόγῳ ἀνάρτηση στό slideshare. Ἔτσι διευκολύνονται ὅσοι ἐπιθυμοῦν νά διαβάζουν μακροσκελεῖς ἀναρτήσεις σέ μορφή βιβλίου.

1. Απολυτίκιον Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

http://www.youtube.com/watch?v=GDR9ax3KVvk

2. Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ (ΙΣΤΟΡΙΚΑ)

Ο Τίμιος Σταυρός είναι το κορυφαίο σύμβολο θυσίας και αγιασμού, για την Εκκλησία του Σταυρωμένου και εν ταυτώ Αναστημένου Χριστού, διότι ο Σταυρός μαζί με την Ανάσταση είναι οι δύο σημαντικοί πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται η ζωή όσων «εις Χριστόν» έχουν βαφτισθεί και ενδυθεί. Ο απόστολος Παύλος αναφερόμενος στο Σταυρό, δεν κρύβει την καύχησή του, για το Ιερό Σύμβολο. Στις επιστολές του συναντάμε πλείστα χωρία στα οποία εξυμνεί τη σημασία του Σταυρού, για τη σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου. Αλλά και οι αποστολικοί Πατέρες ομιλούν και αυτοί με σεβασμό και τιμή προς το Ιερό Σύμβολο, μέσω του οποίου επιτεύχθηκε η σωτηρία του ανθρώπου, με την απολυτρωτική θυσία του Χριστού.

Η τιμή που αποδίδει η Ορθόδοξη Εκκλησία, προς τον Τίμιο Σταυρό, τη 14^η Σεπτεμβρίου και όχι μόνο, ξεκινά στους πρώτους αποστολικούς χρόνους, δια των αποστόλων και των επακολουθησάντων αποστολικών Πατέρων. Έτσι μέχρι τους τωρινούς καιρούς, η Ορθόδοξη Εκκλησίας μας, διασώζει ανόθευτη τη βιβλική και πατερική διδασκαλία και αποδίδει την προσήκουσα τιμή στο Σταυρό του Χριστού, ως το κατ’ εξοχήν όργανο και σύμβολο της απολυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους, προσφέροντας στον καθένα τη δυνατότητα να προσέλθει, στις ιερές ακολουθίες του υψωμένου Τιμίου Σταυρού, ο οποίος για πρώτη φορά, υψώθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, όταν αυτοκράτορας στο βυζάντιο ήταν ο Μ. Κωνσταντίνος. Σύμφωνα με την ιερή παράδοση της Εκκλησίας μας, αμέσως μετά την εύρεση του Τιμίου Σταυρού, η αγία Ελένη τον ασπάσθηκε και τον παρέδωσε στον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, ο οποίος ύψωσε ψηλά τον Σταυρό του Χριστού για να τον δουν οι παρευρισκόμενοι χριστιανοί.

Ένα παρόμοιο περιστατικό έγινε λίγα χρόνια μετά, το 335, την επομένη των εγκαινίων του Ναού της Αναστάσεως. Για μία τρίτη και τελευταία φορά πραγματοποιήθηκε η ύψωση του Τιμίου Σταυρού το έτος 628. Είναι η εποχή που ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ηράκλειος πολεμά τους Πέρσες.

Ο λαός αυτός, προ 14 ετών, έχει καταλάβει την Παλαιστίνη και έχει αρπάξει από τούς χριστιανούς τον Τίμιο Σταυρό.

Ο Ηράκλειος νικά και επανακτά τον Σταυρό. Στις 14 Σεπτεμβρίου έρχεται στα Ιεροσόλυμα φέροντας στους ώμους του τον Σταυρό. Φθάνει στο Ναό της Αναστάσεως και παραδίδει τον Σταυρό στα χέρια του πατριάρχη Ζαχαρία. Εκείνος υψώνει τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό και ευλογεί τα πλήθη των χριστιανών, ψάλλοντας για πρώτη φορά τον πολύ γνωστό ύμνο «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου …».

http://filosofia-erevna.blogspot.gr/2011/09/blog-post_8455.html

3. Τι είναι ο Σταυρός;

Ο Σταυρός είναι το σύμβολο του Χριστιανισμού. Με το σημείο του Σταυρού σταυρώνουμε τον εαυτό μας και σηκώνουμε τον Σταυρό του Κυρίου και ομολογούμε την πίστη μας στον Ιησού Χριστό και στην Αγία Τριάδα ( Μάρκου 8, 35, Γαλάτας 6, 14, Ματθαίου 10, 32). Με τα τρία δάκτυλα του δεξιού χεριού μας σταυρώνουμε το μέτωπο, την κοιλιά, τον δεξιό και τον αριστερό μας ώμο. Το σταυρό μας κάνουμε πάντοτε. Στις προσευχές, στις ιερές ακολουθίες, στα μυστήρια, στο φαγητό, στο δρόμο, όταν περνούμε από μια εκκλησία κ.τ.λ.

(Από την έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας που έχει τίτλο: "ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ" - δια μεγάλους προσερχομένους στο άγιο Βάπτισμα - και την επιμελήθηκε ο θεολόγος κ. Γεώργιος Κομιώτης, Πρόεδρος της Δ.Ε. της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων Παραρτήματος Νομού Ηλείας).

http://www.imilias.gr/ti-einai-o-stavros.html

4. Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της εορτής

Το Ευαγγέλιο (Ιωάν. ιθ΄ 6-11 13-20, 25-28, 30)

6.	καὶ λέγει αὐτοῖς· ἴδε ὁ ἄνθρωπος. ὅτε οὖν εἶδον αὐτὸν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ ὑπηρέται, ἐκραύγασαν λέγοντες· σταύρωσον σταύρωσον αὐτόν. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος· λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς καὶ σταυρώσατε· ἐγὼ γὰρ οὐχ εὑρίσκω ἐν αὐτῷ αἰτίαν.
7.	ἀπεκρίθησαν αὐτῷ οἱ Ἰουδαῖοι· ἡμεῖς νόμον ἔχομεν, καὶ κατὰ τὸν νόμον ἡμῶν ὀφείλει ἀποθανεῖν, ὅτι ἑαυτὸν Θεοῦ υἱὸν ἐποίησεν.
8.	Ὃτε οὖν ἤκουσεν ὁ Πιλᾶτος τοῦτον τὸν λόγον, μᾶλλον ἐφοβήθη,
9.	καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸ πραιτώριαν πάλιν καὶ λέγει τῷ Ἰησοῦ· πόθεν εἶ σύ; ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀπόκρισιν οὐκ ἔδωκεν αὐτῷ.
10.	λέγει οὖν αὐτῷ ὁ Πιλᾶτος· ἐμοὶ οὐ λαλεῖς; οὐκ οἶδας ὅτι ἐξουσίαν ἔχω σταυρῶσαί σε καὶ ἐξουσίαν ἔχω ἀπολῦσαί σε;
11.	ἀπεκρίθη Ἰησοῦς· οὐκ εἶχες ἐξουσίαν οὐδεμίαν κατ΄ ἐμοῦ, εἰ μὴ ἦν σοι δεδομένον ἄνωθεν· διὰ τοῦτο ὁ παραδιδούς μέ σοι μείζονα ἁμαρτίαν ἔχει.

13.	ὁ οὖν Πιλᾶτος ἀκούσας τοῦτον τὸν λόγον ἤγαγεν ἔξω τὸν Ἰησοῦν, καὶ ἐκάθισεν ἐπὶ τοῦ βήματος εἰς τόπον λεγόμενον Λιθόστρωτον, ἑβραϊστὶ δὲ Γαββαθᾶ·
14.	ἦν δὲ παρασκευὴ τοῦ πάσχα, ὥρα δὲ ὡσεὶ ἕκτη· καὶ λέγει τοῖς Ἰουδαίοις· ἴδε ὁ βασιλεὺς ὑμῶν.
15.	οἱ δὲ ἐκραύγασαν· ἆρον ἆρον, σταύρωσον αὐτόν. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος· τὸν βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω; ἀπεκρίθησαν οἱ ἀρχιερεῖς· οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα.
16.	τότε οὖν παρέδωκεν αὐτὸν αὐτοῖς ἵνα σταυρωθῇ.
17.	Παρέλαβον δὲ τὸν Ἰησοῦν καὶ ἤγαγον· καὶ βαστάζων τὸν σταυρὸν αὐτοῦ ἐξῆλθεν εἰς τὸν λεγόμενον κρανίου τόπον, ὃς λέγεται ἑβραϊστὶ Γολγοθᾶ,
18.	ὅπου αὐτὸν ἐσταύρωσαν, καὶ μετ΄ αὐτοῦ ἄλλους δύο ἐντεῦθεν καὶ ἐντεῦθεν, μέσον δὲ τὸν Ἰησοῦν.
19.	ἔγραψε δὲ καὶ τίτλον ὁ Πιλᾶτος καὶ ἔθηκεν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ· ἦν δὲ γεγραμμένον· Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων.
20.	τοῦτον οὖν τὸν τίτλον πολλοὶ ἀνέγνωσαν τῶν Ἰουδαίων, ὅτι ἐγγὺς ἦν τῆς πόλεως ὁ τόπος ὅπου ἐσταυρώθη ὁ Ἰησοῦς· καὶ ἦν γεγραμμένον Ἑβραϊστί, Ἑλληνιστί, Ῥωμαϊστί.

25.	Οἱ μὲν οὖν στρατιῶται ταῦτα ἐποίησαν. εἱστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ τοῦ Ἰησοῦ ἡ μήτηρ αὐτοῦ καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ, Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή.
26.	Ἰησοῦς οὖν ἰδὼν τὴν μητέρα καὶ τὸν μαθητὴν παρεστῶτα ὃν ἠγάπα, λέγει τῇ μητρί αὐτοῦ· γύναι, ἴδε ὁ υἱός σου.
27.	εἶτα λέγει τῷ μαθητῇ· ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου. καὶ ἀπ΄ ἐκείνης τῆς ὥρας ἔλαβεν ὁ μαθητὴς αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια.
28.	Μετὰ τοῦτο εἰδὼς ὁ Ἰησοῦς ὅτι πάντα ἤδη τετέλεσται, ἵνα τελειωθῇ ἡ γραφή, λέγει· διψῶ.

30.ὅτε οὖν ἔλαβε τὸ ὄξος ὁ Ἰησοῦς εἶπε, τετέλεσται, καὶ κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα.

Ο Απόστολος (Α΄Κορ. α΄18 -24)

18.	Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι.
19.	γέγραπται γάρ· ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν, καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθετήσω.
20.	ποῦ σοφός; ποῦ γραμματεύς; ποῦ συζητητὴς τοῦ αἰῶνος τούτου; οὐχὶ ἐμώρανεν ὁ Θεός την σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου;
21.	ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν Θεόν, εὐδόκησεν ὁ Θεὸς διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σῶσαι τοὺς πιστεύοντας.
22.	ἐπειδὴ καὶ Ἰουδαῖοι σημεῖον αἰτοῦσι καὶ Ἓλληνες σοφίαν ζητοῦσιν,
23.	ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, Ἰουδαίοις μὲν σκάνδαλον, Ἓλλησι δὲ μωρίαν,
24.	αὐτοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς, Ἰουδαίοις τε καὶ Ἓλλησι, Χριστὸν Θεοῦ δύναμιν καὶ Θεοῦ σοφίαν·

5. H ύψωση του Τιμίου Σταυρού (π. Αλέξανδρος Σμέμαν)

Για αιώνες, στις 14 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που γιορτάζεται στους ναούς η εορτή της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, ο επίσκοπος στέκεται στη μέση του ναού και περικυκλωμένος από τον κλήρο, υψώνει με μεγαλοπρέπεια το σταυρό ψηλά πάνω από το εκκλησίασμα και ευλογεί τους πιστούς στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ενώ ο χορός ψέλνει το : «Κύριε ελέησον!» Αυτός ήταν ο εορτασμός στην Χριστιανική αυτοκρατορία , μια αυτοκρατορία που γεννήθηκε κάτω από το σημείο του Σταυρού την ημέρα που ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε το όραμα ψηλά στον ουρανό ,και άκουσε τις λέξεις «Εν τούτω νίκα…». ..

…Σήμερα όμως, η πολυτάραχη μεγαλούπολη που περιβάλλει την εκκλησία δε συμμετέχει σ’ αυτόν το μυστικό θρίαμβο και είναι εντελώς αποκομμένη απ’ αυτόν. Τα εκατομμύρια των κατοίκων της θα συνεχίσουν να ζουν κανονικά με τα σκαμπανεβάσματά τους , τα ενδιαφέροντά τους , τις χαρές και τις λύπες τους, χωρίς καμμιά αναφορά σε ό,τι συμβαίνει μέσα στο ναό. Γιατί λοιπόν συνεχίζουμε να επαναλαμβάνουμε τα λόγια σχετικά με τον οικουμενικό θρίαμβο του Σταυρού, και να ψάλλουμε συνέχεια πως ο Σταυρός είναι ακαταμάχητος; Είναι λυπηρό ,θα πρέπει να το παραδεχθούμε πως πολλοί χριστιανοί δεν μπορούν να απαντήσουν σ’ αυτό το ερώτημα. Έχουν συνηθίσει να βλέπουν την εκκλησία σαν σε εξορία, στην περιφέρεια της ζωής τους, αποκομμένη από τον πολιτισμό, τη ζωή, το σχολείο, από παντού. ..

… Μου φαίνεται πως συνεχίζουμε να εορτάζουμε την Ύψωση του τιμίου Σταυρού και να επαναλαμβάνουμε τα αρχαία νικητήρια λόγια όχι απλώς για να εξυμνήσουμε μια νίκη που κερδίσαμε ή για να θυμηθούμε ένα παρελθόν που δεν υπάρχει πλέον, αλλά για να σκεφθούμε βαθύτερα το νόημα που έχει η λέξη «νίκη» για τη Χριστιανική πίστη. Ίσως μόνο τώρα, απογυμνωμένοι καθώς είμαστε από την εξωτερική εξουσία και δόξα, από την κυβερνητική υποστήριξη και τον ανείπωτο πλούτο, από όλα τα φανερά σύμβολα της νίκης, μπορέσουμε να καταλάβουμε πως όλα αυτά δεν αποτελούσαν ίσως τη γνήσια νίκη. Ο σταυρός που υψωνόταν πάνω από τα πλήθη εκείνη την εποχή ήταν καλυμμένος με χρυσό και άργυρο και στολισμένος με πολύτιμους λίθους. Κανείς όμως χρυσός, άργυρος ή πολύτιμος λίθος δεν μπορεί να εξαφανίσει το αρχικό νόημα του Σταυρού ως οργάνου ταπείνωσης, βασάνων και εκτέλεσης ,στο οποίο καρφωνόταν κάποιος , περιφρονημένος από όλους, ασθμαίνοντας από τον πόνο και τη δίψα. Έχουμε το θάρρος να αναρωτηθούμε: αν πέθαιναν όλα αυτά τα Χριστιανικά βασίλεια και οι πολιτισμοί, αν η ήττα υποκαθιστούσε τη νίκη, δε θα συνέβαινε αυτό επειδή εμείς οι χριστιανοί γίναμε τυφλοί μπροστά στο έσχατο νόημα και το αληθινό περιεχόμενο του σημαντικότερου συμβόλου του Χριστιανισμού; Αποφασίσαμε να αποκρύψει αυτό το νόημα ο χρυσός και ο άργυρος. Αποφασίσαμε επίσης πως ο Θεός επιθυμεί τη λατρεία του παρελθόντος.
Τιμούμε το Σταυρό, τον υψώνουμε ,ψέλνουμε τη νίκη του Χριστού: δε σημαίνει αυτό πάνω απ’ όλα πίστη στον Σταυρωμένο και πίστη πως ο Σταυρός είναι ένα σημείο φοβερής ήττας; Καθότι ο Σταυρός γίνεται νίκη και θρίαμβος μόνο επειδή είναι ήττα, και μόνο στο μέτρο που γίνεται αποδεκτός ως ήττα. Όχι, ο Χριστός δεν εισήλθε στον κόσμο για να νικήσει με έναν εξωτερικό τρόπο. Του προσφέρθηκε ένα βασίλειο, αλλά το αρνήθηκε. Ακόμη και τη στιγμή που προδομένος πέθαινε, είπε: «ή δοκείς ότι ου δύναμαι άρτι παρακαλέσαι τον πατέρα μου ,και παραστήσει μοι πλείους ή δώδεκα λεγεώνας αγγέλων;» ( Ματθ. 26,53 ) . Ωστόσο ο Χριστός ποτέ άλλοτε δεν ήταν περισσότερο βασιλιάς παρά όταν ανέβηκε στο Γολγοθά, φέροντας στους ώμους του το Σταυρό, ενώ το γεμάτο μίσος και χλευασμό πλήθος Τον περικύκλωνε. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν εμφανέστερη η βασιλική εξουσία Του παρά όταν Τον έφερε ο Πιλάτος μπροστά στο πλήθος, ντυμένο την πορφύρα, καταδικασμένο σε θάνατο ως εγκληματία, με το ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι, και τον Πιλάτο να λέει στον εξαγριωμένο όχλο: «ίδε ο βασιλεύς υμών». Μόνο εδώ μπορούμε να δούμε ολόκληρο το μυστήριο του Χριστιανισμού, επειδή η νίκη του Χριστιανισμού βρίσκεται στη χαρούμενη πίστη πως εδώ, μέσα από τον περιφρονημένο ,σταυρωμένο και καταδικασμένο άνθρωπο, η αγάπη του Θεού άρχισε να φωτίζει τον κόσμο και άνοιξε ένα βασίλειο που κανείς δεν έχει δικαίωμα να κλείσει.
Ο καθένας μας λοιπόν πρέπει να δεχθεί το Χριστό με όλη του την καρδιά, όλη του την ψυχή και όλη του την ελπίδα. Ειδάλλως όλες οι εξωτερικές νίκες είναι χωρίς νόημα. ..

… Παρόλα αυτά ο Σταυρός υψώνεται ακόμη, εκτίθεται και θριαμβεύει. «Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας». Επειδή σε όποιο σκοτάδι κι αν βρίσκονται οι άνθρωποι, όσο μεγάλος κι αν είναι ο θρίαμβος του κακού σ’ αυτόν τον κόσμο, η καρδιά μας γνωρίζει ακόμη και ακούει τα λόγια, «αλλά θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον.»

Από το βιβλίο «π. Αλέξανδρος Σμέμαν
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ
ΕΤΗΣΙΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
ΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ- Β΄
Μετάφραση από το Αγγλικό:
Ιωσήφ Ροηλίδης
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΡΙΤΑΣ

http://iereasanatolikisekklisias.blogspot.com/2010/09/h.html#ixzz25tZ3iXou

6. Η Δύναμη του Σταυρού, Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (επίσκοπος Αυγουστίνος)

http://www.augoustinos-kantiotis.gr/wp-content/uploads/2011/09/estayr1.jpg

ΕΙΜΑΣΤΕ, ἀγαπητοί μου, βαπτισμένοι «εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος». Μέγα μυστήριο τὸ βάπτισμα. Οἱ γονεῖς ἂς προσέχουν νὰ βαπτίζουν τὰ παιδιά τους νωρίς. Καὶ ἂν κάποιο ἀβάπτιστο παιδὶ ἀρρωστήσῃ καὶ κινδυνεύῃ τὴ νύχτα νὰ πεθάνῃ καὶ παπᾶς δὲν βρίσκεται, μπορεῖ νὰ τὸ βαπτίσῃ ἡ μάνα. Νὰ τὸ σηκώσῃ τρεῖς φορὲς στὸν ἀέρα καὶ νὰ πῇ «Βαπτίζεται ὁ δοῦλος (ἢ ἡ δούλη) τοῦ Θεοῦ (τάδε) εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος», καὶ τὸ παιδὶ ἔχει βαπτισθῆ. Εἶνε μεγάλη ἁμαρτία νὰ πεθάνῃ παιδὶ ἀβάπτιστο. Μὴν ἀργεῖτε νὰ βαπτίσετε τὰ παιδιά. Κι ὅταν παιδάκια πεθαίνουν σὲ μικρὴ ἡλικία, οἱ μανάδες νὰ μὴν τὰ κλαῖνε. Μακάρι κ᾽ ἐμεῖς νὰ πεθαίναμε ἔτσι.

Ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ πήραμε τὸ βάπτισμα εἴμαστε Χριστιανοί. Ὄχι ἁπλῶς Χριστιανοί, ἀλλὰ ὀρθόδοξοι. Διότι χριστιανοὶ λέγονται κι αὐτοὶ ποὺ εἶνε στὴν Εὐρώπη καὶ στὴν Ἀμερική, ἀλλὰ δὲν εἶνε ὀρθόδοξοι. Ἀνήκουν σὲ ἄλλα δόγματα· ἄλλοι εἶνε προτεστάντες, ἄλλοι παπικοί. Οἱ ὀρθόδοξοι νὰ εὐχαριστοῦμε τὸ Θεό, διότι ἀνήκουμε στὴν Ἐκκλησία, ποὺ δὲν ἄλλαξε τίποτα. Ὅσα δίδαξε ὁ Χριστός, ὅσα παρέδωσαν οἱ ἀπόστολοι, ὅσα κήρυξαν οἱ πατέρες καὶ οἱ διδάσκαλοι, ὅλα τὰ κρατοῦμε σὰν πολύτιμο θησαυρό. Ἡ Ὀρθοδοξία εἶνε λεπτὸ πρᾶγμα, καθαρὸ καὶ διαυγές. Εἶνε ὅπως τὸ μάτι, ποὺ δὲν δέχεται τίποτα, οὔτε τρίχα οὔτε σκόνη. Σ᾽ αὐτὴν ἀνήκουμε, στὴν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία.

Καὶ ποιό εἶνε τὸ γνώρισμα τῶν ὀρθοδόξων; πῶς ξεχωρίζουν οἱ ὀρθόδοξοι ἀπὸ τοὺς φράγκους, τοὺς προτεστάντες καὶ τ᾽ ἄλλα δόγματα; Ὅπως ὁ τσοπᾶνος ξεχωρίζει τὰ πρόβατά του βάζοντας ἐπάνω τους κάποιο σημάδι, ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς ποὺ ἀνήκουμε στὴν εὐλογημένη μάνδρα τῆς Ὀρθοδοξίας ἔχουμε μὲ τὸ βάπτισμα σημάδι ἐπάνω μας.

Τὸ σημάδι μας εἶνε ὁ τίμιος σταυρός· ὁ σταυρός, ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα 14 Σεπτεμβρίου, ἀλλὰ καὶ τὴν Γ΄ (τρίτη) Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν καὶ τὴ Μεγάλη Παρασκευή· ὁ σταυρός, πού ᾽νε στοὺς τρούλλους τῶν ναῶν μας, στὰ μνήματα τῶν γονέων μας, στὰ στήθη τῶν παιδιῶν μας. Εἶνε τὸ ὅπλο καὶ τὸ σύμβολό μας, τὸ «Ἐν τούτῳ νίκα» τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Τί σημαίνει ὁ σταυρός; Ὅταν λέμε σταυρὸ δὲν ἐννοοῦμε ἁπλῶς τὸ ξύλινο αὐτὸ ἢ πέτρινο ἢ μεταλλικὸ σχῆμα. Ἐννοοῦμε αὐτὸν ποὺ τὸ ἁγίασε, δηλαδὴ τὸν Ἐσταυρωμένο, καὶ ὅλη τὴ ζωὴ καὶ τὴ διδασκαλία καὶ τὰ δόγματα ποὺ μᾶς παρέδωσε· ἐννοοῦμε τὰ πάθη, ποὺ ὑπέφερε γιὰ τὴ σωτηρία μας, τὴ θυσία καὶ τὸ αἷμα του ποὺ χύθηκε ἐπάνω στὸ σταυρό.

Ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ μας! Κάθε σταλαγματιὰ τοῦ αἵματός του, ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὰ χέρια τὰ πόδια καὶ τὴν πλευρά του, ἀξίζει περισσότερο ἀπ᾽ ὅλους τοὺς θησαυρούς. Εἶνε ἡ εὐλογία τῆς ἀνθρωπότητος, τὸ λύτρο τοῦ κόσμου, ἡ συγχώρησις τῶν ἁμαρτιῶν, τὸ λουτρὸ ὅπου λευκαίνονται οἱ ψυχές· «τὸ αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦ… καθαρίζει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας» (Α΄ Ἰωάν. 1,7).

Γι᾽ αὐτὸ ἀκριβῶς τελοῦμε τὸ μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας· «Λάβετε φάγετε… Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες…». Κι ὅταν κοινωνοῦμε δὲν κοινωνοῦμε ψωμὶ καὶ κρασί. Ὄχι. Τὴν ὥρα ἐκείνη γίνεται θαῦμα. Στὸ ἅγιο ποτήριο εἶνε ὅλος ὁ Χριστός. Ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος τῆς θείας εὐχαριστίας, ὅταν τὰ εὐλογήσῃ ὁ ἱερεὺς καὶ ἔρθῃ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο, γίνονται σῶμα καὶ αἷμα τοῦ ἐσταυρωμένου Λυτρωτοῦ μας. Καὶ ὅποιος κοινωνεῖ ἀξίως τῶν ἀχράντων μυστηρίων, αὐτὸς ἔχει τὸ Χριστὸ μέσα του, εἶνε πράγματι πλούσιος καὶ εὐτυχισμένος.

* * *

Αὐτὰ ὅλα πηγάζουν ἀπὸ τὴν σταυρικὴ θυσία τοῦ Χριστοῦ μας. Ἀλλ᾽ αὐτὰ τ᾽ ἀπολαμβάνουν μόνο οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ποὺ δέχονται καὶ τιμοῦν τὸ σταυρό. Οἱ ἄλλοι, οἱ ἐχθροὶ τοῦ σταυροῦ, ἀφοῦ τὸν μισοῦν καὶ τὸν ἐχθρεύονται, τὰ στεροῦνται. Ποιοί εἶν᾽ αὐτοί; Εἶνε πρῶτον οἱ ἄπιστοι καὶ ἄθεοι. Εἶνε ἔπειτα οἱ ἀλλόθρησκοι. Καὶ τέλος οἱ διάφοροι αἱρετικοί. Οἱ λεγόμενοι μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ λ.χ., τὸ χέρι τους κόβουν ἀλλὰ σταυρὸ δὲν κάνουν.

Σ᾽ ἕνα χωριὸ τῶν Γρεβενῶν ἦταν ἕνας χιλιαστής. Πῆγαν κάτι παιδιὰ τὴ νύχτα καὶ σχημάτισαν στὴν πόρτα του μὲ μπογιὰ ἕνα σταυρό. Ὅταν τὸν εἶδε, προσπάθησε νὰ ξύσῃ τὸ χρῶμα, μὰ δὲν μπόρεσε. Καὶ τί ἔκανε· ἔβγαλε ὅλη τὴν πόρτα καὶ τὴν ἔκαψε! Δὲν μποροῦσε νὰ δεχθῇ τὸ σταυρό. Ὁ διάβολος καὶ τὰ παιδιά του τρέμουν ὅταν δοῦν τὸν τίμιο σταυρό. Οἱ δὲ φράγκοι, οἱ παπικοί, παραποιοῦν τὸ σταυρό· δὲν τὸν κάνουν ὀρθόδοξα, ὅπως θὰ ἐξηγήσουμε, ἀλλὰ μὲ τὰ πέντε δάχτυλα.

Ὁ σταυρὸς τῶν ὀρθοδόξων θαυματουργεῖ, κάνει θαύματα. Πότε κάνει θαύματα; Πρῶτον ὅταν ἔχῃς πίστι, καὶ δεύτερον ὅταν ἔχῃς ἀγάπη καὶ ἐκτελῇς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
⃝ Πρῶτον· μὲ πίστι στὸν Ἐσταυρωμένο, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ Θεός. Νὰ πιστεύῃς ὅπως ὁ λῃστής, ποὺ ὅταν εἶδε τὸν Ἐσταυρωμένο μετανόησε καὶ εἶπε· «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42). Νὰ πιστεύῃς ὅπως ὁ ἑκατόνταρχος, ποὺ ὅταν εἶδε νὰ τρέμῃ ἡ γῆ, νὰ σείωνται τὰ βράχια καὶ νὰ σκοτεινιάζῃ ὁ ἥλιος, εἶπε· «Ἀληθῶς Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτος» (Ματθ. 27,54). Νὰ πιστεύῃς ὅπως ὁ Σαῦλος, ποὺ ἀπὸ διώκτης ἔγινε κήρυκας τοῦ Χριστοῦ, ἀπόστολος Παῦλος.

⃝ Δεύτερον· ὁ σταυρὸς κάνει θαύματα ὅταν ὄχι ἁπλῶς πιστεύῃς, ἀλλὰ ἐκδηλώνῃς τὴν πίστι σου μὲ ἔργα ἀγάπης, ὅταν ἐκτελῇς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὅπως περπάτησε ὁ Χριστός, ἔτσι νὰ περπατοῦμε κ᾽ ἐμεῖς. Ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ δρόμος. «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή», εἶπε (Ἰωάν. 14,6). Αὐτὸν ν᾽ ἀκολουθήσουμε κ᾽ ἑμεῖς. Ὅπως ὁ Χριστὸς ἀγάπησε τὸ Θεό, τὸν οὐράνιο Πατέρα, ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς νὰ τὸν ἀγαποῦμε πάνω ἀπ᾽ ὅλα. Κι ὅπως ὁ Χριστὸς ἀγάπησε τὸν ἄνθρωπο, ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς ν᾽ ἀγαποῦμε τὸν πλησίον μας σὰν τὸν ἑαυτό μας. Κι ὅπως ὁ Χριστὸς ἦταν ἁγνὸς καὶ καθαρός, ἔτσι νὰ προσπαθοῦμε νὰ ζοῦμε κ᾽ ἐμεῖς.

Ἕνα διήγημα λέει τὸ ἑξῆς. Κάποτε ἕνας τσοπᾶνος βαρέθηκε νὰ βόσκῃ πρόβατα. Τοῦ πέρασε ἡ ὑπερήφανη ἰδέα νὰ γίνῃ βασιλιᾶς. Πῆγε καὶ βρῆκε ἕνα μάγο, κι αὐτὸς τοῦ ὑποσχέθηκε νὰ τὸν βοηθήσῃ. Τοῦ ᾽δωσε ἕνα χαρτὶ καὶ τοῦ ᾽πε, ὅταν νυχτώσῃ, νὰ πάῃ στὸ νεκροταφεῖο καὶ νὰ τὸ ῥίξῃ στὰ μνήματα. Ὅταν τὸ ἔκανε, μαζεύτηκαν οἱ δαίμονες καὶ οὔρλιαζαν. Ἀπὸ τὸ φόβο του ἔκανε τὸ σταυρό του, ὅπως εἶχε διδαχθῆ μικρός, κι ἀμέσως τὰ δαιμόνια ἔφυγαν. Ὅταν πῆγε πάλι στὸ μάγο, ἐκεῖνος τὸν μάλωσε· τοῦ εἶπε, ὅτι δὲν ἔπρεπε νὰ κάνῃ τὸ σταυρό του.

Προτοῦ νὰ τὸν ξαναστείλῃ στὰ μνήματα, τοῦ λέει· Θὰ πᾷς καὶ θὰ βρῇς ἕνα μικρὸ παιδάκι, θὰ τὸ σκοτώσῃς καὶ θὰ μοῦ φέρῃς τὴν καρδιά του. Δυσκολεύτηκε, ἀλλὰ μπροστὰ στὴν ἐπιθυμία νὰ γίνῃ βασιλιᾶς τό ᾽κανε τὸ ἔγκλημα. Πηγαίνει πάλι στὰ μνήματα καὶ ῥίχνει τὸ χαρτὶ μὲ τὰ μάγια. Μόλις παρουσιάστηκαν τὰ δαιμόνια, ἔκανε πάλι τὸ σταυρό του καὶ μιὰ καὶ δυὸ καὶ πολλὲς φορές, μὰ τὰ δαιμόνια δὲν ἔφυγαν. Γιατί δὲν ἔφυγαν; Τὸ καταλαβαίνετε· διότι ἁμάρτησε, ἔβαψε τὰ χέρια του στὸ αἷμα. Ὁ σταυρὸς κάνει θαύματα ὅταν ἔχῃς καθαρὰ τὰ χέρια ἀπὸ ἁμαρτίες, καθαρὴ τὴ γλῶσσα ἀπὸ βλαστήμιες, καθαρὸ τὸ κορμὶ ἀπὸ πορνεῖες καὶ μοιχεῖες. Τότε κάνεις τὸ σταυρό σου μιὰ φορὰ καὶ κατεβάζεις τὰ ἄστρα στὴ γῆ.

* * *

Πρὶν τελειώσω, ἀγαπητοί μου, θὰ προσθέσω κάτι ἀκόμα. Πρῶτον εἴπαμε νὰ πιστεύουμε στὸν Ἐσταυρωμένο, δεύτερον νὰ ἔχουμε ἀγάπη καὶ νὰ ἐκτελοῦμε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, καὶ τὸ τρίτο εἶνε νὰ κάνουμε τὸ σταυρό μας κανονικά.

Πῶς γίνεται ὁ σταυρός; Ἑνώνουμε τὰ τρία μας δάχτυλα, καὶ μ᾽ αὐτὸ δηλώνουμε ὅτι πιστεύουμε στὴν ἁγία Τριάδα, Πατέρα Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα. Φέρνουμε τὸ χέρι στὸ μέτωπο καὶ μετὰ τὸ κατεβάζουμε στὴν κοιλιά, ποὺ σημαίνει· Χριστέ, ποὺ ἤσουν στὰ οὐράνια, σ᾽ εὐχαριστοῦμε γιατὶ χαμήλωσες σὰν χρυσάετος καὶ κατέβηκες ἐδῶ κάτω στὴ γῆ καὶ ἔλαβες σάρκα ἀπὸ τὴν Παναγία γιὰ τὴν σωτηρία μας. Μετὰ τὸ φέρνουμε στὸν δεξιὸ ὦμο, ποὺ μᾶς θυμίζει τὸν ἐκ δεξιῶν λῃστὴ καὶ λέμε «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42). Τέλος τὸ βάζουμε στὸν ἀριστερὸ ὦμο καὶ ἐννοοῦμε· Χριστέ, μὴ μὲ ῥίξῃς στὴν κόλασι. Αὐτὸς εἶνε ὁ ὀρθόδοξος σταυρός, «ὁ φύλαξ πάσης τῆς οἰκουμένης» (ἐξαποστ.).

Παντοῦ ὁ σταυρός. Ξυπνᾷς τὸ πρωί; κάνε τὸ σταυρό σου. Πηγαίνεις γιὰ δουλειά; ἀνεβαίνεις στὸ αὐτοκίνητο ἢ στὸ τρακτέρ; κάθισες στὸ τραπέζι; βράδιασε, πᾷς γιὰ ὕπνο; κάνε τὸ σταυρό σου κ᾽ ἐσὺ καὶ ἡ γυναίκα καὶ τὰ παιδιά σου. «Πέφτω, κάνω τὸ σταυρό μου, ἄγγελο ἔχω στὸ πλευρό μου», ἔλεγαν οἱ παλαιότεροι. Κι ὅταν μιὰ μέρα πεθάνουμε, ἕνας σταυρὸς στὸ μνῆμα μας θὰ λέῃ «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου».

Τελειώνοντας συνιστῶ σὲ ὅλους· κάνετε τὸ σταυρό σας κανονικά, μὲ πίστι, μὲ δάκρυα, μὲ νηστεία καὶ προσευχὴ, γιὰ νὰ ἔρθῃ ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ στὸ ταλαίπωρο ἔθνος μας.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

((Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγίου Νικολάου Ὀλυμπιάδος – Ἑορδαίας 12-8-1976)

http://armenisths.blogspot.gr/2011/09/14.html

7. Λόγος στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού και στην Αγία Ανάσταση (Σωφρονίου Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων)

Σταυρού πανήγυρις και ποίος να μην σκιρτήση; Αναστάσεως διακήρυξις και ποίος χαρούμενα να μην γελάση;

Ναι, ανασκίρτησις διά τον Σταυρόν: Διότι όταν αυτός ενεπήχθη εις τον τόπον του Κρανίου έχοντας καρφωμένον επάνω του τον Δεσπότην της κτίσεως, έσχισε το εις βάρος μας χρεωστικόν έγγραφον1, το οποίον είχεν υπογράψει ο προπάτωρ μας ο Αδάμ, όταν παρέβη τας εντολάς του Θεού. Ούτως ο Σταυρός μας ηλευθέρωσεν από τα δεσμά της αμαρτίας κάμνοντάς μας να αναπηδούμε με εύθυμα σκιρτήματα σαν μικροί μόσχοι που έχουν λυθή από κάποια δεσμά. Διότι όπου η αμαρτία επλεόνασεν, εκεί επερίσσευσεν η χάρις του Θεού2.

Διά δε την Ανάστασιν γέλως χαράς: Διότι αυτή εξώρισε την φθοράν του θανάτου και εξεδίωξε το ζοφερόν σκότος του Άδου και ανέστησε τους νεκρούς από τους τάφους. Εξήλειψε το δάκρυον από κάθε πρόσωπον, όπως λέγει ο προφήτης3, και αντ’ αυτού εχάρισε την πραγματικώς ατελείωτον χαράν εις κάθε άνθρωπον. Και αληθώς, το δώρημα της Αναστάσεως δεν είναι μόνον διά μερικούς ούτε το κατόρθωμά της επραγματοποιήθη προς χάριν κάποιων ολίγων. Διότι κατ’ αυτήν εκείνος ο οποίος επραγματοποίησε με ανθρωπίνην σάρκα την ταφήν, μάλλον δε την Ανάστασιν, δεν ήτο άλλος από τον Θεόν ολοκλήρου της κτίσεως, ο οποίος ποτέ δεν χορηγεί χαρίσματα εις μερικούς μόνον ούτε υπάρχει εις Αυτόν καμμία προσωποληψία4. Αποδεικνύοντας λοιπόν τον εαυτόν του αληθή Θεόν των όλων, απλώνει την δωρεάν της σωτηρίας εις όλους τους ανθρώπους, ευσπλαχνιζόμενος την ιδικήν του εικόνα και ανακαινίζοντάς την εξ ολοκλήρου. διότι κατ’ εικόνα Θεού έχει πλασθή κάθε άνθρωπος επί της γης.

Του Σταυρού η επέτειος επρόβαλε. και ποίος άνθρωπος να μην σταυρώση τον εαυτόν του; Διότι ο Σταυρός γνωρίζει ως απολύτως γνήσιον προσκυνητήν του, μόνον εκείνον ο οποίος εσταύρωσε τον εαυτόν του ως προς τον κόσμον5 και απέδειξε έτσι εμπράκτως διά τον εαυτόν του, ότι είναι απροκαλύπτως γνήσιος φίλος του Σταυρού.

Αναστάσεως τα εγκαίνια. και ποίος πιστός δεν θα ανακαινισθή, απορρίπτοντας κάθε νέκρωσιν την εκ των παθών και ενδυόμενος αφθαρσίαν ψυχής; Διότι αλλιώς ορίζεται ο θάνατος της ψυχής και αλλιώς γνωρίζεται ο θάνατος του περί αυτήν σώματος. Τον πρώτον τον κυοφορεί η αμαρτία, όπως έγραψε ο αρχηγέτης και προεξάρχων αυτού του θρόνου, ο αδελφόθεος Ιάκωβος6. Τον δε δεύτερον είναι νόμος της φύσεως να τον γεννά η διάλυσις των στοιχείων τα οποία συνθέτουν την ουσίαν των όντων. Εκτός αυτού δε τον γεννά και η αναχώρησις της αθανάτου ψυχής, κι ας μην είναι αυτό ορατό από τους ιατρούς, των οποίων επάγγελμα είναι να θεραπεύουν μόνον τα σώματα. διότι αφ’ ότου ο άνθρωπος παρήκουσε την θείαν εντολήν, αυτό ακριβώς του εδόθη ως επιτίμιον από τον Κτίστην του.

Ο Σταυρός υψώνεται και ποίος δεν θα υψωθή μυστικώς από την γην; Διότι όπου υπερυψούται ο Λυτρωτής, εκεί πέρα πηδά και παρίσταται και ο λυτρωθείς, ποθώντας να ευρίσκεται πάντοτε μαζί με τον Σωτήρα του και να τρυγά Εκείνου την άφθαρτον βοήθειαν.

Σήμερον προβάλλει η Ανάστασις και με την εμφάνισίν της φαιδρύνει τα πάντα. Αύριον εμφανίζεται ο Σταυρός και παρέχει τα δώρα του εις τους προσκυνητάς του.

Σήμερον η Ανάστασις έχει απλωθή και αύριον ο Σταυρός υπεράνω αυτής θα πετασθή. Αυτή στηλιτεύει την φθοράν, εκείνος τας φάλαγγας των δαιμόνων. Αυτή αποτελεί αφ’ εαυτής μίαν διακήρυξιν, ότι αληθώς εθανατώθη ο θάνατος. εκείνος διαλαλεί εις πάντας ότι κατηργήθη κάθε κακουργία των δαιμόνων και απενεκρώθη κάθε μιαρά και ψυχοφθόρος ενέργειά τους.

Και, ω του θαύματος! Απορώ με τι λόγους να εκφράσω το μυστήριον! Διότι, ενώ παλαιά της Αναστάσεως είχε προηγήθη ο Σταυρός, τώρα ο Σταυρός έχει προπομπόν και πρόδρομον την Ανάστασιν. Τι θαυμαστή εναλλαγή! Βλέπω λοιπόν και εδώ εις αυτά τα δύο να εκπληρώνεται εμφανέστατα ο λόγος του Σωτήρος. Διότι, ιδού, οι έσχατοι έγιναν πρώτοι και αντιστρόφως οι πρώτοι ανεδείχθησαν έσχατοι7. Και ποίος άραγε θα ημπορέση να εξηγήση την αιτίαν αυτών των εναλλαγών και μεταβολών; Όχι βεβαίως ότι έκαμαν κανένα αγώνα δρόμου και αυτή μεν δι’ άλματος εβγήκε μπροστά, ενώ εκείνος ως βραδύς έμεινε πίσω. Διατί λοιπόν ο θείος Σταυρός να μην αστράψη ανατέλλοντας πρώτος όπως και πριν και η φωτοφόρος Ανάστασις να λάμψη τρεις ημέρας μετά από εκείνον;

Όσον αφορά το τί είχαν εις τον νουν τους οι πατέρες μας και έκαμαν αυτήν την εναλλαγήν, τίποτε δεν ημπορούμε να ειπούμε με απόλυτον βεβαιότητα. Υποθέτουμε όμως και στοχαζόμεθα, πως η αιτία αυτής της αμοιβαίας καθυστερήσεως και προπορεύσεως είναι ο κόσμος, ο οποίος καταφθάνει εδώ από τα πέρατα της γης χάριν της ζωηφόρου προσκυνήσεως αυτών των δύο. Ώστε να εορτάζουν αυτοί πρώτα την περιχαρή και λαμπράν εορτήν της Αναστάσεως και αμέσως μετά από αυτήν να βλέπουν την μακαρίαν ύψωσιν του Σταυρού, ούτως ώστε φεύγοντας να έχουν ως καλόν και σωτήριον εφόδιον διά τον δρόμον τους την παντοδύναμον συνοδείαν του, η οποία να τρέχη μαζί τους κατά τας οδοιπορίας, να συμπλέη εις το πέλαγος, να τους διασώζη εις κάθε τόπον, να τους φυλάγη από όλες τις κακοτυχίες και να σας8 αποδεικνύη εμπράκτως, ότι η πανίσχυρος δύναμις του Σταυρού έχει περιλάβει όλα τα πέρατα της οικουμένης, ότι γεμίζει τα πάντα διά της παρουσίας της και χωρίς κόπον παρευρίσκεται παντού, διασώζει τους πιστούς από τας δυσκολίας και, εφ’ όσον αυτοί ζουν ευσεβώς, τους μεταλαμπαδεύει την σωτηρίαν και καταργεί τα σχέδια όλων των εχθρών.

Ίσως δε να υπάρχη και κάποιος άλλος λόγος κρυφός, τον οποίον εγνώριζαν και είχαν κατά νουν εκείνοι που υπήρξαν παλαιά διδάσκαλοι αυτής εδώ της Εκκλησίας, τον οποίον τώρα εμείς οι ελάχιστοι δεν ντρεπόμαστε να ομολογήσουμε ότι δεν τον γνωρίζουμε σαφώς. Είθε να δώση ο Θεός να γίνη και αυτός γνωστός, όπως και ακράδαντα πιστεύουμε ότι θα γίνη, μόνον και μόνον διά την ωφέλειαν την ιδικήν σας, που τόσο πιστοί είσθε και ευλαβείς9.

Τι έχουμε λοιπόν υψηλότερον από αυτάς τας μακαρίας εορτάς; Ποίον από όλα όσα έχουμε είναι ιερώτερον από αυτάς τας ιεράς πανηγύρεις; Πώς δεν θα χαρούμε και δεν θα σκιρτήσουμε επιτελώντας τούτων των δύο τας εορτάς; Αναστάσεως ολόλαμπρος φωταψία και Σταυρού πυρσοφώτιστος προσκύνησις! Αυτά τα δύο είναι δι’ ημάς τα τρόπαια ολοκλήρου της σωτηρίας μας. Αυτά μας ελύτρωσαν από τον θάνατον και τα πάθη και την χειρίστην κακοποίησιν των δαιμόνων και μας ωδήγησαν πίσω εις τον Δεσπότην μας. Αυτά κατέλυσαν κάθε κατήφειαν και σκυθρωπότητα και ανέτειλαν εις ημάς την αυγήν της χαράς. — Ή μήπως η ζωοδότρια Ανάστασις δεν μας δωρίζει την είσοδον της αθανάτου ζωής; και ο Σταυρός που υψούται δεν γεννά μέσα μας την απολύτρωσιν των παθών;10 Διότι πράγματι, αυτά μας ανέδειξαν και πάλιν μετόχους της προς τον Θεόν οικειώσεως, χάριν της οποίας και ήλθαν εις τον κόσμον και ανέτειλαν εις όλους εμάς τους γηγενείς.

Γνωρίζοντας λοιπόν εμείς την μυστικήν δύναμίν των και πόσον αυτά μας ευηργέτησαν και ποίων αγαθών υπήρξαν πρόξενα, ας τα εορτάσουμε καλώς και ευσεβώς, όπως δηλαδή αυτά τα ίδια θέλουν να τιμώνται. «Όχι με ακολασίας και ασελγείας, όχι με έριδας και ζηλοτυπίας»11, όχι με αρπαγάς και αδικίας και τα υπόλοιπα όλα, που δεν θέλω τώρα να απαριθμήσω.

Διότι, αδελφοί μου γνησιώτατοι και συγκληρονόμοι της ιδίας πίστεως και συμμέτοχοι της ιδίας πνευματικής γεννήσεως με εμάς, τολμώ να ειπώ, πως τα ιερά μας σεβάσματα όχι μόνον δεν στρέφονται καν να ιδούν και δεν προσδέχονται όποιον θέλει να τα εορτάζη με εκείνα που απηρίθμησα, αλλά και τον αποστρέφονται και τον βδελύττονται, διότι συμπεριφέρεται απρεπώς απέναντί τους και πράττει πράγματα εντελώς μισητά εις αυτά12. Διά τούτο παρακαλώ και προτρέπω να μισούμε και να αποφεύγουμε εκείνα που μισούν τα σεβάσματά μας και μόνο εκείνα να αγαπούμε και να πράττουμε, όσα είμαστε βέβαιοι πως τους είναι ευάρεστα. Εκείνα δε τα έργα τα οποία είναι αρεστά και ευχάριστα, είναι όσα επαναφέρουν προς σωτηρίαν και οδηγούν προς την αιώνιον ζωήν εκείνον που τα πράττει. Ή μήπως όταν αυτά τα σεβάσματά μας εξέλαμψαν από τον Χριστόν εις τους ανθρώπους, δεν ηκτινοβόλησαν εις ημάς ζωήν που δεν τελειώνει και φως που δεν δύει ποτέ;

Ας αλλάξουμε λοιπόν και εμείς την πολιτείαν μας, ας εκδυθούμε τον προηγούμενον τρόπον ζωής μας ως βλαβερόν και ολέθριον και ας βαδίσουμε εις τον καλόν δρόμον μιας νέας ζωής. — Ή μήπως η Ανάστασις δεν μας δωρίζει την κληρονομίαν της ζωής; και ο Σταυρός δεν εσταύρωσε τον παλαιόν μας άνθρωπον;13

Εάν λοιπόν ευλαβούμεθα την Ανάστασιν και πανηγυρίζουμε την εορτήν της ας αγαπήσουμε και την νέαν ζωήν, διά της οποίας δεν θα είμεθα πλέον φίλοι της μόνον εις τα λόγια, αλλά και οικειότατοι μύσται της. Εφ’ όσον δε ασπαζόμεθα και τον Σταυρόν, διατί δεν συσταυρώνουμε και εμείς τα επίγεια μέλη μας14, δηλαδή τα γήινα πάθη, ώστε να φωνάξουμε και εμείς μαζί με τον Παύλον: «Έχω σταυρωθή μαζί με τον Χριστόν. Δεν ζω δε πλέον εγώ, αλλά ζη μέσα μου ο Χριστός»;15 Αν λοιπόν εκείνοι με τους οποίους υπόσχεται να ζη ο Χριστός είναι όσοι εσταύρωσαν τους εαυτούς τους ως προς τον κόσμον16 και ενέκρωσαν τα επίγεια μέλη τους17, όπως βοά και μαρτυρεί ο Παύλος, διατί και εμείς δεν πράττουμε τα ίδια και δεν νεκρώνουμε κάθε επίγειον μέλος μας, δηλαδή τα πάθη, τας κακάς επιθυμίας και όσα άλλα συναριθμούνται εκεί, ώστε να ζήση μέσα μας ο Χριστός και να μας δωρίση την ζωήν της αφθαρσίας;

Λοιπόν ας επιδιώκουμε να έχουμε ειρήνην με όλους και μαζί με αυτήν ας αποκτήσουμε και τον αγιασμόν. Διότι χωρίς αυτά δεν θα ημπορέση ποτέ να ιδή κανείς τον Κύριον, όπως πάλιν ο Παύλος μας διεβεβαίωσε18. Και δι’ αυτόν τον λόγον ο Χριστός και ειρήνη αποκαλείται («διότι αυτός είναι», λέγει, «η ειρήνη μας»19) και αγιασμός ονομάζεται20. Ειρήνη μεν, διότι έφερε εις τον κόσμον ειρηνοποιόν ομόνοιαν, αφού ήνωσε τα ουράνια με τα επίγεια και εκ των δύο απειργάσθη μίαν και μόνην εκκλησίαν. Αγιασμός δε και απολύτρωσις (διότι κοντά εις τα προηγούμενα και με τούτο το όνομα κηρύττεται: απολύτρωσις21), καθ’ όσον έγινε ελευθερωτής ημών των αιχμαλώτων και όχι μόνον μας ελύτρωσεν από τους δαίμονας και τα πάθη, αλλά και ενεφύτευσε μέσα μας τον θειικόν αγιασμόν.

Όσα λοιπόν ηκούσατε από το στόμα μου, ας τα επιδιώκουμε με όλον μας τον ζήλον και την προαίρεσιν, ας τα κατακτούμε, ας τα αρπάζουμε και δι’ αυτών ας συναπτώμεθα μετά του Χριστού με την καλήν και μακαρίαν συνάφειαν. Διότι εκείνον που με τέτοιαν διάθεσιν έρχεται προς αυτόν δεν θα τον εκβάλη έξω22 από την αγαθότητα και μακαριότητά Του, όχι! Ας σπεύσουμε λοιπόν να αποκτήσουμε αυτήν εδώ την συμφωνίαν με Αυτόν, από την οποίαν τίποτε δεν υπάρχει προτιμότερον, και ας τρέξουμε να οικειωθούμε το να ζη ο Χριστός μέσα μας, του οποίου τίποτε δεν υπάρχει ανώτερον. Και έτσι, αφού αυτόν τον πλούτον αποκτήσουμε, να απολαύσουμε και την βασιλείαν των ουρανών και να βρούμε την αιώνιον ζωήν μέσα εις τον ίδιον τον Χριστόν, τον Θεόν και Σωτήρα μας, μετά του οποίου ας είναι δόξα εις τον Πατέρα και το Άγιον Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

1. βλ. Κολασ. β’ 14
2. πρβλ. Ρωμ. ε’ 21
3. πρβλ. Ησ. κε’ 8
4. βλ. Εφ. ς’ 9
5. πρβλ. Γαλ. ς’ 14
6. βλ. Ιακ. α’ 15
7. πρβλ. Ματθ. ιθ’ 30
8. Η αιφνιδία χρήσις β’ πληθυντικού προσώπου αποτελεί απροσδόκητον αποστροφήν του ιερού συγγραφέως προς τους ακροατάς του, οι οποίοι δεν είναι άλλοι παρά τα πλήθη των συγκεντρωθέντων διά την εορτήν από τα πέρατα της γης, διά τους οποίους ωμίλησεν αμέσως προηγουμένως.
9. Η ομιλία αυτή εξεφωνήθη μάλλον κατά το πρώτον έτος της αρχιερατείας του αγίου Σωφρονίου. Διά τούτο ως νεοαφιχθείς δεν γνωρίζει ακόμη πλήρως την παράδοσιν, αλλά ελπίζει συν τω χρόνω είτε να ενημερωθή καλύτερα είτε να δώση ο Θεός με κάποιον τρόπον να λυθή η απορία. Από ιστορικής απόψεως η προσκύνησις του Τιμίου Σταυρού κατά την δευτέραν ημέραν της εορτής των Εγκαινίων του Ναού της Αναστάσεως εξηγείται, διότι η πανήγυρις των Εγκαινίων καθιερώθη πρώτη, ενώ η επί αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων Μακαρίου μαρτυρουμένη πρώτη Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού έγινεν επ’ ευκαιρία εκείνης και διά να δυνηθή το συρρεύσαν πλήθος να ίδη και να προσκυνήση τον άρτι υπό της αγίας Ελένης ανακαλυφθέντα Τίμιον Σταυρόν.
10. Με αυτάς τας ερωτήσεις ο ιερός Πατήρ επιχειρεί να αφυπνίση τεχνηέντως τας συνειδήσεις των ακροατών του.
11. Ρωμ. ιγ’ 13
12. Η ευλάβεια του ιερού Πατρός φθάνει εδώ μέχρι κάποιου είδους προσωποποιήσεως του Σταυρού και της Αναστάσεως.
13. βλ. αν. υποσ. 10
14. βλ. Κολ. γ’ 5
15. Γαλ. β’ 20
16. πρβλ. Γαλ. ς’ 14
17. πρβλ. Κολ. γ’ 5
18. βλ. Εβρ. ιβ’ 14
19. Εφ. β’ 14
20. βλ. Α’ Κορ. α’ 30
21. ένθ. αν.
22. βλ. Ιωάν. ς’ 37

http://fdathanasiou.wordpress.com/2011/09/14/%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%8D%CF%88%CF%89%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%84%CE%B9%CE%BC%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%8D-%CE%BA%CE%B1/

8. Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΤΕΡΟΔΟΞΟΙ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ

ΤΟ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΘΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΓΙΑΣΜΟΥ

ΠΑΣΑΛΟ ΤΟΝ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ ΟΙ ΙΕΧΩΒΑΔΕΣ ΚΑΙ ΞΥΛΟ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

Η μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού είναι ένας ακόμα σημαντικός εορτολογικός σταθμός της Εκκλησίας μας.

Οι πιστοί την ημέρα αυτή καλούνται να τιμήσουν και να προσκυνήσουν τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου ώστε να αντλήσουν δύναμη και χάρη από αυτόν.

Η μεγάλη αυτή Δεσποτική εορτή δίνει επίσης την ευκαιρία σε όλους μας να σκεφτούμε ορισμένες βασικές αρχές και αλήθειες της πίστης μας, οι οποίες είναι συνυφασμένες με τη θεολογία του Σταυρού.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, η οποία διασώζει μόνη Αυτή ανόθευτη την βιβλική και πατερική διδασκαλία, αποδίδει την προσήκουσα τιμή στο Σταυρό του Χριστού, ως το κατ’ εξοχήν όργανο και σύμβολο της απολυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους. Σε αντίθεση με την ποικίλη ετεροδοξία, η οποία, είτε αδιαφορεί να αποδώσει τιμή στο Σταυρό (Προτεσταντισμός), είτε πολεμά ευθέως Αυτόν, ως ειδωλολατρικό σύμβολο (Mάρτυρες του Ιεχωβά). Η Εκκλησία μας θέσπισε πολλές φορές προσκύνησης και τιμής του Σταυρού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με αποκορύφωμα τη μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως, στις 14 Σεπτεμβρίου.

Ο Σταυρός του Κυρίου αποτελεί για τη χριστιανική πίστη κορυφαίο σύμβολο θυσίας και αγιασμού, διότι η σημασία του είναι πραγματικά τεράστια. Ο Σταυρός μαζί με την Ανάσταση λειτουργούν ως δυο βασικοί άξονες πάνω στους οποίους κινείται η ζωή των πιστών χριστιανών. Η Ανάσταση έπεται του Σταυρού και προϋποθέτει το Σταυρό και ο Σταυρός προμηνύει την Ανάσταση. Χωρίς Σταυρό δεν γίνεται Ανάσταση. Πάνω σε αυτές τις αρχές στηρίζεται η θεολογία του Σταυρού και η σπουδαία σημασία του για τη ζωή της Εκκλησίας.

Ο μέγας απόστολος των Εθνών Παύλος, ο κατ’ εξοχήν θεολόγος του Σταυρού, τονίζει συχνά στις θεόπνευστες επιστολές του ότι ο Σταυρός του Χριστού είναι γι’ αυτόν και για την Εκκλησία καύχηση. «εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού» (Γαλ.6:13), διότι « ο λόγος γαρ ο του σταυρού τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί τοις δε σωζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστι,»(Α΄Κορ. 1:17»,επιεδή ο Ιησούς Χριστός «εγενήθη εν σοφία από Θεού, δικαιοσύνη τε και αγιασμός και απολύτρωσις» (1 Κορ.1:30) ως ο «Εσταυρωμένος» (1 Κορ.1:23). Ο Κύριος της δόξης «υπό χειρών ανόμων» καρφώθηκε επάνω στο ξύλο του Σταυρού, για να υποστεί το επώδυνο μαρτύριο της σταυρώσεως και να πεθάνει ως έσχιστος κακούργος. Αλλά όμως η ανθρώπινη αυτή κακουργία, εξ αιτίας της άμετρης θείας αγάπης, λειτούργησε ευεργετικά για το θεοκτόνο ανθρώπινο γένος, «συνίστησι δε την εαυτού αγάπην εις ημάς ο Θεός, ότι αμαρτωλών όντων ημών Χριστός υπέρ ημών απέθανε. Πολλώ ουν μάλλον δικαιοθέντες νυν εν τω αίματι αυτού σωθησόμεθα δι’ αυτού από της οργής. Ει γαρ εχθροί όντες κατηλλάγημεν τω Θεώ διά του θανάτου του υιού αυτού, πολλώ μάλλον καταλλαγέντες σωθησόμεθα εν τη ζωή αυτού» (Ρωμ.5:8-10).

Ο Σταυρός πριν τη μεγάλη σταυρική θυσία του Χριστού ήταν έχθιστο φονικό όργανο εκτέλεσης κακούργων. Όποιος πέθαινε δια της σταυρώσεως χαρακτηρίζονταν «επικατάρατος» (Γαλ.3:1). Αφότου όμως ο σαρκωμένος Θεός πέθανε ως κακούργος πάνω στο εγκάρσιο ξύλο, αυτό κατέστη πηγή απολυτρώσεως. Από μέσο θανατώσεως μεταβλήθηκε σε ακένωτη πηγή ζωής, από αποκρουστικό και απαίσιο όργανο των δημίων έγινε φωτεινό σύμβολο και δίαυλος ευλογιών, από ξύλο πόνου και ωδίνων κατέστη καταφύγιο ανάπαυσης και χαράς.

Η παράδοξη αυτή και μεγάλη αλλαγή συντελέσθηκε επειδή η άμετρη θεία αγάπη και ευσπλαχνία δε λειτούργησε εκδικητικά προς την ανθρώπινη αγνωμοσύνη και κακουργία. Μέσα στην απύθμενη θεία φιλανθρωπία δεν υπάρχει «χώρος» για μίσος, θυμό και εκδίκηση. Ο Θεός, ως η απόλυτη αγάπη (Α΄ Ιωάν.4:8,) αντί εκδίκησης ανταπέδωσε στον άνθρωπο ευσπλαχνία και του δώρισε τη λύτρωση από τα πικρά δεσμά της αμαρτίας και του κακού και του χάρισε την αιώνια ζωή.

Χάρη λοιπόν στην άμετρη αγάπη του Θεού, το φρικτό φονικό όργανο των ανθρώπων μετεβλήθη σε πηγή αγιασμού και απολυτρώσεως.

Σύμφωνα με την υψηλή θεολογία του ουρανοβάμωνος Παύλου ο Σταυρός του Χριστού από ατιμωτικό και φρικτό φονικό όργανο θανατώσεως των κακούργων ανθρώπων, μετεβλήθη, μετά το σταυρικό θάνατο του Κυρίου, σύμβολο σωτηρίας, μέσο συμφιλίωσης με το Θεό και πηγή αγιασμού. Η ανθρώπινη κακία έδωσε στο Θεό πόνο και θάνατο δια του ξύλου του Σταυρού, η θεία ανεξικακία και άκρα φιλανθρωπία, έδωσε, αντίθετα, στο δήμιό Του αγάπη και λύτρωση! Η δύναμη λοιπόν του Σταυρού έγκειται στην ακένωτη αγάπη του Θεού, η οποία διοχετεύεται πλέον στην ανθρωπότητα και σε ολόκληρη τη δημιουργία μέσω του Σταυρού.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας έχοντας υπόψη τους αυτή τη μεγάλη αλήθεια διατύπωσαν την περίφημη θεολογία του Σταυρού. Το ιερότατο αυτό σύμβολο είναι πια συνυφασμένο με τον Κύριο Ιησού Χριστό. Από Εκείνον αντλεί την ανίκητη δύναμή του, τον αγιασμό και τη χάρη. Γι’ αυτό και δεν είναι ειδωλολατρία να προσκυνείται από τους πιστούς, διότι προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού, σημαίνει προσκύνηση του ιδίου του Χριστού, του Οποίου είναι το σημείο και η ενθύμηση της απολυτρωτικής Του θυσίας.

Ο Σταυρός του Χριστού αποτελεί πλέον την ενοποιό δύναμη της ανθρωπότητας. Αν το ξύλο της γνώσεως του καλού και του κακού στην Εδέμ (Γεν. γ΄ κεφ.) έγινε πρόξενος κακού και έχθρας του ανθρωπίνου γένους, το ξύλο του Σταυρού έγινε σημείο επανένωσης των ανθρώπων στο Σώμα Του Κυρίου Ιησού Χριστού. Τα δύο εγκάρσια ξύλα, που συνθέτουν το σύμβολο του Σταυρού, συμβολίζουν την ένωση των ανθρώπων με το Θεό (κάθετο ξύλο) και την ένωση των ανθρώπων μεταξύ τους (εγκάρσιο ξύλο). Φυσικά η ένωση των ανθρώπων περνά αναγκαστικά από τη σχέση τους με το Θεό. Το εγκάρσιο ξύλο παριστά, επίσης, τα δύο χέρια του Εσταυρωμένου Λυτρωτή μας, τα οποία είναι ανοιγμένα για να αγκαλιάσουν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Μέσα σε αυτή τη θεώρηση η νέα εν Χριστώ ανθρώπινη κοινωνία έχει διαφορετική υφή από τις προχριστιανικές και εξωχριστιανικές κοινωνίες. Η ενοποιός δύναμη του Σταυρού του Χριστού αδελφοποιεί τους ανθρώπους, δημιουργώντας την κοινωνία της αγάπης, της αδελφοσύνης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης.

Το σύμβολο του Τιμίου Σταυρού είναι ακόμα η φοβερή δύναμη κατά των αντίθεων δυνάμεων. Μέχρι το σταυρικό θάνατο του Χριστού, ως όργανο του κακού, χρησιμοποιούνταν για την καταστροφή και το θάνατο. Αφότου ο Θεός καταδέχτηκε να καρφωθεί και να πεθάνει πάνω σ’ αυτόν μεταβλήθηκε σε όπλο εναντίων εκείνων που το χρησιμοποιούσαν.

Η Εκκλησία μας ψάλλει θριαμβευτικά: «Κύριε όπλον κατά του διαβόλου τον σταυρόν Σου ημίν δέδωκας, φρύττει γαρ και τρέμει μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν, ότι νεκρούς ανιστά και θάνατον κατήργησεν». Το σύμβολο του Τιμίου Σταυρού είναι το θαυμαστό φυλακτήριο των πιστών. Δεν υπάρχει αγιαστική πράξη της Εκκλησίας μας που να μην σταυρώνονται οι πιστοί, δεν υπάρχει στιγμή προσευχής που να μην ποιούμε το σημείο του Σταυρού, δεν υπάρχει δύσκολη στιγμή που να μην αγιάζουμε το σώμα μας με το σημείο του Σταυρού για να θωρακιζόμαστε έτσι κατά των δυνάμεων του κακού. Ο Τίμιος Σταυρός αντικατέστησε όλα τα δεισιδαίμονα και αναποτελεσματικά φυλακτήρια του παρελθόντος.

Οι πιστοί πλέον φέρουν με καμάρι Αυτόν ως πολύτιμο και αποτελεσματικό φυλακτήριο κατά του κακού, αλλά και ως ομολογία της πίστης τους στην μεγάλη απολυτρωτική θυσία του Χριστού. Πρέπει να επισημάνουμε εδώ την φανερή αποστροφή, ακόμα και την έχθρα προς τον Σταυρό του Χριστού, πολλών αιρετικών χριστιανικών ομάδων. Στο σύνολό του, λοιπόν, ο προτεσταντικός κόσμος δεν αποδίδει καμιά τιμή στο Σταυρό. Είναι γνωστό πως οι προτεστάντες δεν κάνουν το σημείο του Σταυρού και χρησιμοποιούν αυτόν μόνο ως διακοσμητικό στοιχείο!.

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά μάλιστα, χειρότερα από αυτούς μάχονται με λύσσα το σημείο του Σταυρού. Δεν προφέρουν καν το όνομα Σταυρός και αντ’ αυτού τον ονομάζουν πάσαλο. Στην Καινή Διαθήκη έχουν αντικαταστήσει την ονομασία του Σταυρού με ξύλο!

Η κατάσταση της κατάνυξης και της χαρμολύπης που δημιουργεί στην ψυχή μας η παρουσία και θέα του Τιμίου Σταυρού μας κάνει να υπομένουμε με καρτερία και υπομονή τα προβλήματα της ζωής, δηλαδή να υπομένουμε τον προσωπικό μας σταυρό (Ματθ.16:24), ελπίζοντας εξάπαντος στην επερχόμενη ανάσταση, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Αυτή η ακράδαντη πίστη μας δίνει δύναμη και μας κάνει να αντιμετωπίζουμε τη ζωή με αισιοδοξία, σε αντίθεση με την παποπροτεστατική Δύση, η οποία ζητά εναγωνίως την ευδαιμονία χωρίς τη θυσία, δηλαδή ζητά την ανάσταση χωρίς το σταυρό. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να τη συναντήσει πουθενά.

Η ελληνορθόδοξη παράδοσή μας έχει ως βάση την παύλειο αρχή «ει δε απεθάνομεν συν Χριστώ, πιστεύομεν ότι και συζήσομεν αυτώ, ειδότες ότι Χριστός εγερθείς εκ νεκρών ουκέτι αποθνήσκει, θάνατος αυτού ουκέτι κυριεύει»(Ρωμ.6:8-9). Αυτό μας κάνει να ξεχωρίζουμε από την αιρετική Δύση, η οποία όζει από απαισιοδοξία, εξαιτίας του πνευματικού της θανάτου, μη έχοντας ελπίδα αναστάσεως, διότι δεν πιστεύει στη δύναμη του Σταυρού του Χριστού και δεν έχει την ταπεινή διάθεση να συσταυρωθεί μαζί Του, για να μπορέσει έτσι να συναναστηθεί με Αυτόν.

Για να μπορεί όμως ο άνθρωπος να λάβει τον θείο αγιασμό μέσω του Σταυρού είναι απαραίτητο να πιστέψει στο Λυτρωτή Χριστό και στην σταυρική απολυτρωτική Του Θυσία. Επίσης πρέπει να σταυρώσει και αυτός τον εαυτό του όπως και ο Χριστός, να συσταυρωθεί μαζί Του, όχι βέβαια κυριολεκτικά όπως κάνουν κάποιοι παπικοί, που κάθε χρόνο τη Μ. Παρασκευή σταυρώνονται σε ξύλο σταυρού, αλλά πρέπει να σταυρώσει ο άνθρωπος όχι το σαρκίο του, αλλά τον αμαρτωλό και κακό εαυτό του, «ταις του βίου ηδοναίς», όπως προτρέπει ο ιερός υμνογράφος της Μ. Εβδομάδος. «ίνα και συζήσωμεν αυτώ (τω Χριστώ)».

Η μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού είναι μια ακόμα ευκαιρία για όλους μας να σκεφτούμε τις άπειρες δωρεές του Θεού στη ζωή μας. Να στρέψουμε το βλέμμα μας στο εκθαμβωτικό φως του Σταυρού προκειμένου να διαλύσουμε το σκοτεινό έρεβος των αμαρτιών της ψυχής μας.

Δεν έχουμε πολλές επιλογές, ή αποδεχόμαστε τη λυτρωτική δύναμη του Σταυρού του Χριστού και σωζόμαστε, ή παραμένουμε δούλοι της αμαρτίας και φορείς του κακού και χανόμαστε. Η κλήση προς τη λύτρωση είναι πάντα ανοιχτή, φτάνει να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση και να την αποδεχτούμε. Ο Κύριος μας περιμένει.

http://www.i-m-patron.gr/keimena/ypsosis_tou_timiou_staurou.html

9. Προτυπώσεις του Τιμίου Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη (pdf)

Διαβάστε ΕΔΩ :http://www.imkby.gr/pbl/prtpstavrou.pdf

10. Οι προτυπώσεις του Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη.

Πολλά γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης ερμηνεύονται μέσα στην παράδοση της Εκκλησίας ,σαν προφητικές προεικονίσεις κάποιων γεγονότων της Καινής Διαθήκης , και ονομάζονται τύποι ή προτυπώσεις εκείνων .

Οι πατέρες της Εκκλησίας , βλέπουν προτυπώσεις του Σταυρού του Χριστού μέσα σε πάρα πολλά γεγονότα της Π. Διαθήκης. Μάλιστα οι υμνογράφοι και ιδιαίτερα ο Κοσμάς ο μελωδός ,που έχει γράψει τον κανόνα της εορτής της ύψωσης του τιμίου Σταυρού ,συσχετίζουν αυτά τα γεγονότα με το Σταυρό .

Προτυπώσεις λοιπόν του Σταυρού φαίνονται στα παρακάτω γεγονότα της Βίβλου.

Στη διάβαση της Ερυθράς θάλασσας από τους Εβραίους . Ο Μωυσής χτύπησε με το ραβδί του οριζόντια («επ ’ευθείας ») τη θάλασσα και αυτή άνοιξε στα δύο ώστε να τη διαβεί ο λαός του. Στη συνέχεια αφού πέρασε κι ο τελευταίος Εβραίος ,ξαναχτύπησε με το ραβδί του τη θάλασσα κάθετα («επ’ εύρους») ,σχηματίζοντας έτσι το σημείο του Σταυρού , και τους μεν διωκόμενους έσωσε, τους δε διώκτες τύραννους καταπόντισε .

Στην προσευχή του Μωυσή στην έρημο , όταν ο λαός του κινδύνευε από την επίθεση των Αμαληκιτών . Τότε ο Μωυσής στάθηκε προσευχόμενος κάπου που να τον βλέπουν όλοι με απλωμένα τα χέρια, σχηματίζοντας έτσι Σταυρό. Όσο είχε απλωμένα τα χέρια νικούσαν , όταν κουράστηκε και τα κατέβασε , χάνανε. Ώσπου ζήτησε να του κρατούν τεντωμένα τα χέρια ο Ωρ και ο Ααρών μέχρι να αποκρούσουν οριστικά τον εχθρό .

Στο χάλκινο φίδι που ύψωσε πάνω στο ραβδί του ο Μωυσής. Όταν φίδια φαρμακερά δάγκωναν στην έρημο το λαό του, ύψωσε πάνω στο ραβδί του ένα χάλκινο φίδι που το βλέπανε οι Εβραίοι και δεν πάθαιναν τίποτα από τα δηλητηριώδη δαγκώματα. Το φίδι με το ραβδί σχημάτιζαν σταυρό .Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ερμηνεία που δίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος για το χάλκινο φίδι. Λέει λοιπόν , ότι το χάλκινο φίδι δεν ήταν τύπος αλλά αντίτυπος του Σταυρωθέντος Χριστού .Δηλαδή δεν εικόνιζε το Χριστό αλλά το διάβολο .Και απαντώντας σε όσους θα αναρωτιούνται για το πώς ο διάβολος είναι δυνατόν να σώζει, λέει, πως σώζει όσους πιστεύουν πως «ο υπό του όφεως τυπούμενος» διάβολος νεκρώθηκε από το Χριστό .

Στο ραβδί του Ααρών που βλάστησε ,προκρίνοντας έτσι για τη θέση του ιερέα αυτόν και τη φυλή του Λευί που αντιπροσώπευε .Από το ξερό ραβδί του Ααρών βγήκαν φύλλα και καρύδια. Όπως η ξερή και στείρα «εκκλησία των εθνών » εξάνθησε το ξύλο του Σταυρού κι εβλάστησε «καρπόν ζωής», δηλαδή τον «εν αυτώ κρεμασθέντα Σωτήρα Χριστόν ».

Στο ραβδί του Μωυσή ,όταν μ’ αυτό χτύπησε το βράχο στην έρημο κι ανέβλυσε νερό χάριν των σκληρόκαρδων Εβραίων. Ο Απόστολος Παύλος στην πέτρα εκείνη βλέπει το Χριστό «έπινον γαρ εκ πνευματικής ακολουθούσης πέτρας . η δε πέτρα ην ο Χριστός ». Λέει η Παλαιά διαθήκη, ότι ο Μωυσής χτύπησε την πέτρα μια και δυο ,και οι πατέρες βλέπουν σ’ αυτή την έκφραση την οριζόντια και την κάθετη διάσταση , τη διαγραφή δηλαδή του σχήματος του Σταυρού .

Στο Ξύλο που ,με υπόδειξη του Θεού , έβαλε ο Μωυσής μέσα στο νερό της πηγής Μερράς κι από πικρό που ήταν το μετέβαλε σε γλυκό .Ο Κοσμάς ο Μελωδός σε κάποιο τροπάριό του λέει πως το θαύμα αυτό προεικόνιζε τη μεταβολή των Εθνών από την ασέβεια στην ευσέβεια.,δια του Σταυρού .Την ίδια γνώμη έχει κι ο Κύριλλος Ιεροσολύμων κι ο Θεοδώρητος .

Στο περιστατικό με τον προφήτη Ελισσαίο, που είχε πάει μαζί με άλλους στο Ιορδάνη ποταμό να κόψουν ξύλα για να φτιάξουν καλύβες. Εκεί λοιπόν που κάποιος προφήτης έκοβε ξύλα, του’ φυγε το στειλιάρι απ’ την αξίνα και τούπεσε η αξίνα στο ποτάμι. Τότε ο προφήτης Ελισσαίος έριξε στο ποτάμι ένα ξύλο ελαφρύ που πήγε στον πάτο ,και η βαριά αξίνα ανέβηκε πάνω και την πιάσανε .Κατά τον Κοσμά το Μελωδό , η αξίνα με το ελαφρύ ξύλο του προφήτη, σχημάτισαν Σταυρό, τον οποίο και προτυπώνουν με την έννοια ότι ο Σταυρός του Χριστού , , έκοψε την πλάνη με το βάπτισμα, (νερό του Ιορδάνη ), όπως η αξίνα έκοψε τα ξύλα.

Στην παράταξη του Ισραηλιτικού λαού γύρω από τη σκηνή του μαρτυρίου. Ο Μωυσής κατ’ εντολή του Θεού παρέταξε τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ σε τρόπο που τρεις να είναι στο βόρειο μέρος της σκηνής , τρεις στο νότιο ,τρεις στο ανατολικό και τρεις στο δυτικό .Μ’ αυτό τον τρόπο σχημάτισαν Σταυρό .

Στην προσευχή του Ιωνά μέσα στην κοιλιά του κήτους . Ο Κοσμάς ο μελωδός λέει πως ο Ιωνάς στην κοιλιά του κήτους άπλωσε σταυροειδώς τις παλάμες του και προτύπωσε το πάθος του Χριστού, ενώ όταν μετά τρεις μέρες βγήκε σώος ,«την υπερκόσμιον Ανάστασιν υπεζωγράφισεν ».Η Παλαιά διαθήκη δεν αναφέρει τίποτα περί σταυροειδούς« διεκπετάσεως » των χειρών του Ιωνά. Ο μελωδός το συμπεραίνει αυθαίρετα ,μια που και ο Μωυσής και ο Δαυίδ και ο Σολομών έτσι προσευχήθηκαν στις δύσκολες στιγμές.

Στην ευλογία του πατριάρχη Ιακώβ ,στα παιδιά του γιου του Ιωσήφ ,Εφραίμ και Μανασσή .Λέει η Παλαιά Διαθήκη πως γέροντας πια ο Ιακώβ (140 χρονών ) κυρτός και χωρίς καλή όραση πήγε να ευλογήσει τα εγγόνια του που τούφερε δίπλα του ο γιος του Ιωσήφ , στην Αίγυπτο . Ο πατέρας τους, τους έβαλε ,στα δεξιά τον Εφραίμ και στα αριστερά τον Μανασσή. Ο Ιακώβ δεν τους ευλόγησε απλώνοντας το δεξί χέρι του αντίστοιχα στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή ,αλλά αντίστροφα , σταυρωτά ,προτυπώνοντας έτσι την ευλογία του Σταυρού στην Εκκλησία .Μάλιστα στη συνέχεια ο Ιωσήφ που θεώρησε πως λόγω γήρατος ο πατέρας του έκανε λάθος ,του έπιασε τα χέρια και πήγε να βάλει το δεξί στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή , οπότε και συνάντησε την αντίσταση του γέροντα που προφήτεψε πως ο νεότερος θα ηγηθεί κι ο μεγαλύτερος αδελφός θα ακολουθήσει , θα είναι «λαός » .

Στην προσκύνηση από τον Ιακώβ, της ράβδου του γιου του Ιωσήφ .Λέει η Βίβλος πως πριν πεθάνει ο γέρος πια Ιακώβ έβαλε τον γιο του Ιωσήφ να του ορκισθεί πως δε θα αφήσει στην Αίγυπτο τη σορό του ,αλλά θα τη μεταφέρει στη Χεβρών που ήταν θαμμένοι, ο Αβραάμ και η Σάρα , και ο πατέρας του Ισαάκ .Πράγματι ο Ιωσήφ ορκίστηκε και τόσο ευχαριστήθηκε ο Ιακώβ , που έσκυψε και φίλησε την άκρη από το ραβδί του γιου του .Στην προσκύνηση αυτή οι πατέρες βλέπουν την προτύπωση της προσκύνησης του Σταυρού του Χριστού .

Στον Ισαάκ που βάδιζε ανύποπτος προς τη θυσία φορτωμένος με τα ξύλα για το θυσιαστήριο, ακολουθώντας γρήγορα τον πατέρα του.

Στο ραβδί του Μωυσή που μεταβλήθηκε σε μεγάλο φίδι και μεταμόρφωσε τα ραβδιά των Αιγυπτίων καταπίνοντάς τα, και αργότερα μετέβαλε το νερό του Νείλου σε αίμα ,για να μη μπορούν να πίνουν οι Αιγύπτιοι, κι άλλοτε μεν έβγαζε από τα νερά βατράχια, άλλοτε έριχνε ακρίδες , σκνίπες ,κι άλλοτε πάλι σκότος βαθύ .

Τέλος στο «στύλο του πυρός » και στο «στύλο της νεφέλης » με τα οποία ο Θεός οδηγούσε το λαό του στην έρημο .

http://fdathanasiou.wordpress.com/2012/09/08/%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%84%CF%85%CF%80%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%8D-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9/

11. Χαιρετισμοί στον Τίμιο Σταυρό - Οι 24 Οίκοι στον Τίμιο Σταυρό

Οἱ 24 οἶκοι εἰς τήν νοητήν κλίμακα τοῦ Τιμίου και Ζωοποιοῦ Σταυροῦ

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ΄. Τή Ὑπερμάχω...

Ὤ τρισμακάριστε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε, σέ προσκυνοῦμεν οἱ πιστοί καί μεγαλύνομεν, ἀγαλλόμενοι τή θεία σου ἀνυψώσει. Ἀλλ’ ὡς τρόπαιον καί ὅπλον ἀπροσμάχητον,

περιφρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι, τοῖς σοί κράζοντας• Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Οἱ οἶκοι.

Ἄγγελοι οὐρανόθεν, ἀοράτως κυκλούσι, Σταυρόν τόν ζωηφόρον ἐν φόβω• καί φωτοπάροχον χάριν λαμπρῶς παρεχόμενον, νῦν τοῖς πιστοῖς βλέποντες, ἐξίστανται, καί ἵστανται

βοῶντες πρός αὐτόν τοιαῦτα•

Χαῖρε, Σταυρέ, οἰκουμένης φύλαξ• χαῖρε, ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας.

Χαῖρε, ὁ πηγάζων ἀφθόνως ἰάματα• χαῖρε, ὁ φωτίζων τοῦ κόσμου τά πέρατα.

Χαῖρε, ξύλον ζωομύριστον, καί θαυμάτων θησαυρέ• χαῖρε, συνθετοτρισόλβιε,

καί χαρίτων παροχεύ.

Χαῖρε, ὅτι ὑπάρχεις ὑποπόδιον θεῖον• χαῖρε, ὅτι ἐτέθης εἰς προσκύνησιν πάντων.

Χαῖρε, κρατήρ τοῦ νέκταρος ἔμπλεως• χαῖρε, λαμπτήρ τῆς ἄνω λαμπρότητος.

Χαῖρε, δί’ οὗ εὐλογεῖται ἡ κτίσις• χαῖρε, δί’ οὗ προσκυνεῖται ὁ Κτίστης.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Βλέπουσα ἡ Ἑλένη ἑαυτήν ἐν ἐφέσει, φησί τῷ Βασιλεῖ θαρσαλέως• Τό παμπόθητόν σου τῆς ψυχῆς εὐχερέστατόν μου τή σπουδή φαίνεται• ζητοῦσα γοῦν τό κράτιστον σοί τρόπαιον,

ὡς λέγεις, κράζω•

Ἀλληλούια.

Γνῶσιν ἄγνωστον πρώην Βασίλισσα γνοῦσα, ἐβόησε πρός τούς ὑπουργούντας• Ἐκ λαγόνων τῆς γής εὐρεῖν ἐν τάχει, καί δοῦναι τόν Σταυρόν σπεύσατε, πρός ὄν ἰδοῦσα ἔφησεν ἐν

φόβω, πλήν κράζουσα οὕτω•

Χαῖρε, χαρᾶς τῆς ὄντως σημεῖον• χαῖρε, ἀρᾶς τῆς ἀρχαίας λύτρον.

Χαῖρε, θησαυρός ἐν τή γῆ φθόνω κρυπτόμενος• χαῖρε, ὁ φανεῖς ἐν τοῖς ἄστροις τυπούμενος.

Χαῖρε, τετρακτινοπύρσευτε καί πυρίμορφε Σταυρέ• χαῖρε, κλίμαξ ὑψοστήρικτε προοραθείσα ποτέ.

Χαῖρε, τό τῶν Ἀγγέλων γαληνόμορφον θαῦμα• χαῖρε, τό τῶν δαιμόνων πολυστένακτον τραῦμα.

Χαῖρε, τερπνόν του Λόγου κειμήλιον• χαῖρε, πυρός της πλάνης σβεστήριον.

Χαῖρε, Σταυρέ, ἀπορούντων προστάτα• χαῖρε, στερρέ εὐδρομούντων ἀλείπτα.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Δύναμις ἡ τοῦ Ξύλου, ἐπιδέδεικται τότε, πρός πίστωσιν ἀληθῆ τοῖς πάσι καί τήν ἀφωνόν τέ καί νεκράν πρός ζωήν ἀνέστησε, φρικτόν θέαμα τοῖς μέλλουσι καρποῦσθαι σωτηρίαν,

ἐν τῷ μέλπειν οὕτως•

Ἀλληλούια.

Ἔχουσα ἡ Ἑλένη, τό ἀήττητον ὅπλον, ἀνέδραμε πρός τόν ταύτης γόνον• ὁ δέ, μέγα σκιρτήσας εὐθύς, ἐπιγνούς τόν μέγιστον Σταυρόν, ἔχαιρε, καί ἄλμασιν ὡς ἄσμασιν ἐβόα πρός

αὐτόν τοιαύτα•

Χαῖρε, Σταυρέ, τοῦ φωτός δοχείον• χαῖρε, Σταυρέ, τῆς ζωῆς ταμεῖον.

Χαῖρε, ὁ δοτήρ χαρισμάτων τοῦ Πνεύματος• χαῖρε, ὁ λιμήν ποντοπόρων ἀχείμαστος.

Χαῖρε, τράπεζα βαστάζουσα ὥσπερ θύμα τόν Χριστόν• χαῖρε, κλῆμα, βότρυν πέπειρον, φέρον οἶνον μυστικόν.

Χαῖρε, ὅτι τά σκῆπτρα τῶν ἀνάκτων φυλάττεις• χαῖρε, ὅτι τάς κάρας τῶν δρακόντων συνθλάττεις.

Χαῖρε, λαμπρόν της πίστεως γνώρισμα• χαῖρε, παντός του κόσμου διασῶσμα.

Χαῖρε, Θεοῦ πρός θνητούς εὐλογία• χαῖρε, θνητῶν πρός Θεόν μεσιτεία•

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Ζῆλον ἔνδοθεν θεῖον, ἡ Ἑλένη λαβοῦσα, ἐζήτησε καί εὗρε σπουδαίως, τόν ἐν γῆ κρυπτόμενον Σταυρόν, καί δεικνύμενον ἐν οὐρανῶ Ἀνακτι• ὄν ὕψωσε• καί βλέπων τό πολίτευμα,

ἐν πίστει ἔφη•

Ἀλληλούια.

Καί εὐθύς ψάλλομεν τόν παρόντα Κανόνα τοῦ Ζωηφόρου Σταυροῦ (Κῶν/νοῦ Δαπόντε), οὗ ἡ ἀκροστιχίς•

Χαρᾶς δοχεῖον, σοί πρέπει χαίρειν μόνω. Ἰησοῦς.

Ὠδή ἅ΄. Ὁ Εἱρμός. Ἦχος δ΄.

Ἀνοίξω τό στόμα μου, καί πληρωθήσεται πνεύματος, καί λόγον ἐρεύξομαι, τῷ ζωηφόρω Σταυρῶ, καί ὀφθήσομαι, φαίδρως πανηγυρίζων, καί ἄσω γηθόμενος, τούτου τά θαύματα.

Τροπάρια

Χρηστοῦ σκῆπτρον ἅγιον, ἐμψυχωμένον σέ Πνεύματι, Σταυρέ πανσεβάσμιε, Ἑλένη βλέπουσα, προσεφώνει σοί• Χαῖρε Χριστοῦ ἡ δόξα, δί’ οὗ δόξαν ἅπαντες προσενεδύθημεν.

Ἀήττητος δύναμις, χαῖρε Σταυρέ τρισμακάριστε, τῶν πιστῶν δεομένων σου• χαῖρε ἡ μάχαιρα, ἡ ἐκκόπτουσα, τά κέρατα δαιμόνων• χαῖρε ἀγλαόκαρπον, δένδρον πανάγιον.

Ρέβδος ἡ βλαστήσασα, χαῖρε Χριστόν τόν ζωήρρυτον, καρπόν ἐξ οὗ τρώγοντες, ζωήν καρπούμεθα• χαῖρε ἔνδοξον, σημεῖον τοῦ Δεσπότου, ἀφ’ οὗ σαλευθήσονται γῆ καί οὐράνια.

Ἀγγέλων ἀγλάϊσμα, χαῖρε βροτῶν τά διασῶσμα, δαιμόνων πολυστόνον, τραῦμα πανύμνητε, ζωοπάροχε, Σταυρέ ἡ σωτηρία, καταπονουμένων τέ, καί ἡ ἀντίληψις.

Ὠδή γ΄. Ὁ Εἱρμός.

Τούς σούς ὑμνολόγους Ζωοδότα, ἰάσεων, ἄφθονος πηγή, θίασον συγκροτήσαντας, πνευματικόν στερέωσον• καί ἐν τή θεία δόξη σου, στέφανων δόξης ἀξίωσον.

Τροπάρια

Σταυρέ ἡ ἀρχή τῆς σωτηρίας, Σταυρέ τῶν Μαρτύρων ἡ χαρά, κήρυγμα ἀποστόλων τέ, Ἐκκλησιῶν ὁμόνοια, σκέπε, φρούρει καί φύλαττε, τούς καυχωμένους τῷ κράτει σου.

Διώκονται φάλλαγγες δαιμόνων, τή σῆ σημειώσει δυνατέ• ὅθεν βοῶμεν χαῖρε σοί• Χαῖρε δί’ οὗ ἠνώθησαν, ἡ γῆ καί τά οὐράνια, καί ἐθεώθη ὁ ἄνθρωπος.

Ὁδός πρός μονάς τάς οὐρανίους ἀπάγουσα, χαῖρε τό λαμπρόν, τοῦ Ἰησοῦ μου τρόπαιον• χαῖρε ἡ ράβδος εὐθύτητος.

Χαῖρε, σύ ἡ ράβδος βασιλείας, δυνάμεως• χαῖρε τοῦ Χριστοῦ, ἡ ράβδος ἤν ἀπέστειλεν ἐκ τῆς Σιῶν ὁ Κύριος• χαῖρε φυτόν ἀθάνατον, ὑφ’ οὗπερ σκέπονται ἅπαντες.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ΄. Τή Ὑπερμάχω...

περιφρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι, τοῖς σοί κράζοντας• Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Ἡλιομορφος ὤφθη, ὁ Σταυρός ἐν τῷ κόσμω, καί πάντες φωτισμοῦ ἐμπλησθέντες, καί δραμόντες ὡς πρός ἀστέρα θεωρούσι τοῦτον ὡς καλῶν αἴτιον, ἐν ταῖς χερσί ταῖς θείαις

ὑψωθέντα• ὄν ὑμνοῦντες εἶπον•

Χαῖρε, αὐγή νοητοῦ Ἡλίου• χαῖρε, πηγή ἀκενώτου μύρου.

Χαῖρε, τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὕας ἀνακλησις• χαῖρε, τῶν ἀρχόντων τοῦ ἅδου ἡ νέκρωσις.

Χαῖρε, ὅτι ἀνυψούμενος συνανυψοῖς νῦν ἠμάς• χαῖρε, ὅτι προσκυνούμενος καθαγιάζεις τάς ψυχᾶς.

Χαῖρε, τῶν Ἀποστόλων κοσμοκήρυκτον κλέος• χαῖρε, τῶν ἀθλοφόρων εὐμενέστατον σθένος.

Χαῖρε, Σταυρέ, Ἑβραίων ὁ ἔλεγχος• χαῖρε, πιστῶν ἀνθρώπων ὁ ἔπαινος.

Χαῖρε, δί’ οὐ κατεβλήθη ὁ ἄδης• χαῖρε, δί’ οὗ ἀνατέταλκε χάρις.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Θεοβράβευτον Ξύλον, θεωρήσαντες πάντες, τή τούτου νῦν προσέλθωμεν σκέπη• καί ὡς ὅπλον κρατοῦντες αὐτό, δί’ αὐτοῦ τροποῦμεν τῶν ἐχθρῶν φάλαγγας, καί ψαύοντες τόν

ἄψαυστον, τοῖς χείλεσιν αὐτῶ βοώμεν•

Ἀλληλούια.

Ἴδε φῶς οὐρανόθεν, ὁ Κωνσταντῖνος ὁ μέγας, δεικνύμενον Σταυροῦ τό σημεῖον, δί’ ἀστέρων, ἐν ὤ καί νικᾶν πολεμίων πληθύν, ἔσπευσε τό Ξύλον φανερῶσαι, καί βοῆσαι πρός

αὐτό τοιαύτα•xristianos.gr

Χαῖρε, βουλῆς τῆς ἀρρήτου πέρας• χαῖρε, λαοῦ εὐσεβούντως κέρας.

Χαῖρε, πολεμίων ὁ τρέπων τάς φάλαγγας• χαῖρε, φλόξ καθάπερ φλέγων τούς δαίμονας.

Χαῖρε, σκῆπτρον ἐπουράνιόν του Βασιλέως τοῦ στρατού• χαῖρε, τρόπαιον ἀήττητόν του φιλοχρίστου στρατού•

Χαῖρε, ὁ τῶν βαρβάρων τήν ἀφρύν καταβάλλων• χαῖρε, ὁ τῶν ἀνθρώπων τάς ψυχᾶς περιέπων.

Χαῖρε, κακῶν πολλῶν ἀμυντήριον• χαῖρε, καλῶν πολλῶν βραβευτήριον.

Χαῖρε, δί’ οὗ Χριστοφόροι σκιρτώσι• χαῖρε, δί’ οὐ Ἰουδαῖοι θρηνούσι.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Κλίμαξ οὐρανομήκης, ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου ἐγένετο• τούς πάντας ἀνάγων ἀπό γής πρός ὕψος οὐρανοῦ, τοῖς χοροῖς Ἀγγέλων συνοικεῖν πάντοτε, ἀφέντας τά νῦν ὄντα ὡς μή ὄντα,

καί εἰδότας ψάλλειν•

Ἀλληλούια.

Λάμψας φῶς ἐπί πάσιν, ὁ Σωτήρ τοῖς ἐν ἅδη ἐφώτισας τούς κάτω κειμένους• πυλωροί δέ ἅδου τήν αὐγήν μή ἐνέγκαντές σου, ὡς νεκροί πεπτώκασιν• οἱ τούτων δέ ρυσθέντες, νῦν

ὀρῶντες τόν Σταυρόν βοώσι•

Χαῖρε, ἀνάστασις τεθνεώτων• χαῖρε, παράκλησις τῶν πενθούντων.

Χαῖρε, τῶν ταμείων τοῦ ἅδου ἡ κένωσις- χαῖρε, Παραδείσου τρυφῆς ἡ ἀπόλαυσις.

Χαῖρε, ράβδος ἡ ποντίσασα τόν Αἰγύπτιον στρατόν• χαῖρε αὔθις, ἡ ποτίσασα Ἰσραηλίτην λαόν.

Χαῖρε, ἔμψυχον Ξύλον, τοῦ Ληστοῦ σωτηρία• χαῖρε, εὔοσμον ρόδον, εὐσεβῶν εὐωδιά.

Χαῖρε, τροφή πεινώντων ἐν πνεύματι• χαῖρε, σφραγίς, ἤν ἔλαβον ἄνθρωποι.

Χαῖρε, Σταυρέ, μυστυρίων ἡ θύρα• χαῖρε, ἐξ οὐ ρεῖθρα χέονται θεία.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Μέλλοντος Μωϋσέως, τό πολύμοχθον γένος, λυτρώσασθαι ἐκ τοῦ λυμεῶνος, ἐπεδόθης ὡς ράβδος αὐτῶ, ἀλλ’ ἐγνώσθης τοῦτο καί Θεοῦ συμβολον• διόπερ κατεπλάγη σου Σταυρέ,

τήν δυναστείαν κράζων•

Ἀλληλούια.

Ὠδή δ΄. Ὁ Εἱρμός

Ὁ καθήμενος ἐν δόξη, ἐπί θρόνου Θεοτητος• ἐν Σταυροῦ τῷ ξύλω, ἦλθεν Ἰησοῦς ὁ ὑπερθεός, τή ἀκηράτω παλάμη, καί διέσωσε, τούς κραυγάζοντας• Δόξα Χριστέ τή δυνάμει σου.

Τροπάρια

Εὐφημοῦμεν σέ προθύμως, ὑποπόδιον λέγοντες, τῶν ποδῶν Κυρίου, ἐν ὤ προσκυνοῦμεν πανάγιε, χαῖρε Σταυρέ• καί ὑψοῦμεν τόν ὑψώσαντα, τήν πεσοῦσαν φύσιν παραβάσει

Προπάτορος.

Ἰορδάνης μαρτυρεῖ σου, τήν φρικτήν θείαν δύναμιν, Σταυρέ τοῦ Κυρίου, ἀναχαιτισθεῖς ὑπέρ λόγον τέ, καί τόπον δούς Πατριάρχη διαβαίνοντι, καί ἀνάξας τῷ Ἐλισσαιέ τό σιδήριον.

Ὄψεις χαῖρε ὁ κτιννύων, ἐν ἐρήμω βλεπόμενος• χαῖρε φῶς Κυρίου, τό φωτίζον πάντα τά περατα• χαῖρε ὁ σκόλοψ βαρβάρων, ἡ κατάλυσις, τῶν ξοάνων τέ, καί Ἰουδαίων ἀπώλεια.

Νῆσοι, ἤπειρος ἡ πάσα, σῶ τιμίω κλεΐζονται, κλέος οἰκουμένης, Σταυρέ ζωηφόρε ὀνόματι• ὕψωσον κέρας ἁπάντων, χριστωνύμων τέ, καί κατάβαλε τῶν ἐναντίον τό φρύαγμα.

Σοί βοῶμεν ὡς ἐμψύχω• Χαῖρε Ξύλον τρισόλβιον• χαῖρε ζωῆς Ξύλον• χαῖρε προσκυνούμενον πάντοτε, ὑπό Ἀγγέλων, ἀνθρώπων• χαῖρε καύχημα, οὐρανοῦ καί γής, σῶσον ἠμᾶς τή

δυνάμει σου.

Ὠδή ἐ΄. Ὁ Εἱρμός

Ἐξέστη τά σύμπαντα, ἐπί τή θεία δόξη σού• σύ γάρ τρισμακάριστον ὤ Ξύλον, ἔσχες εἰς ὕψος τόν ἐπί πάντων Θεόν, καί ἔδειξας ἄχρονον ἠμίν, πάσι τοῖς ὑμνούσι σέ, σωτηρίαν δωρούμενος.

Τροπάρια

Ὅπλον θεοχάλκευτον, ὁ θυρεός τῆς πίστεως, κράτος τό ἀκράδαντον ἐν μάχαις, Σταυρέ Κυρίου, χαῖρε ἡ δίστομος σπάθη τῶν πιστών• χαῖρε δί’ ἤς, Ἄγαρ κατασφάττεται, καί

ἐγείρονται τρόπαια.

Ἰσχύς καί ὀχύρωμα, ἀνθρώπων Σταυρέ τίμιε, κλίμαξ τόν Θεόν ἐστηριγμένον, ἐπί σέ ἔχουσα, χαῖρε τό κήρυγμα, πάντων Προφητών• χαῖρε δί’ οὗ ὁ κόσμος ἠγίασται, καί Σατᾶν

καταβέβληται.

Πάθος τό κεφάλαιον, παθῶν Κυρίου ἔνδοξε, χαῖρε τοῦ παθόντος ἑκουσίως, ἐξ οὗ τό θεῖον πόμα ἀνέβλυσε, πάσι τό πανάχραντον αὐτοῦ Αἷμα, καί ἐπιομεν, ἐκτακέντες οἱ ἄνθρωποι.

Ρείθροις θείου Αἵματος, ἐπαρδευθεῖς πανάγιε Σταυρέ, θεοτίμητε τούς πίστει, σῶζε κινδύνων, καί τοῦ λοιμοῦ καί λιμοῦ, βοώντας σοί• χαῖρε ἡ πηγή, ἄρδουσα τά σύμπαντα, τά

σωτήρια νάματα.

Εὐλόγησον Κύριε, τού σου Σταυροῦ τή χάριτι, τόν ἐνιαυτόν χρηστότητος, τούς ἱερέας, τούς βασιλεῖς, τόν στρατόν, πάντα περιούσιον λαόν, πιστῶς προσκυνοῦντάς σου, τόν

Σταυρόν τόν φωτομορφον.

Ὠδή στ’. Ὁ Εἱρμός

Τήν θείαν ταύτην καί παντιμον, τελοῦντες Ἑορτήν οἱ θεοφρονες τοῦ θεοδέγμονος, Σταυροῦ, τάς χείρας κροτήσωμεν, τόν ἐπ’ αὐτῶ τεθέντα Θεόν δοξάζοντες.

Τροπάρια

Πάσα ἡ γῆ προσκυνοῦμεν σέ, καί ψάλλομεν τῷ θείω ὀνόματι, σού Σταυρέ ὕψιστε, σεπτῶ Ἀγγέλοις ὑπάρχοντι, καί ψοβερῶ καυτοῖς τοῖς δαιμόνων ἄρχουσι.

Ἑλένη γῆθεν τό λάβαρον, ἐκλάμψαν βασιλείας τουπίσημον, Χριστιανῶν ἠμῶν, γνοῦσα τό, χαῖρε σοί ἔκραζε, χαῖρε ἠμῶν ἡ δόξα καί τό κραταίωμα.

Ἰδού καυτοί σοί κραυγάζομεν• χαῖρε Σταυρέ Κυρίου πανένδοξε• χαῖρε ἐλπίζω ἠμών• χαῖρε ὑψῶν ἠμᾶς ἅπαντας, τή παγκοσμίω ἤδη θεία ὑψώσει σου.

Χαρᾶς αἰτίου ὑπάρξαντος, πιστοί νῦν τή δυνάμει σου χαίρομεν, καί προσκυνοῦμεν σέ• χαῖρε λαμπτήρ παμφαέστατε• χαῖρε νηπίων φύλαξ καί πολυΰμνητε.

Τό Κοντάκιον

Ὤ τρισμακάριστε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε, σέ προσκυνοῦμεν οἱ πιστοί καί μεγαλύνομεν, ἀγαλλόμενοι τή θεία σου ἀνυψώσει. Ἄλλ" ὡς τρόπαιον καί ὅπλον ἀπροσμάχητον,

περιψρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι, τοῖς σοί κράζοντας• Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Εἴτα ἑτέρους ἐξ Οἴκους

Νόμον ὁ ἐν Σιναίω, τῷ Θεόπτη δούς πάλαι, Σταυρῶ ἐθελοντί προσηλοῦται, ὑπέρ ἄνομων ἀνόμως ἀνδρῶν, καί κατάραν νόμου παλαιάν ἔλυσεν, ἴνα Σταυροῦ τήν δύναμιν ὀρῶντες,

ἅπαντες νῦν, βοώμεν•

Χαῖρε, ἀνόρθωσις πεπτοκότων• χαῖρε, κατάπτωσις κοσμολάτρων.

Χαῖρε, Ἀναστάσεως Χριστοῦ τό ἐγκαίνισμα• χαῖρε, μοναζόντων τό θεῖον ἐντρύφημα.

Χαῖρε, δένδρον εὐσκιόφυλλον, ὑφ’ οὗ σκέπονται πιστοί• χαῖρε, ξύλον προφητόφθεγκτον, πεφυτευμένον ἐν γῆ.

Χαῖρε, τῆς Βασιλείας κατ’ ἐχθρῶν συμμαχία• χαῖρε, τῆς πολιτείας κραταιά προστασία.

Χαῖρε, Κριτού δικαίου φανέρωσις• χαῖρε, βροτῶν πταιόντων κατάκρισις.

Χαῖρε, Σταυρέ, ὀρφανῶν ἀντιλῆπτορ• χαῖρε, Σταυρέ, πλουτιστά τῶν πενήτων.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Ξένον θαῦμα ἰδόντες, ξένον βίον βιῶμεν, τόν νοῦν εἰς οὐρανόν ἀνυψοῦντες• διά τοῦτο γάρ ἐν τῷ Σταυρῶ ὁ Χριστός ἐπάγη, καί σαρκί πέπονθε, βουλόμενος ἐλκύσαι πρός τό ὕψος,

τούς αὐτῶ βοώντας•

xristianos.gr

Ἀλληλούια.

Ὅλος ἦλθεν ἐξ ὕψους, τήν Θεότηταν ἔχων, ὁ μόνος προαιώνιος Λόγος• καί τεχθεῖς ἐκ Παρθένου Μητρός, καί φανεῖς τῷ κόσμω ταπεινός ἄνθρωπος, Σταυρόν καταδεξάμενος,

ἐζώωσε αὐτῶ βοώντας•

Χαῖρε, Σταυρέ τῆς εἰρήνης ὅπλον• χαῖρε, βαλβίς τῶν ὁδοιπορούντων.

Χαῖρε, σωζομένων σοφία καί στήριγμα• χαῖρε, ἀπολλυμένων μωρία καί σύντριμμα.

Χαῖρε, εὔκαρπον, ἀθάνατον, καί ζωηφόρον φυτόν• χαῖρε ἄνθος, ὅπερ ἤνθησε τήν σωτηρίαν ἠμῶν.

Χαῖρε, ὅτι συνάπτεις τά ἐν γῆ σύν τοῖς ἄνω• χαῖρε, ὅτι φωτίζεις τάς καρδίας τῶν κάτω.

Χαῖρε, δί’ οὗ φθορά ἐξωστράκισται• χαῖρε, δί’ οὗ ἡ λύπη ἠφάνισται.

Χαῖρε, κάλων μυριάριθμος ὄλβος• χαῖρε, πιστῶν μυριώνυμον εὖχος.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Πέπτωκε τῶν δαιμόνων, ἡ παμβέβηλος φάλαγξ, καί γένος τῶν Ἑβραίων ἠσχύνθη, προσκυνούμενον τόν Σταυρόν παρά πάντων, μετά πόθου βλέποντες, ἀεί δέ ἀναβλύζοντα

ἰάματα τοῖς ἐκβοῶσιν.

Ἀλληλούια.

Ρεύματα συνεστάλη, λογισμῶν κακοδόξων, παγέντος σου Χριστέ ἐπί ξύλου• ἀπορούσι γάρ ὄντως τό, Πώς καί Σταυρόν ὑπέστης, καί φθοράν πέφευγας• ἠμεῖς δέ τήν Ἀνάστασιν

δοξάζοντες, ἀναβοῶμεν.

Χαῖρε, σοφίας Θεοῦ τό ὕψος• χαῖρε, προνοίας αὐτοῦ τό βάθος.xristianos.gr

Χαῖρε, μωρολόγων ἀλόγων ἡ ἅγνοια• χαῖρε, μαντιπόλων ἀφρόνων ἀπώλεια.

Χαῖρε, ὅτι τήν Ἀνάστασιν ἐμφανίζεις τοῦ Χριστού• χαῖρε, ὅτι τά παθήματα ἀνακαινίζεις αὐτοῦ.

Χαῖρε, τῶν πρωτοπλάστων τήν παράβασιν λύσας• χαῖρε, τοῦ Παραδείσου τάς εἰσόδους ἀνοίξας.

Χαῖρε Σταυρέ, τοῖς πάσι σεβάσμιε• χαῖρε, ἐθνῶν ἀπίστων ἀντίπαλε. Χαῖρε Σταυρέ, ἰατρέ τῶν νοσούντων• χαῖρε, ἀεί βοηθέ τῶν βοώντων.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Σῶσαι θέλων τῶν κόσμσν, ὁ τοῦ κόσμου κοσμήτωρ, κατῆλθε πρός αὐτόν ἀπορρήτως• καί Σταυρόν ὑπέστη, Θεός ὧν, δί’ ἠμᾶς, τά πάντα καθ’ ἠμᾶς δέχεται• διό καί λυτρωσάμενος

ἠμᾶς, ἀκούει παρά παντων•

Ἀλληλούια.

Ὠδή ζ’. Ὁ Εἱρμός

Οὐκ ἐλάτρευσαν, τή κτίσει οἱ θεοφρονες, παρά τόν Κτίσαντα• ἀλλά πυρός ἀπειλήν, ἀνδρείως πατήσαντες, χαίροντες ἔψαλλον• Ὑπερύμνητε, ὁ τῶν Πατέρων Κύριος καί Θεός

εὐλογητός εἰ.

Τροπάρια

Ἀναφέρουσα, ἐκ γής πρός τά οὐράνια, χαῖρε ἡ γέφυρα• χαῖρε σημεῖον ἐν ὤ, φλογίνη ρομφαία μέν ὑποκεχώρησε. Ληστής ἦλθε δέ, χαίρων εἰς τόν Παραδεισον• Ἀνυμνῶ τήν δύναμίν σου.

Ἱερέων ἡ εὐπρέπεια ζωήρρυτε, χαῖρε θεμέλιόν της Ἐκκλησίας ἠμῶν, γαλήνη τοῦ συμπαντος• χαῖρε ἀνάκλησις, μετανοίας τέ, καί παρθενίας τήρησις• χαῖρε ξύλον ἀφθαρσίας.

Ρόδον εὔοσμον, ἄνθος χαῖρε ἀμάραντον, ράβδος βλαστήσασα τῆς σωτηρίαν ἠμών• Ζωῆς χαῖρε τράπεζα, παρατιθέμενον, ἄρτον ἔχουσα• χαῖρε τροφή πεινώντων τέ καί λιμήν χειμαζομένων.

Εὐφημεῖ σέ, μακαρίζοντα τά πέρατα, καί ἀνακράζει σοί• Χαῖρε τό ἅρμα Θεοῦ, ἐν ὤ περιέδραμεν ἀγαλλιώμενος, ὥσπερ γίγας τίς, τόν οὐρανόν, τήν ἄβυσσον, ἕως ἄκρων οὐρανίων.

Ἰλαστήριον, ἁπάντων χαῖρε τίμιε• χαῖρε ἡ σύστασις, παντός του κόσμου Σταυρέ, δί’ οὗ ὑψουμένου τέ συνανυψούμεθα, καί διάβολος, πίπτει εἰς ἅδου πέταυρον, τῷ αὐτῶ ἠτοιμασμένον.

Ὠδή ἡ΄. Ὁ Εἱρμός

Παίδας εὐαγεῖς ἐν τή ἀβύσσω, ὁ τύπος τοῦ θεοδόχου διεσώσατο, τότε μέν τυπούμενος• νῦν δέ ἐνεργούμενος, τήν οἰκουμένην ἅπασαν ἀγείρει ψάλλουσαν• τόν Κύριον ὑμνεῖτε τά

ἔργα, καί ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰώνας.

Τροπάρια

Ναμάτων πηγῆς ἐκ σωτηρίου, τοῦ θείου Σταυροῦ, πλουσίως ἀρυσώμεθα, θεορρύτων ἅπαντες, τῆς πλευρᾶς τοῦ πλάσαντος, ἠμᾶς προθύμως κράζοντες καί πιστεῖ ψάλλοντες•

Τόν Τίμιον ὑμνοῦμεν Κυρίου, καί ὑπερυψοῦμεν Σταυρόν εἰς τούς αἰώνας.

Μέσον οὐρανοῦ καί γής ἱδρυθῆς, ὡς κλίμας Σταυρέ Κυρίου ὡραιότατε, ἴνα ἀνατρέχωμεν πρός τά ἐπουράνια, διά τῆς σῆς οἱ ἄνθρωποι ἀνόδου, ψάλλοντες• Τόν Τίμιον Σταυρόν

ἀνυμνοῦμεν, καί ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τούς αἰώνας.

Ὁ τόπος Κυρίου, οὗ οἱ πόδες, οἱ ἅγιοι σοί πρός σωτηρίαν ἔστησαν• ὅθεν προσκυνοῦμεν σέ, Σταυρέ ἡλιομορφε, τῶν ἀσκητῶν ἐντρύφημα, τοῦ Παντοκράτορος, ἡ ἔκλαμπρος

σημαία τῆς νίκης, κατά τοῦ Βελιάρ, ἡ θεοδόχος κλίνη.

Νεκροί διά σου ζωοποιούνται• θανάτου καί γάρ τόν νεκρωτήν ἐβάστασας• τυφλοί ἀναβλέπουσιν, ὦτα διανοίγονται, δαίμονες διώκονται, πάθη ἀφίστανται, μυρίων ἀγαθῶν

ταμειοῦχε, Σταυρέ τοῦ Σωτῆρος, ἡ κλεῖς τοῦ Παραδείσου.

Ὤφθης Κωνσταντίνω τῷ μεγάλω, τῷ κράτορι εὐσεβείας, ὤ πανέβαστε, Σταυρέ θεοδώρητε, καί πανυπερθαύμαστε, ἡλιακῶν λαμπρότερος βολίδων• ὅθεν σέ τόν Κύριον ὑμνοῦμεν

τόν δόντα, καί ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τούς αἰώνας.

Ὠδή θ΄. Ὁ Εἱρμός

Ἅπας γηγενής, σκιρτάτω τῷ πνεύματι λαμπαδουχούμενος, πανηγυριζέτω δέ, ἀΰλων Νόων φύσις γεραίρουσα, τά ἱερά θαυμάσια της Θεομήτορος, καί βοάτω• Χαίροις παμμακάριστε,

Θεοτόκε ἁγνή ἀειπάρθενε.

xristianos.gr

Τροπάρια

Ἴθυνον ἠμῶν, Σταυρέ παμμακάριστε, τῶν προσκυνούντων σέ, πρός τά ἐντολᾶς Χριστοῦ, τήν ζωήν, ἴνα σοί Χαῖρε κράζωμεν• χαῖρε κατάρας λύτρωσις, ὡς ταννυσθέντος σοί, τοῦ

Κυρίου καί κατάραν λύσαντος, εὐλογίαν ἠμίν ἀντεισάξαντος.

Ἤρθη ἐπί γής, ἁπάσης ἡ δόξα σου, Σταυρέ καί ἐπλησε, καί τά ἐπουράνια• διό σοί, Χαῖρε ἀεί κραυγάζομεν• χαῖρε, δί’ οὐ ἐσώθημεν, τά ἔθνη ἅπαντα, προσκυνοῦντες, Τριάδα

ἀχώριστον, τόν Πατέρα, Υἱόν σύν τῶν Πνεύματι.

Σύ εἰ ὁ Σταυρός, δί’ οὗ πάλαι ἔσχισε, Μωυσῆς τήν θάλασσαν• σύ εἰ ἡ ἐκφυήσασα, Ἀαρωνίτις ἡ ράβδος τά κάρυα• σύ τό γλύκαναν ξύλον Μέρας τά νάματα• σοί βοώμεν• Χαίροις

προφητόφθεγκτε, αὐτουργέ τεραστίων ἑκάστοτε.

Ὅλης ἐκ ψυχῆς, τό Χαῖρε σοί κράζομεν, Σταυρέ πανάγιε, καί κατασφραγίζομεν, αὐτούς, καί πόλεις πλοῖα τέ, καί ἱερά, καί ἅπαντα τά ἐγχειρήματα, σού τό θεῖον, ὄνομα χαράττοντες,

πεποιθότες ἐν σοῖ καί τροπούμενοι.

Ὕψωσον Χριστέ, ἠμῶν λατρευόντων σοί, καί προσκυνούντων σου, τόν ζωοποιόν Σταυρόν, καί τά φρικτά σοί, θεία παθήματα, τήν πολιτεία• θραῦσον δέ, τούς ἀντιλέγοντας, ἴνα

γνῶσι, πάντες τήν ἀήττητον, τοῦ Τιμίου Σταυροῦ σου τήν δύναμιν.

Σῶσον μέ Μητρός, τή χαρίτι δέομαι τῆς παναχράντου σου, καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ, θεία δυνάμει, ὄν καί ὑπέμεινας, ὤ Ἰησοῦ μακρόθυμε, καί πολυέλεε, ἴνα σώσης, ρεῦσον τό εἰκόνα

σήν, καί ὁμοίωσιν φέρον πλαστούργημα.

Κοντάκιον

περιψρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι, τοῖς σοί κράζοντας• Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Εἴτα τούς λοιπούς ἕξ Οἴκους

Τεῖχος τῆς οἰκουμένης, ὤ Σταυρέ ζωηφόρε, ἀπόρθητον καί θεῖον νοούμεν• ὁ γάρ τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γής, κατασκευάσας σέ Ποιητής, τάννυσι τάς χείρας, ξένον ἄκουσμα• καί

ἅπαντας ἐκφωνεῖν διδάσκει•

Χαῖρε, ἡ βάσις τῆς εὐσεβείας• χαῖρε, τό νίκος τῆς κληρουχίας.

Χαῖρε, Ἀμαλήκ νοητόν ὁ τροπούμενος• χαῖρε, Ἰακώβ ταῖς χερσί προτυπούμενος.

Χαῖρε, σύ γάρ ἀνεμόρφωσας τάς παλαιτάτας σκιάς• χαῖρε, σύ γάρ ἀνεπλήρωσας προψητοφθέγκτους φωνᾶς.

Χαῖρε, ὁ τόν Σωτήρα τῶν ἁπάντων βαστάσας• χαῖρε, ὁ τόν φθορέα τῶν ψυχῶν καταργήσας.

Χαῖρε, δί’ οὗ Ἀγγέλοις ἠνώθημεν• χαῖρε, δί’ οὗ φωτί κατηυγάσθημεν.

Χαῖρε, σέ γάρ προσκυνοῦμεν τιμώντες• χαῖρε, σοί γάρ προσφωνοῦμεν βοώντες•

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Ὕμνος ἅπας μειοῦται, συνακολουθεῖν θέλων, τῷ πληθεῖ τῶν πολλῶν σου θαυμάτων• ἐγκωμίων πληθύν καί γάρ ἄν προσάξωμεν σοί, ὤ Σταυρέ τίμιε, οὐδέν τελοῦμεν ἄξιον, ὧν

δέδωκας ἠμίν• ἀλλ’ οὔν βοώμεν•

Ἀλληλούια.

Φωτοπάροχον αἴγλην, τοῖς ἐν σκότει δωρεῖται, Σταυρός ὁ ζωοδώρητος οὔτος• τό γάρ ἄϋλον δέδεκται φῶς, καί πρός γνῶσιν θείαν δαδουχεῖ ἀπαντας• ὑψοί δέ νῦν ὑψούμενος τόν

νοῦν ἠμῶν, ἀναμέλπειν ταύτα•

Χαῖρε, φωστήρ, τοῖς ἐν σκότει φαίνων• χαῖρε, ἀστήρ τόν κόσμον αὐγάζων.

Χαῖρε, ἀστραπή, χριστοκτόνους ἀμβλύνουσα• χαῖρε, ἡ βροντή, τούς ἀπίστους ἐκπλήττουσα.

Χαῖρε, ὅτι κατελάμπρυνας Ὀρθοδόξων τους χορούς, χαῖρε, ὅτι κατηδάφισας τῶν εἰδώλων τούς βωμούς.

Χαῖρε, οὗπερ ὁ τύπος οὐρανόθεν ἐφάνη• χαῖρε, οὗπερ ἡ χάρις πονηρίας ἐλαύνει.

Χαῖρε, σαρκός σημαίνων τήν νέκρωσιν• χαῖρε, παθῶν ὁ κτεΐνων ἐπέγερσιν.

Χαῖρε, ἐν ὤ ὁ Χριστός ἐσταυρώθη• χαῖρε, δί’ οὗ πᾶς ὁ κόσμος ἐσώθη.

Χαῖρε Ξύλον, μακάριον.

Χάριν δοῦναι θελήσας, ὁ Χριστός τοῖς ἀνθρώποις, τάς χείρας ἐπί ξύλου ἐκτείνει, καί τά ἔθνη πάντα συγκαλεῖ, καί βασιλείαν πάσιν οὐρανῶν δίδωσι, τοῖς μέλπουσι τόν ὕμνον

ἐπαξίως, καί πιστῶς βοώσιν•

Ἀλληλούια.

Ψάλλοντές σου τόν ὕμνον, εὐφημοῦμεν ἐκ πόθου, ὡς ἔμψυχον Κυρίου σέ Ξύλον• ἐπί σοῖ γάρ πάγεις ἐν σαρκί, ὁ δεσπόζων τῶν δυνάμεων, ἠγίασεν, ἐδόξασεν, ἐδίδαξε βοάν σοί ταύτα•

Χαῖρε, Σταυρέ, νοητή ρομφαία• χαῖρε, Ἁγίων ἅγιον βλέμμα.

Χαῖρε, Προφητῶν καί Δικαίων προκήρυγμα• χαῖρε, τοῦ Χριστοῦ λαμπροφόρον στρατήγημα.

Χαῖρε, κάλλος καί διάδημα βασιλέων εὐσεβών• χαῖρε, κράτος καί ὀχύρωμα ἱερέων εὐλαβῶν.

Χαῖρε, τῆς ἀληθείας εὐκλεέστατος κόσμος• χαῖρε, τῆς σωτηρίας εὐτυχέστατος ὅρμος.

Χαῖρε, φαιδρόν ἁπάντων ἀγλάισμα• χαῖρε, υἱῶν τῆς Ἄγαρ φυγάδευμα.

Χαῖρε, φωτός ἀκηράτου λυχνία• χαῖρε, ψυχῆς τῆς ἐμῆς θυμηδία.

Χαῖρε Ξύλον, μακάριον.

Ὤ πανύμνητον Ξύλον, τό βαστάσαν τόν πάντων Ἁγίων, ἁγιώτατον Λόγον (τρίς)• δεδεγμένων ἠμῶς τά λιτᾶς, ἀπό πάσης ρύσαι συμφορᾶς ἅπαντας, καί αἰωνίου λύτρωσαι κολάσεως

τούς σοί βοώντας•

Ἀλληλούια.

βοῶντες πρός αὐτόν τοιαύτα•

Χαῖρε, Σταυρέ, οἰκουμένης φύλαξ• χαῖρε, ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας.

Χαῖρε, ὁ πηγάζων ἀφθόνως ἰάματα• χαῖρε, ὁ φωτίζων τοῦ κόσμου τά πέρατα.

Χαῖρε, ξύλον ζωομύριστον, καί θαυμάτων θησαυρέ• χαῖρε, συνθετοτρισόλβιε, καί χαρίτων παροχεύ.

Χαῖρε, ὅτι ὑπάρχεις ὑποπόδιον θείον• χαῖρε, ὅτι ἐτέθης εἰς προσκύνησιν πάντων.

Χαῖρε, κρατήρ τοῦ νέκταρος ἔμπλεως• χαῖρε, λαμπτήρ τῆς ἄνω λαμπρότητος.

Χαῖρε, δί’ οὗ εὐλογεῖται ἡ κτίσις• χαῖρε, δί’ οὗ προσκυνεῖται ὁ Κτίστης.

Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Κοντάκιον

Ὤ τρισμακάριοτε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε, σέ προσκυνοῦμεν οἱ πιστοί καί μεγαλύνομεν, ἀγαλλόμενοι τή θεία σου ἀνυψώσει. Ἀλλ’ ὡς τρόπαιον καί ὅπλον ἀπροσμάχητον,

περιψρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι, τοῖς σοί κράζοντας• Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Τό Τρισάγιον

Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος ἐλέησον ἠμᾶς. (τρεῖς φορές)

Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.

Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Παναγία τριάς, ἐλέησον ἠμᾶς. Κύριε ἰλάσθητι ταῖς ἁμαρτίαις ἠμῶν. Δέσποτα, συγχώρισον τάς ἀνομίας ἠμίν. Ἅγιε, ἐπισκεψε καί ἴασαι τάς ἀσθενείας ἠμῶν, ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου.

Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον.

Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.

Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Πάτερ ἠμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τό ὄνομά Σου, ἐλθέτω ἡ βασιλεία Σου, γεννηθήτω τό θέλημά Σου ὡς ἐν οὐρανό καί ἐπί τῆς γής. Τόν ἄρτον ἠμῶν τόν ἐπιούσιον δός

ἠμίν σήμερον, καί ἅφες ἠμίν τά ὀφειλήματα ἠμῶν, ὡς καί ἠμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἠμῶν, καί μή εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμόν ἀλλά ρύσαι ἠμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ.

Κοντάκιον

περιψρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι, τοῖς σοί κράζοντας• Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.

Ὁ Ἱερεύς: Δί’ εὐχῶν τῶν ἁγίων πατέρων ἠμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός, ἐλέησον καί σῶσον ἠμᾶς. Ἀμήν.

http://xristianos.gr/forum/viewtopic.php?t=2497

12. ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ
ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΙΜΙΟΝ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΝ ΣΤΑΥΡΟΝ

Νικηφόρου ιερομονάχου του Κρητός

Μετά τόν, Εὐλογητόν, τό, Κύριε εἰσάκουσον,

εἶτα τό, Θεός Κύριος καὶ τὸ Τροπάριον Ἦχος Δ΄

Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.

Τῷ ζωηφόρῳ νῦν Σταυρῷ προσπελάσωμεν, οἱ μακρυνθέντες τοῖς κακοῖς καὶ προσψαύσωμεν, ἐν ἐπιστρόφῳ λέγοντες καρδίᾳ πιστῶς· πρόφθασον, βοήθησον, ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου, φάνηθι λυτρούμενος ἐκ παντοίων κίνδυνων· μὴ ἐποφθῶμεν ἄπρακτα ζητεῖν· τὴν σὴν γὰρ σκέπην βεβαίαν ἐλπίζομεν.

Δόξα καὶ νῦν.

Οὐ δυνησόμεθα Σταυρὲ τοῦ Κυρίου, τὰ σὰ θαυμάσια ὑμνεῖν οἱ κατάκριτοι. Εἰ μὴ γὰρ σοὶ παρεῖχες τὰ δωρήματα, τῖς ἡμῖν τὴν ἴασιν τῶν τοῦ σώματος νόσων; τὶς δὲ καὶ τὴν κάθαρσιν τῶν ψυχῶν ἄν ἐδίδου; Οὔκ ἀπόμακρυνθῶμεν πώποτε ἐκ σοῦ· σὺ γὰρ σκέπεις πάντας θνητοὺς ἐκ παντοίων κακῶν.

Εἶτα ὁ Ν καὶ ὁ Κανών.

Ὠδὴ Α'. Ἦχος Πλ. Δ'. Ὑγρὰν διοδεύσας. Στίχος.
Σταυρέ τοῦ Χριστοῦ σῶσον ἡμᾶς τῇ δυνάμει σου.

Σταυρὲ σκῆπτρον ἅγιον καὶ σεπτόν, τοὺς ἐν εὐλαβείᾳ προσκυνοῦντας τὴν ἱεράν, σκέπην σου ἀτρώτους ἀπὸ βλάβης, καὶ πειρασμῶν καὶ κινδύνων διάσωσον.

Σταυρὲ σκῆπτρον ἅγιον τοῦ Χριστοῦ, τοὺς σὲ προσκυνοῦντας καταξίωσον ἐσαεί, τῷ Κτίστεί Θεῷ καθυπακούειν, καὶ ὑπ’ αὐτοῦ βασιλεύεσθαι ποίησον.

Σταυρὲ ἡ βοήθεια τῶν πιστῶν, δίδου βοηθείας τοῖς ὑμνοῦσι τὸ ἱερόν, κράτος σου καὶ αἴρειν τὰ βραβεῖα, κατὰ παθῶν ψυχοφθόρων ἐνίσχυσον.

Θεοτοκίον.

Σταυρόν καθορῶσα Ἁγνή ἀμνάς, τοῦ ἁγνῶς τεχθέντος ἐξ αὐτῆς, οὗτος νῦν ἐστί, πιστῶν σωτηρία ἀνεβόα, καὶ κραταιὰ προστασία καὶ στήριγμα.

Ὠδὴ Γ΄. Οὐρανίας ἀψῖδος.

Ὁ Σταυρός τοῦ Δεσπότου, χαῖρε νεκρῶν ἔγερσις, χαῖρε ἀσθενούντων ἡ ρῶσις, χαῖρε ἀντίληψις· τοὺς προσκυνοῦντάς σε, φύλαττε φρούρει καὶ σκέπε, ἐκ τῶν δρωμένων τε, καὶ ἀοράτων ἐχθρῶν.

Ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου, χαῖρε Πιστῶν καύχημα, χαῖρε κραταιὰ προστασία, χαῖρε παράκλησις· τοὺς προσκυνοῦντας σε, ἐκ περιστάσεως ρῦσαι, καὶ δεινῆς κακώσεως καὶ πάσης θλίψεως.

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου, χαῖρε στερρὸν ἔρρεισμα, χαῖρε τῶν ὑμνούντων σε φύλαξ, χαῖρε προπύργιον• τοὺς προσκυνοῦντάς σε ἐκ τῶν τοῦ βίου σκανδάλων, ρῦσαι καὶ διάσωσον θείᾳ δυνάμει σου.

Θεοτοκίον

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Υἰοῦ σου, παρθενικὸν καύχημα, πᾶσί σου τὸν Τόκον ὑμνοῦσι, δύναμις πέφυκεν, οὗ ἡ προσκύνησις καὶ τὸ πρὸς σὲ καταφεύγειν, πάθη θεραπεύουσι ψυχῆς καὶ σώματος.

Ὠδή Δ'. Εἰσακήκοα Κύριε....

Ὁ Σταυρὸς ὁ Πανάγιος, πᾶσι τοῖς ὑμνοῦσιν αὐτὸν τὴν ἴασιν, καὶ πταισμάτων ἀπολύτρωσιν, ἐμφανῶς ὁρᾶται χαριζόμενος.

Τῶν ἀμέτρων πταισμάτων μου, ροῦν τὸν θολερώτατον ἀποξήρανον, ὁ βαστάσας τὸν ξηράναντα, ἀθεΐας ὕλην, Σταυρέ Τίμιε.

Ἁμαρτίαις συμπέφυρμαι, καὶ ἐκ τούτων ἦλθον εἰς ἀλλεπάλληλον, ἀρρωστίαν· ὅθεν κράζω σοι, ἄμφω τὰς Ἰάσεις, Σταυρέ δώρησαι.

Θεοτοκίον.

Οἱ Σταυρόν καὶ τὴν Ἄχραντον, ἔχοντες ἐλπίδα οὐκ αἰσχυνθήσονται· ἡ πρεσβεία γὰρ καὶ δύναμις, τῆς Μητρός καὶ σκήπτρου σφόδρα δύνανται.

Ὠδή Ε'. Φώτισον ἡμᾶς.

Γλύκανον ἡμῶν, τὴν πικρίαν τῶν θλίψεων, Σταυρέ Κυρίου, ὁ πάλαι τῆς μερρᾶς, πικρῶν ὑδάτων τὴν πικρίαν Ἰασάμενος.
Σκέπασον ἡμᾶς, τῇ δυνάμει σου πανάγιε, Σταυρέ Κυρίου, ἐν σοὶ γὰρ τοῦ Πατρός, Ἰσχὺς ἐπῆρθη, τὸ σὸν κράτος ἐνισχύουσα.
Κούφισον ἡμῶν, ἅπαν ἄλγος τε καὶ κάκωσιν, καὶ σκυθρωπότητα ἐκ τῶν καρδιῶν, Σ ταύρε Κυρίου• δέδοταί σοι γὰρ τὸ δύνασθαι.

Θεοτοκίον

Ἔχομεν Πιστοί, προστασίαν πρὸς τὸν Κύριον, τὴν Παναγίαν Παρθένον καὶ τὸν Σταυρόν, ὧν καταπλήττει καὶ τοὺς δαίμονας ἡ δύναμις.

Ὠδή ΣΤ'. Τὴν δέησιν ἐκχεῶ.

Τὸ ὅπλον τῶν βασιλέων ὑμνῶ σε, τὴν στολὴν τῶν Ἱερέων ὑψῶ σε, Χριστιανῶν τὴν ἐλπίδα ἁπάντων, ὑμνολογῶ σε Σταυρέ Παμμακάριστε, τὸ καύχημα κἀμοῦ ὅν σε, ὅπλον ὡς μέγα ἀμπέχομαι.
Σὲ σκέπην Χριστιανοί γινώσκομεν, καὶ καυχώμεθα ἐν σοὶ Ξύλον θεῖον’ εἰς πάντα γὰρ σὲ εὑρίσκομεν κράτος, καὶ παντελῆ σωτηρίαν καὶ σύμμαχον, τὴν χάριν ὅθεν καὶ ἡμῖν, τοῖς ὑμνοῦσί σε πόθῳ κατάπεμψον.
Ὁ Κύριος ἱσχυρὸν ἡμῖν τεῖχος, καὶ προστάτην καὶ φρουρόν σε παρέσχε, καὶ γὰρ ἐν σοὶ ἐναντίαι δυνάμεις, ἐξηφανίσθησαν σθένει τοῦ κράτους σου. Ὡς ἔχεις οὖν πᾶσαν ἰσχύν, ἀσθενοῦντας ἡμᾶς ἰσχύν ἔνδυσον.

Θεοτοκίον

Σωτῆράς μου ἐπιγράφομαι πόθῳ, τοὺς τὸν Κτίστην μου σαρκί δεξαμένους, τὴν μὲν Ἁγνήν, ὡς ζωὴν ἀφθαρτοῦσαν’ τὸ δὲ Σταυρόν, ὡς νεκρῶν ζωοπάροχον. Νεκρώσει οὖν ζωοποιῷ, ὁ Σταυρός καὶ ἡ Κόρη ζωώσατε.

Διάσωσον Σταυρέ Κυρίου τὴν ποίμνην σου ἀπὸ βλάβης, ὅτι πάντες ἐν σοὶ καυχώμεθα, καὶ γινώσκομεν τὴν σκέπην σου, σωτηρίαν καὶ κράτος.
Ἐπίσκεψαι τῇ σῇ δυνάμει τοὺς πίστει σε προσκυνοῦντας, Τίμιε Σταυρέ, ἐξ ἐχθρῶν παντοίας κακώσεως, καὶ δίωξον τάς αὐτῶν περιστάσεις.

Ὁ ἱερεὐς ὡς ἔθος μνημονεύει.

Εἶτα τὸ Κοντάκιον Ἤχος Β'.

Τό ξύλον τῆς ζωῆς καὶ δύναμις ὑπέροπλος, ἐλπὶς τῶν Πιστῶν καὶ σκέπη καὶ κραταίωμα, ἐκ ψυχῆς βοῶμέν σοι, Σταυρέ Κυρίου φύλαξ φάνηθι, καὶ ἐκ σκανδάλων τῶν τοῦ πονηροῦ, προφθάσας ρῦσαι ἡμᾶς τοὺς ὑμνοῦντάς σε.

Καὶ εὐθύς τὸ προκείμενον.Ἦχος Δ'.

Ὑψοῦτε Κύριον τὸν Θεόν ἡμῶν καὶ προσκυνεῖτε τῷ ὑποποδίῳ τῶν ποδῶν αὐτοῦ, ὅτι Ἅγιος ἐστί.

Στίχος. Ὁ Κύριος ἐβασίλευσεν εὐπρέπειαν ἐνεδύσατο.

Εὐαγγέλιον. Ἐκ τοῦ κατὰ Ἰωάννην.

Εἶπεν ὁ Κύριος. Οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανόν, εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὤν ἐν τῷ οὐρανῷ. Καὶ καθὼς Μωσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὔτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν Υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον, ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ.

Δόξα.

Τὸ τοῦ θείου Σταυροῦ σου δυνάμει ἐλεῆμον, ἐξάλειψον τὰ πλήθη τῶν ἐμῶν ἐγκλημάτων.

Καὶ νῦν.

Ταῖς τῆς Θεοτόκου....
Στίχος. Ἐλεῆμον, ἐλέησόν με ὁ Θεός . ..

Καὶ τὸ παρόν Προσόμοιον. Ἦχος Πλ. Β'. Ὅλην ἀποθέμενοι.

Σταυρὲ πανσεβάσμιε, ὅν περιέπουσι τάξεις, Ἀγγέλων γηθόμεναι σήμερον ὁρώμενος θείῳ πνεύματι, δικαιοῖς ἅπαντας, τοὺς κλοπῇ βρώσεως, ἀπωσθέντας καὶ εἰς θάνατον, καθυποκύψαντας· ὅθεν σε καρδίᾳ καὶ χείλεσι πιστῶς περιπτυσσόμενοι, τὸν ἁγιασμὸν ἀρυόμεθα· ὑμνεῖτε, βοῶντες, Χριστόν τὸν ὑπεράγαθον Θεόν, καὶ τὸ αὐτοῦ προσκυνήσωμεν θειον ὑποπόδιον.

Τό, Σῶσον ὁ Θεὸς τὸν Λαόν σου κ. τ. λ.

Ὠδὴ Ζ'.Οἱ ἐκ τῆς ἰουδαίας. ..

Τὸ κράτος τοῦ θανάτου, τεθανάτωται πάλαι τῆς κρεμασθείσης ζωῆς, θανάτῳ ζωηφόρῳ, Σταυρέ ἐν σοι διὸ σε, ἰκετεύω κραυγάζων σοι, τῶν θανατούντων παθῶν, ρῦσαι με νῦν καὶ σῶσον.
Τὴν βροτῶν σωτηρίαν, ὁ Σωτὴρ ἠβουλήθη ἐναπεργάσασθαι, ἐν ξύλῳ ζωηφόρῳ, διδοὺς τοῖς σωζομένοις, μελωδεῖν τὰ σωτήρια· χαῖρε Σταυρὲ τοῦ Χριστοῦ, Πιστῶν ἁπάντων σώστα.
Τοῦ ξύλου τῆς κατάρας, οἱ τρυφήσαντες εὖρον τάς ἀφεσίμους ἐν σοί, ἐκτάσει εὐλογίας χειρῶν τῶν τοῦ Δεσπότου, διό πάντες σοὶ κράζομεν· τὴν εὐλογίαν Σταυρέ δίδου τοῖς σὲ τιμῶσι.

Θεοτοκίον.

Καυχῶμαι τὴν δυάδα, προβαλλόμενος πρέσβεις πρὸς τὸν Σωτῆρα Χριστόν, Μητέρα καὶ τὸ σκὴπτρον· ἰσχύει γὰρ ἡ Μήτηρ, καὶ τὸ σκῆπτρον κρατύνει με, χαῖρε τὸ σκῆπτρον Χριστοῦ, χαῖρε ἡ Μήτηρ τούτου.

Ὠδὴ Η'. Τὸν Βασιλέα.

Τοὺς προσκυνοῦντάς σε, ὦ Σταυρὲ διατήρει, πειρασμῶν καὶ κινδύνων ἀτρωτους· ἔχεις γὰρ σὴν σκέπην φρουροῦσαν πιστούς πάντας.
Τὰς ἀρρωστίας τὰς τῆς σαρκός ἱατρεύεις, καὶ σπιλάδας ψυχῶν ἐκκαθαίρεις. Ὅθεν σὲ ὑμνοῦμεν, Σταυρόν τὸν τοῦ Κυρίου.
Τοὺς τῷ σημείῳ σου ἑεαυτούς σημειοῦντας, τῶν παγίδων λυτροῦσαι τοῦ σκότους, Σταυρέ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ σοῦ σημείου.

Θεοτοκίον.

Τοῦ Βασιλέως τῶν Οὐρανῶν τὴν Μητέρα, καὶ Σταυρόν τοῦ Σωτῆρος ἐν πίστει, πάντες προσκυνοῦμεν, ὥσπερ κοινούς προστάτας.

Ὠδή Θ'. Κυρίως Θεοτοκίον ....

Ἥν φέρω σοι ἐκ πόθου, δέησιν Κυρίου, δέξαι Σταυρέ, καὶ τὴν χάριν παράσχου πιστῶς, σὲ προσκυνοῦντι ἐν πίστει καὶ μεγαλύνοντι.
Σημεῖον νικηφόρον, πάντες οἴδασί σε, οἱ διὰ σοῦ βραβεῖα καὶ νικάς αὐτῶν, σὺν εὐλαβείᾳ λαβόντες, καὶ μεγαλύνουσι.
Τὸ χαῖρε τοῦτο τέλος, τοῦ μικροῦ μου ὕμνου, τοῦ διὰ σοῦ νικηφόρου ὀφθέντος Σταυροῦ, δέξαι Χριστέ μου τὸ χαῖρε, καὶ δίδου μοι τὰ χαρμόσυνα.

Θεοτοκίον.

Οὐ θέλω σιωπῆσαι τὰ τῆς Θεοτόκου, καὶ τὸν Σταυρόν μὴ κηρύττειν, ὅς σκέπει πιστούς οὐ σιωπῶ, ἀλλὰ λέγω, εἰ καὶ ἐσίγησα.

Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς . . .Καὶ τὰ παρόντα Μεγαλυνάρια.

Τὸν Σταυρὸν τὸν τίμιον τοῦ Χριστοῦ, σήμερον ἐκ πόθου προσκυνήσωμεν εὐλαβῶς, καί ἐν κατανύξει βοήσωμεν συμφώνως, Σταυρέ ζωῆς τὸ ξύλον πιστούς στερέωσον.
Πάντες προσκυνοῦμεν πανευλαβῶς, καί φόβῳ καὶ πόθῳ, σὺν ἀγάπῃ τε καὶ χαρᾷ, τιμῶντες ὑμνοῦμεν τὸ πανάγιον ξύλον, χείλεσιν ἀναξίοις κατασπαζόμενοι.
Σκῆπτρον ἁγιότατον τοῦ Χριστοῦ, ζωηφόρον ξΰλον, ἱερέων ἡ καλλονή, Βασιλέων νῖκος, στήριγμα ὀρθοδόξων, πάντας τοὺς σέ τιμῶντας, Σταυρέ διάσωσον.
Ἄλαλα τὰ χείλη τῶν ἀσεβῶν, τῶν μὴ προσκυνούντων τὸν Σταυρόν τὸν ζωοποιόν, τὸν ἁγιασθέντα Αἵματι τῷ πανσέπτῳ, Χριστοῦ τοῦ ζωοδότου ὅν μεγαλύνομεν.

Θεοτοκίον.

Ὥσπερ τὴν ψάμμον τῶν θαλασσῶν, ὑπὲρ ἀριθμόν τε τῶν ἀστέρων τοῦ Οὐρανοῦ, μόνος ἁμαρτήσας καὶ μόνος κατεκρίθην, ὦ Δέσποινα τοῦ Κόσμου, σύ με διάσωσον.

Τρισάγιον.
Καὶ τὸ Τροπάριον, Ἦχος Α'.

Σῶσον, Κύριε, τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς Βασιλεῦσι κατά βαρβάρων δωρούμενος, καὶ τὸ σὸν φυλάττων διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.

Ὁ ἱερεύς μνημονεύει.

Ἐν δὲ τῷ τέλει ψάλλεται τὸ παρόν.
Hχος Β'. Ὅτε ἐκ τοῦ ξύλου σε νεκρόν.

Λάμψον φῶς ἀπρόσιτον ἡμῖν ἔργον γὰρ ἐσμὲν τῶν χειρῶν σου, πάντες Χριστέ Βασιλεῦ· νίκη δὲ στεφάνωσον, τοὺς σὲ ὑμνοῦντας πιστῶς, κατ’ ἐχθρῶν ἀοράτων τε, καὶ ὁρατῶν ἅμα, τεῖχος καὶ ὀχύρωμα, ἰσχὺν καὶ ἄσυλον, ὄλβον τὸν Σταυρὸν σου πλουτοῦντας, Σῶτερ, ὁ τὴν ἄφθορον μήτραν, ὑποδὺς ἀρρήτως τῆς Θεόπαιδος.

ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΟΣ

ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΙΜΙΟΝ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΝ ΣΤΑΥΡΟΝ

ΤΩ ΔΕ ΘΕΩ ΔΟΞΑ

http://www.churchgoc.org/Library/canon_stauro.html

13. Έθιμα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού της Λήμνου

Την παραμονή της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού οι νοικοκυρές συνηθίζουν εδώ και αιώνες, να κόβουν τα βασιλικά, τα οποία έχουν μεγαλώσει πια, αφού τα φρόντιζαν όλο το καλοκαίρι και να τα φέρνουν στην εκκλησία, για να τα μοιράσει ο ιερέας στους πιστούς.

Την ημέρα του εορτασμού της υψώσεως του Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) συνηθίζεται να μοιράζεται βασιλικός γιατί η Αγία Ελένη βρήκε το Σταυρό του Κυρίου σε ένα χώρο που ήταν κατάσπαρτος από βασιλικούς.
Για το λόγο αυτό ο ιερέας μοιράζει στους πιστούς κλαδάκια βασιλικού την ημέρα αυτή.

Με τον Αγιασμό και το βασιλικό της Υψώσεως του Σταυρού φτιάχνεται το προζύμι της νέας χρονιάς[1] που τα παλαιότερα χρόνια οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν για να ζυμώσουν το ψωμί.

«Με τ΄Σταυρού τον αγιασμό κάμνε το προζύμ’ για ούλο το χρόνο» συμβούλευαν οι μητέρες τις θυγατέρες τους.

Όταν ο Γεώργιος Μέγας απεσταλμένος από την Ακαδημία Αθηνών επισκέφτηκε το Κατάλακκο για να καταγράψει τα έθιμα της Λήμνου, οι Λημνιές του είπαν: «κάθε σπίτι, κάθε νοικοκυρά φέρνει ένα κουμάρ’ με νερό στην εκκλησιά, τ’ αφήνουν στη μέση της εκκλησίας, όπου γίνεται ο αγιασμός, και μετά το παίρνουν.
Με τον αγιασμό αυτό κάνουν το προζύμι της χρονιάς το κάνουν καινούργιο. Το παλιό το σβούν΄ το ζυμώνουν την τελευταία εβδομάδα».

Ακόμα και οι Τουρκάλες ήθελαν να πάρουν αγιασμό και σταυρολούλουδα.

Κάποτε μια Τουρκάλα από την Κώμη ρώτησε κάποιες Λημνιές της Καλλιόπης γιατί το ψωμί τους είναι γλυκό και δε μουχλιάζει.

_Γιατί στη ζύμη μέσα βάζουμε Αγιασμό από τη γιορτή του Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου απάντησαν οι Λημνιές.

_Θα μου δώσετε και μένα, ρώτησε η Τουρκάλα. Αμηχανία. Οι Λημνιές βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση.
Πως να δώσουν αγιασμό σε μια μουσουλμάνα. Από την άλλη δεν ήθελαν να αρνηθούν.
Έτσι της έδωσαν απλό νερό και της είπαν πως ήταν αγιασμός.

Και το θαύμα έγινε.
Η πίστη της Τουρκάλας ότι το νερό που της έδωσαν οι Λημνιές ήταν αγιασμός, φούσκωσε το ψωμί, το έκανε γλυκό και δεν μούχλιασε.
Όταν αργότερα η Τουρκάλα τις ευχαρίστησε εκείνες δεν αποκάλυψαν την απάτη τους.[2]

Το βασιλικό που έπαιρναν από τον ιερέα αρχικά τον χρησιμοποιούσαν για να σταυρώσουν το προζύμι και στην συνέχεια τον τοποθετούσαν μέσα σε ποτήρι με νερό ευελπιστώντας να βγάλει ρίζες για να τον ξαναφυτεύσουν.

Συνήθιζαν να λένε για το βασιλικό:

«Βασιλικός κι αν μαραθεί

Κι αν γείρουν τα κλωνιά του

Ρίξε νερό στη ρίζα του

Να’ ρθεί στα πρωτινά του».

Για τους γεωργούς τα μέσα Σεπτέμβρη ήταν πια και ο κατάλληλος καιρός για να αρχίσουν σιγά σιγά να σπέρνουν. Έλεγαν: « του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε».

Ευαγγελία Χ.Λιάπη
Aπολυτίκιο

Σώσον, Κύριε, τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου, νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων δωρούμενος και το σον φυλάττων, δια του Σταυρού Σου, πολίτευμα.

[1] Για τους γεωργούς και κτηνοτρόφους η καινούργια χρονιά ξεκινάει τη 1 Σεπτέμβρη. Έτσι οι νοικοκυρές είχαν φροντίσει να εξαντλήσουν το παλιό προζύμι.Με τον Αγιασμό που έπαιρναν την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού από την εκκλησία και το βασιλικό που τους έδινε ο Ιερέας σταύρωναν την ζύμη κι έφτιαχναν το καινούργιο προζύμι.

[2] Την ιστορία με τη Τουρκάλα μου την αφηγήθηκε πριν από αρκετά χρόνια μια φίλη μου. Της την είχε αναφέρει η γιαγιά της από την Καλλιόπη ως παράδειγμα ότι η πίστη νικάει όλα τα εμπόδια και στο τέλος δικαιώνει τον πιστό.

http://kokkinovraxos.blogspot.gr/2011/09/14.html

14. ΛΕΙΔΙΝΟΣ ΑΙΓΙΝΑ (ΗΘΗ & ΕΘΙΜΑ)

http://www.youtube.com/watch?v=JHCNRm1wnc0

ΛΕΙΔΙΝΟΣ
( 14 Σεπτεμβρίου της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού)

Ο 'Λειδινός' είναι ένα παλιό έθιμο που εορτάζεται την ημέρα του Τιμίου Σταυρού 14 Σεπτεμβρίου στην περιοχή της Κυψέλης. Είναι αγροτική γιορτή με τις ρίζες της σε προελληνικές δοξασίες, σχετικές με τη λατρεία του Θεού Άδωνη που γονιμοποιεί τη φύση γεννιέται την άνοιξη και πεθαίνει το φθινόπωρο. Η γιορτή αυτή συμβολίζει το τέλος των υπαίθριων αγροτικών εργασιών και συνηθειών του καλοκαιριού όπως το μεσημεριανό ύπνο των εργατών και το απογευματινό φαγητό που έπαιρναν το δειλινό ή Λειδινό όπως το λένε οι Αιγινήτες και την έναρξη του φθινοπώρου και του χειμώνα στη συνέχεια΄.
Έτσι η παύση του Λειδινού παριστάνεται σαν ένας πραγματικός θάνατος. Η προετοιμασία αρχίζει δύο με τρεις μέρες πριν τις 14 Σεπτεμβρίου. Οι γυναίκες συγκεντρώνονται και φτιάχνουν στα σπίτια τους το φαγητό : σιτάρι, σταφίδες, ρόιδια μύγδαλα ,στραγάλια, και μαϊντανό. Βράζουν το μίγμα που έχει τη μορφή κολλύβων και λέγονται λειδινό. Παράλληλα άλλες γυναίκες φτιάχνουν ομοίωμα νέου από άχυρα και το στολίζουν με φανταχτερά λουλούδια και με κεφάλι από Αιγινήτικο κανάτι. Τοποθετούν το ομοίωμα αυτό του Λειδινού σε ένα καλοστρωμένο τραπέζι και παίρνουν θέσεις για να κλάψουν το νεκρό Λειδινό . Κατόπιν τον βάζουν σε φέρετρο με πολλά λουλούδια το οποίο περιφέρουν στους δρόμους .Από όπου περνούν πετούν λουλούδια και μοιράζουν κόλλυβα. Στο τέλος-τη δύση- θάβουν το νεκρό ομοίωμα και τρώνε τα κόλλυβα χορεύοντας και τραγουδώντας για την συγχώρεσή του. Σε τρεις μέρες ανοίγουν τον τάφο και παίρνουν το νεκρό είδωλο φωνάζοντας 'Αναστήθηκε ο Λειδινός' και το βράδυ μοιράζουν κρίθινες κουλούρες ,μεζέδες ,κρασί και συνεχίζουν το γλέντι με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια.
Το 'έθιμο αυτό σχετίζεται με την εξαφάνιση της βλάστησης και την αναγέννησή της την άνοιξη και γιορτάζεται από τη Δ.Κ. Κυψέλης κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου.

http://www.youtube.com/watch?v=JHCNRm1wnc0

15. Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Κάθε Σεπτέμβρη στις κορφές των βουνών…

Του ΝΙΚΟΥ ΨΙΛΑΚΗ

(Περισσότερα στο βιβλίο μας Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη (2005)

Κάθε χρόνο στα μέσα του Σεπτέμβρη ζωντανεύουν οι κορφές των βουνών. Άνθρωποι κάθε ηλικίας σε όλο το νησί ανηφορίζουν στα φημισμένα ιερά, περπατούν σε μονοπάτια ξεφτισμένα από το χρόνο, ακολουθούν τα βήματα άλλων, αυτών που χιλιάδες χρόνια πριν είχαν καταφύγει στα ίδια βουνά και στις ίδιες κορφές, αναζητώντας στο μυστήριο του ύψους την επαφή με το θεό.
Ιερά Κορυφής, προσφορές και λατρείες χαρακτηρίζουν τον λαμπερό κόσμο της μινωικής Κρήτης. Κι αργότερα, τα περισσότερα ελληνικά βουνά ταυτίστηκαν με τους αρχαίους θεούς. Κοντά σε κάποιο κρητικό κορφοβούνι λέγανε πως είχε γεννηθεί ο ίδιος ο Δίας.
Σε μια ορεινή χώρα, όπως είναι η Ελλάδα, το βουνό ήταν πάντα πηγή ζωής. Τα ελληνικά βουνά έδωσαν τόπο στους θεούς και στους ανθρώπους. Βοσκοί, ξυλοκόποι, κυνηγοί, απεικάσματα των θεϊκών μορφών, ανηφόριζαν για να φτάσουν κοντά στους θεούς τους. Και σε ένα απ’ αυτά ειπώθηκε πως βρίσκονταν οι κατοικίες του Δωδεκάθεου, στον Όλυμπο.

Η αναζήτηση της θεότητας στις κορφές των βουνών δεν φαίνεται να είναι άσχετη με τη γεωμετρία του χώρου. Οι κορφές είναι πιο κοντά στον ουρανό. Κι όταν τις βλέπεις από κάτω, νομίζεις πως εκεί ακουμπά ο γαλάζιος θόλος του στερεώματος. Το ίδιο έκαναν και οι άνθρωποι του προϊστορικού κόσμου. Τα μονοπάτια δεν φαίνεται να άλλαξαν ποτέ, πιθανόν να παραμένουν ίδια κι απαράλλακτα για χιλιάδες χρόνια. Ίδια, μέχρι το σαρωτικό πέρασμα της μπουλντόζας και την ασέβεια απέναντι στα ιερά βήματα των θεών και στα ιερά βήματα των ανθρώπων.
Στα χριστιανικά χρόνια οι άνθρωποι ανηφορίζουν στα βουνά κάθε χρόνο στα μισά του Σεπτέμβρη κρατώντας κλαδιά βασιλικού, πρόσφορα, άρτους κι αφιερώματα. Όπως και τώρα. Με κλαδιά βασιλικού. Μοσχομυρίζουν τα παλιά μονοπάτια.
Στις θέσεις της αρχαίας λατρείας εγκαταστάθηκαν νεότερα ιερά. Και πολλά απ’ αυτά αφιερώθηκαν στο ιερό σύμβολο του χριστιανικού κόσμου, στο Σταυρό. Στα μισά του Σεπτέμβρη λοιπόν, στις 14 του μήνα, τιμάται ο Σταυρός. Κι ο βασιλικός είναι το βοτάνι της γιορτής. Η ανάμνηση της εύρεσής του και η σχετική παράδοση διαμορφώνουν ένα ισχυρό εθιμικό πλαίσιο με συνήθειες λατρευτικές και μαγικοθρησκευτικές. Οι γυναίκες προσφέρουν γλάστρες στους ναούς ή προσέρχονται κρατώντας απαραιτήτως από ένα μάτσο βασιλικό. Στο τέλος παίρνουν πάλι από ένα κομμάτι βασιλικό για να τον βάλουν στα εικονίσματα, στα κελάρια με τα γεννήματα, ακόμη και μέσα στα πιθάρια (τώρα βέβαια είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που μπορεί να βρει κανείς ανθρώπους που διατηρούν δικά τους σπορικά), για θεραπευτικά θυμιάματα και για το ξανακαινούργιωμα (ανάπιασμα) του προζυμιού.
Ο σταυρός, το σύμβολο της Χριστιανικής Πίστης, βρίσκεται στη συνείδηση των ανθρώπων στο μέγιστο ύψος της συμβολικής ιεράρχησης των πραγμάτων. Οι αφιερωμένοι στην Ύψωση ναοί βρίσκονται στα ψηλότερα σημεία της Κρήτης, ξεκινώντας από την πιο ψηλή κορφή του νησιού. Εύκολα μπορούμε να καταλάβομε γιατί η κορφή της Κρήτης, στον Ψηλορείτη, αγιάζεται από το μικρό πετρόχτιστο ναό του Σταυρού. Όπως και στα Ρεθεμνιώτικα βουνά και σε πολλές περιοχές της Μαδάρας. Όπως και στον ιερό Κόφινα, και στη Θριφτή και στα Στειακά βουνά.

Και τη νύχτα, πριν ξημερώσει η μέρα του Σταυρού, το σύμβολο αυτό γινόταν λαμπερό, σαν αστέρι που λάμπει εκτυφλωτικά, και ξεκινούσε μια φωτεινή πορεία από το ’να στ’ άλλο βουνό. Από τον Ψηλορείτη ως τη Μαδάρα ή ως το Κέντρος, από τον Ψηλορείτη ως τον Κόφινα, από τον Ψηλορείτη ως τη Δίκτη κι από τη Δίκτη ως τα Στειακά βουνά. Παρά τις τοπικές παραλλαγές (η πορεία του Σταυρού δεν είναι ίδια σε όλες τις τοπικές παραδόσεις), άλλοτε λένε πως κινείται από τα ανατολικά προς τα δυτικά, άλλοτε αντιστρόφως και άλλοτε ότι κάνει τη βόλτα όλου του νησιού, δηλαδή αγκαλιάζει την Κρήτη πετώντας από κορφή σε κορφή.
Όποιος κατόρθωνε να δει το σταυρό σ’ αυτήν τη νυχτερινή γεμάτη μυστήριο πορεία του, λογιζόταν τυχερός. Κι ό,τι προλάβαινε να ζητήσει από το θεϊκό σύμβολο, το ’χε αμέσως. Οι κάτοικοι της Μεσαράς πίστευαν πως είναι τυχεροί γιατί πάνω από τον τόπο τους διασταυρώνονται οι θείες (εναέριες) διαδρομές. Και προκαλούσαν την τύχη τους. Κοίταζαν τον ουρανό, ή ακόμη και ξενυχτούσαν περιμένοντας. Έλεγαν, όμως, ότι η πορεία του Σταυρού είναι γρήγορη, μόλις που προλαβαίνεις να τον κοιτάξεις πριν πάει σ’ άλλη κορφή. Μια ωραία παράδοση εκφράζει με χαρακτηριστικό τρόπο τις δοξασίες περί ταχύτητας και παράλληλα μεταφέρει στις γενιές που την ακούνε τις παραδοσιακές αξίες:
«Ήταν και μια γριά που λίγο μετά το μεσονύχτι είδε τον ιπτάμενο Σταυρό να τρέχει σαν αστραπή από τον Ψηλορείτη ως τα Αστερούσια. Εκ¬στασιάστηκε και κοιτάζοντας το θεϊκό σύμβολο αναφωνεί.
- Πέψε μου, Σταυρέ, χίλια... χίλια... χίλια
χίλια φλουριά, χίλια ριάλια, ήθελε να πει, αλλά ώσπου να τελειώσει τη φράση της η ιπτάμενη φλόγα του Σταυρού είχε χαθεί πίσω από τις μαβιές κορφές ή είχε κουρνιάσει στην ψηλή κορφή, στο ξωκλήσι του Σταυρού...
Κι όταν είδε τα χείλια της να μεγαλώνουν, να μεγαλώνουν και να κρεμάνε ως κάτω από το πηγούνι, τότε κατάλαβε... Ο Σταυρός της έπεψε ό,τι του ζήτησε: χείλια!»

ΣΤΟΝ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ
Στην κορφή του Ψηλορείτη, όπως είπαμε, υπάρχει «ναΐσκος τιμώμενος επ’ ονόματι του Τιμίου Σταυρού, όστις είναι εκτισμένος δια ξηρολίθων (ξεροπέτρι), άνευ ασβέστου ή χώματος». Το πανηγύρι που γίνεται εκεί ακόμη και σήμερα απαιτεί μια κοπιαστική ανάβαση αρκετών ωρών γι’ αυτό και δεν είναι πολλοί εκείνοι που μπορούν να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους και να βρεθούν στην κορφή της Κρήτης. Για τη γιορτή αυτή και το διήμερο ταξίδι των προσκυνητών κάνει λόγο ο Ιωσήφ Χατζηδάκης (1888) σημειώνοντας πως μόνο μια μεταλλική εικόνα (κεχαραγμένη) υπάρχει εκεί και ένας σταυρός. Εντυπωσιακή και λεπτομερή περιγραφή μας άφησε ο Παύλος Βλαστός, ο οποίος αναφέρεται στις «ιερές πορείες» προσκυνητών κατά τα έτη 1860 και 1872:
Της εσπέρας επελθούσης οι προσκυνηταί αφίωνται εις την θέσιν Πάνα, {εις τον Πάνα τον ποιμενικόν θεόν των αρχαίων), και εις την Κορακιά, αι θέσεις αύται είναι εκτεταμένον λεκανοπέδιον, ένθα ευρίσκονται και σήμερον τα ποιμνιοστάσια, (μητάτα και μάνδραι των κατοίκων του Βυζαρίου και Φουρφουρά, άτινα λέγονται «το μητάτο του Παππά Παύλου» το μητάτο του..........................ονόματα 100 και 150 ετών ιδιοκτητών μεγάλων ποιμνίων, και πέριξ των ποιμνιοστασίων τούτων ευρίσκονται παρ' ελπίδα ουχί πηγαί, αλλά φρέατα τινα εκ καθαρωτάτου και διαυγεστάτου ύδατος, μιας περίπου οργυιάς έχοντα βάθος.
Ενταύθα παρατηρεί τις υψήκορμα δένδρα πευκών (αγριοκουκκουναρεών), στηράκων (αστυράκων), αγριακανθών, μαυρακάνθης (λουτσές).
Εντός δε των ποιμνιοστασίων (μητάτων) και των καλυβών των ποι¬μένων, ανάπτοντες πυράν αναπαύονται οι προσκυνηταί, ενδυόμενοι χειμερινά ενδύματα. δειπνώσι, διανυκτερεύουσι υπνόττοντες μέχρι του μεσονυκτίου.

Οι ιερείς (οι συνοδοιπόροι και οδηγοί πολλάκις) οι ποιμένες ως εκ των σημείων των αστέρων και πλανητών και των αστερισμών γνωρίζοντες ακριβώς τας ώρας της νυκτός, ξυπνούν μετά το μεσονύκτιον τους προσκυνητάς οίτινες αφίνωσι πάντα τα περιττά βάρη, τινές δε και τους ίππους και ημιόνους αυτών, ως δυσβάτου της ανόδου ούσης, άρχεται η προς την κορυφήν του όρους ανάβασις. Οι παρακολουθούντες ωκύποδες νέοι προπορευόμενοι κρατώσιν αναμμένας δάδας (δαυλούς) καταγίνονται εις την εργασίαν να βάλλωσι πυρ υπό τα χαμόκλαδα, τας ακάνθας και λουτσαίς κ.λ.π. αίτινα ευρίσκονται πολυπληθεί ένθεν και ένθεν των μονοπατίων διά να φωτίζονται και βλέπουν οι διερχόμενοι και ανερχόμενοι ανεπιτήδειοι και αγύμναστοι..
Η ανάβασις αύτη επί των υπωρειών της Ίδης έχει τι το τερπνόν και διασκεδαστικόν όταν οι προσκυνηταί είναι πολυπληθείς, διότι αι εκα¬τέρωθεν της οδού αναπτώμεναι πυραί των ακανθών και χαμόκλαδων διαρκούσης εκάστης καιομένης από εν τέταρτον της ώρας και πλέον, και προχωρούντες προς τα άνω καίοντες, σχηματίζονται ούτω γραμμαί, αίτινες φωτίζουσαι ως είπωμεν τους αναβαίνοντας,, φαίνονται εκ μακρόθεν φωταυγάζουσαι, όπως πολλάκις βλέπωμεν ταύτας κατά την νύκτα ταύτην και εκ Ρεθύμνης, φαίνονται δε και εκ των λευκών ορέων, και όθεν γίνεται ορατή η πλευρά αύτη της Ίδης, δεικνύουσαι και τοις μακράν θεωμένοις την πρόοδον της αναβάσεως των προσκυνητών. Έχει προς τούτοις και το κοπιαστικόν και αγωνιώδες, διότι εις τους αγυμνάστους φέρει κόπωσιν τοιαύτην ώστε αναγκάζονται μετά 20-30 βημάτων αναβίβασιν να σταματήσωσιν ή να αναπαυθώσι καθήμενοι ή και ιστάμενοι επί τινα λεπτά της ώρας όπως αναλάβουν τας δυνάμεις αυτών.

ΣΤΟΝ ΚΟΦΙΝΑ
Η εκκλησία στον Κόφινα ήταν άστεγη. Ο φόβος των καιρικών συνθηκών, δηλαδή ένας πρακτικός λόγος, δεν επέτρεψε παλιότερα τη στέγασή του. Ωστόσο, αυτή η έλλειψη μας θυμίζει τα υπαίθρια ιερά κορυφής των Μινωιτών. Στον ίδιο χώρο, στην ίδια ακριβώς κορυφή, ανέβαιναν και τότε για να εκπληρώσουν κάποιο τάμα, για να συναντήσουν, ίσως, το δικό τους θεό. Μια ξερολιθιά, μια πρόχειρη διαμόρφωση του χώρου και το ιερό είναι έτοιμο. Ο ναός σκεπάστηκε τώρα και λίγα χρόνια, λίγες δεκαετίες μόνο. Όμως «και σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της τελετής γίνεται στην ύπαιθρο, αφού το εκκλη¬σάκι με τη βία χωράει τον παπά. Έτσι, εκτός ναού γίνεται η προσκύνηση των εικόνων, η λιτανεία, η είσοδος των Αγίων, η ανάγνωση των ιερών Ευαγγελίων, η ευλόγηση των άρτων, αλλά προπάντων η εντυπωσιακή τελετή της Υψώσε¬ως του Τιμίου Σταυρού…», σύμφωνα με τον Γιώργο Σταματάκη.
Η ανάβαση στον Κόφινα αρχίζει νωρίς το πρωί της 14ης Σεπτεμβρίου. Ένα πανάρχαιο μονοπάτι (για χιλιάδες χρόνια πολλά από τα παλιά μονοπάτια παραμένουν ίδια και απαράλλακτα) οδηγεί ως την κορφή του βουνού. Όσο κι αν είναι δύσκολη η πορεία, δίπλα σε απότομους μεγάλους γκρεμούς, ακόμη και οι ηλικιωμένοι δεν διστάζουν να ανηφορίσουν μέχρι το μικρό ναό. Κοντά στο μονοπάτι, αλλά σε πολύ δύσβατα σημεία, βρίσκονται οι τρεις «μηλίτσες», τα δέντρα από τα οποία λαμβάνεται ο καρπός για το εντυπωσιακό έθιμο της ευλογίας, που θα δούμε αμέσως παρακάτω.

Τα ιερά μήλα του Κόφινα
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα στο πανηγύρι του Κόφινα είναι η προσφορά των καρπών ενός άγριου δέντρου που φυτρώνει στις απότομες πλαγιές του βουνού και οι οποίοι ωριμάζουν την εποχή της γιορτής. Τα δέντρα αυτά είναι συγκεκριμένα και έχουν καθαγιαστεί από την τοπική παράδοση. Λένε πως φύτρωσαν από το αίμα μιας γυναίκας που ανηφόριζε στον Κόφινα και στο δρόμο μετάνιωσε. Πήρε άλλο δρόμο υπακούοντας στα κελεύσματα της σάρκας, ή για να μαζέψει δίκταμο, σύμφωνα με μιαν άλλη εκδοχή. Τα δέντρα πήραν το όνομά της: Μηλιά. Οι νέοι τα κόβουν με μεγάλη δυσκολία, πάντα την παραμονή της γιορτής. Η κοπή τους θεωρείται ευλογία και πράξη κοινωνικής καταξίωσης.
Αφού τα αφήσουν για ένα βράδυ μέσα στο νερό για να κοκκινίσουν τα μεταφέρουν την επομένη στην κορφή του βουνού, στην εκκλησία, και τα βάζουν στο πανέρι με το σταυρό και το βασιλικό.
«Στο τέλος της δοξολογίας ο ιερέας τοποθετεί το πανέρι με τα μηλάκια πάνω στο κεφάλι του και το περιφέρει τρεις φορές στην κορυφή του Κοφίνου συνοδευόμενος απ' όλο το εκκλησίασμα. Ταυτόχρονα οι ψάλτες ψάλλουν το «Άγιος ο Θεός» και το απολυτίκιο του Τίμιου Σταυρού, το οποίο επαναλαμβάνουν έως ότου ολοκληρωθεί η περιφορά. Έπειτα ο ιερέας σταματά στη μέση της κορυφής και παίρνει στα χέρια του τον Τίμιο Σταυρό μαζί με ένα μάτσο κλαδάκια της μηλιάς φορτωμένα με μηλάκια και αφού ευλογήσει μ' αυτά και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα αρχίζει την καθορισμένη από το τυπικό της Εκκλησίας τελετή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Καθ' όλη τη διάρκεια της τελετής οι ψάλτες και ο συγκεντρωμένος λαός επαναλαμβάνουν σε πολύ γρήγορο ρυθμό τη φράση «Κύριε Ελέησον» που αποτελεί τη βάση της νοερής καρδιακής προσευχής και οδηγεί στη νίψη και την κατάνυξη. Στο τέλος της τελετής ο κόσμος περνά, προσκυνά το σταυρό και παίρνει το μηλαράκι του, που διανέμει ο παπάς ως αντίδωρο. Όσοι έχουν νηστέψει την προηγούμενη, τρώνε αμέσως τα μηλάκια σα να πρόκειται για Θεία Κοινωνία. Οι υπόλοιποι τα μεταφέρουν στο σπίτι και τα τοποθετούν για «ώρα ανάγκης» στα εικονίσματα. Τα μηλάκια αποξηραίνονται και όποτε κάποιος από το σπίτι αρρωστήσει, τρώει μέρος απ' αυτά, αφού προηγουμένως νηστέψει. Χρησιμοποιούνται επίσης στην «βυστηριά» (φταρμό, δαιμονισμό, μάτιασμα κλπ.) Τότε καίγονται και ο άρρωστος θυμιάζεται με τον καπνό τους.», όπως έγραψε ο Σταματάκης.
Μια ακόμη λεπτομέρεια: «…Τη μέρα της Υψώσεως οι πιστοί πaίρνουν κλαδάκια και τα μεταφέρουν σε όλα τα ξωκλήσια της περιοχής για να λάβουν και αυτά από τη χάρη τους (λες και ολόκληρος ναός έχει ανάγκη τα κλαδάκια αυτά για να καθαγιαστεί.)»

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΠΡΕΒΕΛΗ
Στη Μονή του Πρέβελη δεν τιμάται μόνον ο άγιος – προστάτης στον οποίο είναι αφιερωμένο το μοναστήρι, αλλά και ένα φημισμένο κειμήλιο, ο χρυσός Σταυρός, σύμβολο και ταυτότητα της μοναστικής κοινότητας που, σύμφωνα με την παράδοση, επιχείρησαν να τον κλέψουν οι Γερμανοί με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια μεγάλη καινούργια σειρά θρησκευτικών παραδόσεων. Λέγεται πως όσο ο σταυρός βρισκόταν στο αεροπλάνο που θα τον μετέφερε έξω από την Κρήτη, το αεροπλάνο δεν κινούνταν. Κι όταν χρησιμοποίησαν δεύτερο και τρίτο αεροπλάνο συνέβη το ίδιο.
Ο σταυρός θεωρείται θαυματουργός και ιδιαίτερα για τις οφθαλμικές παθήσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να συρρέουν κάθε χρόνο στη γιορτή του χιλιάδες άνθρωποι, ακόμη και από μακρινές περιοχές. Η σύναξη αυτή άρχισε να γίνεται ακόμη μεγαλύτερη κατά τα μεταπολεμικά χρόνια, τότε που τα γεγονότα της ναζιστικής κατοχής ήταν πρόσφατα.

Το νερό του Βωσάκου και ο σκίνος του Σταυρού
Οι ναοί του Σταυρωμένου που υπάρχουν στην Κρήτη ανέρχονται σε πολλές δεκάδες. Ακόμη κι ένα μεγάλο μοναστήρι, εκείνο του Βωσάκου πάνω στα Ταλαία Όρη, είναι αφιερωμένο στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Παλαιότερα συγκέντρωνε πολλούς προσκυνητές και υπάρχουν πληροφορίες για μακρινές αναμνήσεις συγκινητικών εθίμων, όπως είναι το νερό της βρύσης το οποίο θεωρούνταν ιαματικό (λέγεται ότι έπλυναν τα πρόσωπά τους εκεί). Επίσης, έκοβαν φύλλα σκίνου για φυλακτά επειδή η παράδοση αναφέρει ότι κάτω από τους σκίνους του Βωσάκου βρέθηκε η εικόνα του Σταυρού και ιδρύθηκε το μοναστήρι. Το έθιμο, πάντως, με το νερό της βρύσης παρουσιάζει έκτακτο ενδιαφέρον, καθότι φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε από τους προσκυνητές για επαλείψεις (όπως γίνεται και στο Βένι με τον αγιασμό) και για προγνώσεις. Αν και στα τέλη της δεκαετίας του 1980 υπήρχαν αρκετοί ηλικιωμένοι που είχαν ακούσει αυτές τις πρακτικές, κανείς δεν τις είχε ζήσει.
Λόγω της επί μακρόν ερημώσεώς του (το είδα όχι μόνο εγκαταλελειμμένο πριν από το 1993 αλλά και με τις αίγες να περπατούν στις στέγες, όπου δεν είχαν καταρρεύσει) τα έθιμα ξεχάστηκαν και το πανηγύρι σταμάτησε να έχει την πρωτινή του αίγλη. Ο δρόμος ήταν δύσβατος και ο σύγχρονος άνθρωπος δεν είναι διατεθειμένος να υποστεί την ταλαιπωρία μιας οδοιπορίας στα βουνά. Επιπλέον, δεν υπήρχαν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορούσε να συντηρηθεί η μνήμη και να διατηρηθούν τα έθιμα. Η μοναστική κοινότητα που τα συντηρούσε είχε εκλείψει και τα κοντινά χωριά είχαν υποστεί δημογραφική συρρίκνωση. Μετά την ανασύσταση της Μονής άρχισε πάλι να συγκεντρώνει κατοίκους, κυρίως των κοντινών χωριών του Μυλοποτάμου.

http://www.karmanor.gr/index.php?lid=1&mid=2&aid=23

16. Της Υψώσεως του Σταυρού (Ήθη και έθιμα - Απόστολου Ποντίκα)

Του Απόστολου Ποντίκα, δασκάλου, καθηγητή, πτυχ. Πολιτικών Επιστημών, σχολικού συμβούλου

Η γιορτή του Σταυρού είναι μια σημαντική επέτειος για τους Χριστιανούς μέσα στον κύκλο του χρόνου και ιδιαίτερα για τους Έλληνες. Σύμφωνα με το βυζαντινό ημερολόγιο, στην αρχή του έτους, κοντά στη φθινοπωρινή ισημερία, σηματοδοτεί το τέλος τού καλοκαιριού και της συγκομιδής των καρπών και την αρχή της σποράς για τον άλλο χρόνο.

Όμως, 14η Σεπτεμβρίου για την Ορθοδοξία είναι μια σημαντική ημέρα, γιατί η Εκκλησία εορτάζει την Ύψωση του Τιμίου και Αγίου Σταυρού. Ο ελληνικός λαός έχει δημιουργήσει πάμπολλα έθιμα για τη γιορτή τού Σταυρού. Ακριβώς η πολυσημία τής ημέρας αυτής φαίνεται από τα θρησκευτικά έθιμα, αλλά και από τα αγροτικά. Αγιασμός με νερό και βασιλικό, η φύλαξή του στο εικονοστάσι για θεραπευτικούς λόγους, οι διάφορες δοξασίες για το άνοιγμα των Ουρανών, συμβολικά δρώμενα θανάτου και ανάστασης (Λειδινός, η ευλογία του σπόρου, η νηστεία, συνδέουν την ημέρα του Σταυρού με μια σειρά από έθιμα. Άλλωστε, ο λαός μας ονομάζει την ημέρα αυτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού «τ’ άγιο Λελούδι», ως «Σταυριάτη» και ως «Σταυρίτη».

Στην Κίμωλο, την ημέρα αυτή καίνε στη φωτιά τα λουλούδια τής Πρωτομαγιάς και πηδούν τρεις φορές πάνω από την πυρά. Εκείνο, όμως, που έχει την τιμητική του είναι το μοσχοβόλο φυτό, βασιλικός, που έχει δεθεί με την ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού. Σύμφωνα με την παράδοση, υπέδειξε στην Αγία Ελένη, λόγω της μυρωδιάς του, τη θέση τού Σταυρού του Μαρτυρίου του Κυρίου μας. Οι γλάστρες με βασιλικό μεταφέρονται από τις γυναίκες στην Εκκλησία, όπου παραμένουν κάτω από την άγια εικόνα, ενώ ο ιερέας κόβει απ’ αυτές ένα ματσάκι και ραντίζει το εκκλησίασμα και στη συνέχεια μοιράζει το βασιλικό. Θεωρείται ως ιαματικό φυτό και διατηρείται στο εικονοστάσι του σπιτιού.

Του Σταυρού, πάλι, όπως και άλλες αξιόλογες εορτές, Θεοφάνια, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Πρωτοχρονιάς, ο λαός μας πιστεύει ότι ανοίγουν τα ουράνια σε σχήμα σταυρού και το βλέπουν μόνο οι ενάρετοι, πιστοί και δίκαιοι. Ένα κτηνοτροφικό έθιμο είναι την ημέρα αυτή να μεταφέρουν στην Εκκλησία ένα κομμάτι μαλλί, ώστε να ευλογηθούν τα ζωντανά τους και να έχουν αυξημένη παραγωγή. Το ίδιο συμβαίνει και με τους γεωργούς, οι οποίοι μεταφέρουν στην εκκλησία σπόρο για να ευλογηθεί, αφού σε λίγο θα αρχίσει η σπορά. Άλλοι αγρότες στέλνουν στην Εκκλησία τον ψάθινο σταυρό ή χτένι από στάχυα του θερισμού, για να ευλογηθούν.

Στο νησί Νάξος, οι κάτοικοι γέμιζαν την Ωραία Πύλη με καρπούς δέντρων για να ευλογηθούν από τον ιερέα την ημέρα του Σταυρού. Ουσιαστικά, παλιότερα, από του Σταυρού αρχίζει και η σπορά, όπως δείχνει και η φράση του λαού μας: «Σταυρού, σταύρωνε και σπείρε».

Οι Κρητικοί, την ημέρα του Σταυρού, σταύρωναν με βασιλικό το κρασί, ενώ σε νησιωτικές περιοχές με ελαιόδεντρα κοπανούσαν στο γουδί ελιές και έβγαζαν λάδι, με το οποίο άναβαν το καντηλάκι. Δεν ήταν μόνο οι παραστατικές κινήσεις των ανθρώπων, αλλά ήταν και εκπληκτικά λόγια, όπως αυτά: «Όπως τρέχει το νερό από την πηγή, όπως τρέχει το νερό στη θάλασσα, έτσι να τρέχουν και όλα τα καλά στο σπιτικό μας».

Ο Λειδινός είναι ένα άλλο παραστατικό έθιμο, που έχει συμβολικό χαρακτήρα. Είναι ένα έθιμο που γίνεται την Άνοιξη, στο Πήλιο, στην Ελασσόνα, καθώς και παρόμοιο έθιμο με του Ζαφείρη της Ηπείρου. Είναι ένα δρώμενο που έχει σχέση με το θάνατο της φύσης και το πέρασμα στο χειμώνα, με έκδηλη την αγωνία για την αναγέννηση την άνοιξη. Αλλά, όμως, ο Σεπτέμβριος μήνας είναι και μήνας του τρύγου (Βεντέλια - Τρύος - καμπανολόημα).

Παλιότερα η έναρξη του τρύγου άρχιζε την ημέρα του Σταυρού, με την ευλογία των σταφυλιών στην Εκκλησία, ενώ αγιάζονταν και ευλογούνταν και στις 6 Αυγούστου, γιορτή του Σωτήρος, όπως τη λέει ο λαός μας. Ένα συγκλονιστικό έθιμο του τρύγου ήταν αυτό που γινόταν στις Χαμένες Πατρίδες της Μ. Ασίας και του Πόντου, που σήμερα ακριβώς (14 Σεπτεμβρίου), έρχεται στη μνήμη μας η γενοκτονία και ο ξεριζωμός του Ελληνισμού. Ο κλητήρας της Κοινότητας ειδοποιούσε από βραδύς τους συγχωριανούς με τη δυνατή φωνή του, την έναρξη του τρύγου και ότι πρέπει να μεταφέρουν στην εκκλησία σταφύλια για να ευλογηθούν. Του Σταυρού, πάλι, άρχιζε η χειμερινή περίοδος για τους αγρότες και τους ναυτικούς, αλλά και για τους ψαράδες.

Τα θερινά ενοικιοστάσια έληγαν του Σταυρού και άρχιζαν τα νέα ενοικιοστάσια, τα λεγόμενα χειμερινά. Βέβαια, σε ορισμένες περιοχές, κυρίως ορεινές, άρχιζαν από τις 26 Οκτωβρίου, ημέρα εορτής του Αγίου Δημητρίου, και έληγαν στις 23 Απριλίου, ημέρα εορτής του Αγίου Γεωργίου. Αλλά ακόμα και οι συμφωνίες για το ταίριασμα, απασχόληση βοσκών άρχιζαν στις 14 Σεπτεμβρίου. Αυτά συνέβαιναν, όπως τονίσαμε και πιο πάνω, σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας και κυρίως στις νησιωτικές, ενώ στις περισσότερες περιοχές ορόσημο ήταν ο Άγιος Δημήτριος.

Σύμφωνα, πάλι, με τις τοπικές παραδόσεις, κάθε ιδιοκτήτης χωραφιού έπρεπε μέχρι του Σταυρού να έχει μαζέψει τον καρπό του, ώστε να μπορούν οι βοσκοί να αφήσουν ελεύθερα τα ζώα τους να βοσκήσουν τα υπολείμματα των προϊόντων. Κυρίως οι μόνες αγροτικές καλλιέργειες που έμεναν αμάζευτες ήταν τα «καλαμπόκια».

Για το λόγο αυτό και την ημέρα αυτή την ονόμαζαν ημέρα του Σταυρού, ημέρα της «Απολύσεως», γιατί άφηναν ελεύθερα τα ζωντανά τους να βοσκήσουν. Την ονόμαζαν, όμως, και ημέρα του «Κλέφτη», γιατί ξετρελαίνονταν όλοι να τρώνε τα κατσικοπρόβατα ό,τι υπόλοιπο υπήρχε.

Έτσι, λοιπόν, ο λαός μας σμίγει την ημέρα αυτή τα θρησκευτικά έθιμα με τις ασχολίες, τις δοξασίες, τις προλήψεις, την ευλογία των καρπών, τη νηστεία και τα θεωρεί έθιμα ευετηρίας και αρχή μιας νέας εποχής στον κύκλο του έτους.

http://www.eleftheria.gr/index.asp?cat=19&aid=2248

17. Βίντεο με βυζαντινούς ύμνους

Καταβασίες Σταυρόν χαράξας-ΠΕΤΡΟΥ (ερμ.μέλη ΟΦΕΛΠ).wmv

http://youtu.be/XLdF3DWop3w

ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗΣ - ΑΡΓΕΣ ΚΑΤΑΒΑΣΙΕΣ ΥΨΩΣΕΩΣ

Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗΣ ΨΑΛΛΕΙ ΤΙΣ ΑΡΓΕΣ ΚΑΤΑΒΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΕ ΗΧΟ ΠΛΑΓΙΟ ΤΟΥ ΤΕΤΑΡΤΟΥ.
Απολυτίκιο Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

Στις 14 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας γιορτάζει την Παγκόσμιο Ύψωση του Τίμιου Σταυρού. «Δεῦτε χαρμονικῶς, ἀσπασώμεθα πάντες, τὸ σωτήριον ξύλον, ἐν ὧ ...
Troparul Sfintei Cruci Απολυτίκιο Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού
StudioVGGR.Η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού.2011Ανάβυσσος.wmv

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 14 Σεπτεμβρίου 2011 StudioVGGR. Εκκλησιαστικό Ρεπορτάζ. Ευάγγελος Νικ. Γούλας. Ελεύθερος ...
ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΥΨΩΣΕΩΣ π. Σπυρίδων.wmv

Το Δοξαστικό του Εσπερινού της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Μέλος Πέτρου Λαμπαδαρίου του Πελλοπονησίου. Ήχος Δεύτερος Ψάλλει ο Αρχιμ. Σπυρίδων ...

Σύνθεση ΠΑΖΛ καί ἐπιμέλεια παρουσίασης: Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

Η ανωτέρω ανάρτηση στο slideshare:

Η ΥΨΩΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ from ΠΑΖΛ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

ΠΑΖΛ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2012

Η ΥΨΩΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Σύνθεση ΠΑΖΛ καί ἐπιμέλεια παρουσίασης: Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

3. Τι είναι ο Σταυρός;

Ο Απόστολος (Α΄Κορ. α΄18 -24)

5. H ύψωση του Τιμίου Σταυρού (π. Αλέξανδρος Σμέμαν)

6. Η Δύναμη του Σταυρού, Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (επίσκοπος Αυγουστίνος)

7. Λόγος στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού και στην Αγία Ανάσταση (Σωφρονίου Αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων)

10. Οι προτυπώσεις του Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη.

13. Έθιμα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού της Λήμνου

14. ΛΕΙΔΙΝΟΣ ΑΙΓΙΝΑ (ΗΘΗ & ΕΘΙΜΑ)

http://www.youtube.com/watch?v=JHCNRm1wnc0

15. Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

16. Της Υψώσεως του Σταυρού (Ήθη και έθιμα - Απόστολου Ποντίκα)

Καταβασίες Σταυρόν χαράξας-ΠΕΤΡΟΥ (ερμ.μέλη ΟΦΕΛΠ).wmv

http://youtu.be/XLdF3DWop3w

ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗΣ - ΑΡΓΕΣ ΚΑΤΑΒΑΣΙΕΣ ΥΨΩΣΕΩΣ

Απολυτίκιο Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

Troparul Sfintei Cruci Απολυτίκιο Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

StudioVGGR.Η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού.2011Ανάβυσσος.wmv

ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΥΨΩΣΕΩΣ π. Σπυρίδων.wmv

Σύνθεση ΠΑΖΛ καί ἐπιμέλεια παρουσίασης: Εὐάγγελος ὁ Σάμιος

Η ανωτέρω ανάρτηση στο slideshare:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Δημιουργεί ή διαλύει

Θέλεις να ενημερώνεσαι για νέες αναρτήσεις;

Πληροφορίες

Αρχειοθήκη ιστολογίου

StatCounter

ΕΡΩΣ ΕΛΛΑΣ

Ετικέτες